برای فرزندتان یک کرگدن بخرید

سعید آقایی - اصفهان امروز : «چه کسی کرگدن ارزان نمی‌خواد؟» نام نمایشی است که در نگارستان امام خمینی(ره) تا 27 شهریورماه روی صحنه می‌رود. نازیلا شریعتی، دانش‌آموخته کارگردانی سینما، کارگردانی این اثر را بر عهده دارد. این فعال حوزه کودک و نوجوان، مدیریت مسئولی موسسه فرهنگی هنری دیوان هفت هنر را در کنار بازیگری، نویسندگی و کارگردانی در کارنامه کاری خود دارد.

داستان این نمایش به خرید یک کرگدن از بازار توسط یک دختربچه برمی‌گردد. پدر و مادر دختربچه مانع از ماندن کرگدن می‌شوند. دختربچه به آنها ثابت می‌کند که این کرگدن با دیگر کرگدن‌ها فرق می‌کند. آنها وقتی متوجه این موضوع می‌شوند کرگدن را نگه‌می‌دارند و از آن به بعد از او و شاخش استفاده ابزاری می‌کنند. کرگدن از اینکه با آنها زندگی می‌کند و آنها را خانواده خود می‌داند احساس رضایت دارد تا اینکه روزی چیدن پازلی که تصویر دشت آفریقا به همراه حیوانات آنجا را دارد او را منقلب می‌کند.

خانواده باآنکه متوجه این موضوع می‌شوند ولی از رفتن کرگدن ممانعت می‌کنند. کرگدن به‌اجبار اما مغموم می‌ماند. او مانند ربات فقط برای آنها کار می‌کند تا اینکه دختربچه متوجه می‌شود کرگدن دیگر مثل گذشته نیست و دلش می‌خواهد به زادگاهش برگردد. پس تصمیم می‌گیرد او را به آفریقا برگرداند؛ و درنهایت کرگدن با هر بار فرستادن نامه و عکس برایشان به آنها می‌گوید چقدر خوشحال است و همیشه به یاد آنهاست.

تئاتری کودکانه برگرفته از زندگی آدم ها

شریعتی درباره ایده اولیه کار گفت: «ایده اولیه آن را با خواندن داستانک «کسی یک کرگدن ارزون نمی خواد؟» از شل سیلور استاین گرفتم. شروع به نوشتن نمایشنامه آن کردم حدود دو سال پیش ولی هنوز خام به نظر می‌رسید و بعد از کنار گذاشتنش حدود یک سال بعد مجدد شروع به بازنویسی کردم.»

وی همچنین درباره این متن نیز گفت: «مهمترین ویژگی این اثر این است که در عین سادگی دارای مفاهیمی قوی از روابط و نوع زندگی انسانها است. این متن از دید اجتماعی و روانشناسی قابل تامل است. چراکه به روابط بین فردی و چگونه برقرار کردن ارتباط می‌پردازد که دقیقا یکی از مهارت‌های مهمی است که کودکان ما باید آموزش ببینند. چراکه متأسفانه در دنیای امروز و جامعه افرادی زیادی را می‌بینیم که در برقراری ارتباط و ابراز احساساتشان دچار مشکل هستند و بعضا دیگران را به چشم ابزار می‌بینند.»

شریعتی در توضیح این مطلب و ضرورت مفاهیم موجود در متن اضافه کرد: «در اینجا شاید به نظر آید تفهیم این معضل به کودک و نوجوان زودهنگام و نابجا باشد ولی باتجربه‌هایی که بنده در این سال‌ها در مورد کار با کودک داشته‌ام تفهیم این مضمون را نابجا نمی‌دانم. کودکان را دست‌کم نگیریم! چه‌بسا در کنار کودکان توصیه می‌کنم والدین و مخاطب بزرگسال هم به تماشای این اثر بنشینند. ما الگوهای فرزندانمان هستیم! کودکی که بیشتر وقت خود را تنها می‌گذراند به دنبال راه‌حلی است برای پر کردن تنهایی خود. به نظر شما آوردن یک حیوان در خانه چطور است؟! اخیرا خانواده‌ها حیواناتی را در خانه و آپارتمان نگهداری می‌کنند. برای سرگرمی یا تنها نبودن خود یا فرزندانشان. ولی این عمل نه‌تنها جای خالی روابط و افراد را پر نمی‌کند بلکه در اکثر مواقع باعث محصور شدن حیوانات نیز می‌شود. لطفا به کودکانمان چگونه رفتار کردن با حیوانات را بیاموزیم و به آنها یاد بدهیم که احساس مسئولیت و همکاری را و برای ایجاد این حس باید اول از خودمان شروع کنیم.»

وی درباره فضاهای ایجادشده در نمایش و فرصت‌های بیان دغدغه‌هایش نیز گفت: «از فضاهای فانتزی کمدی ولی تامل برانگیز استفاده کردم. فضاهایی پر از رنگ و آکساسوارهایی فانتزی. به‌عنوان‌مثال فضای بازار خنزر پنزر فروش‌ها را این‌گونه می‌دیدم که قرار نیست همه اجناس بازار طبق عادت معمول روی زمین یا پشت ویترین چیده شده باشند. ترجیح دادم این وسایل به‌دردنخور، معلق در هوا به‌وسیله تعدادی بادکنک باشند و یا میز شطرنجی درست چسبیده به آینه باشد که پدر عادت دارد همیشه با خودش در آینه شطرنج‌بازی کند که این برداشتی است از زندگی آدم‌هایی که برای تغییر زندگی ریسک نمی‌کنند و در تنهایی و خودبینی خود غرق می‌شوند، یا ارتباط کرگدن با خود در آینه و ابراز احساسات کردن با کرگدن مجازی داخل آینه!»

کمبود سالن مناسب برای تئاتر کودک و نوجوان

وی درباره دلیل انتخاب این سالن برای نمایش اثرش گفت: «متاسفانه اصفهان با کمبود سالن خوب تئاتری کودک و نوجوان مواجه است و چون مصادف می‌شد با برگزاری جشنواره تئاتر استانی، این اتفاق مضاعف شد بر این کمبود. برای مجموعه فرشچیان شرایط خاصی به وجود آمده که حضور ما را در آنجا سخت می‌کرد. دیگر سالن‌های غیر تئاتری هم از ما حمایت نکردند و تنها سالنی که باوجود فضای کوچک و امکانات محدودش با ما همکاری کرد نگارستان امام خمینی(ره) بود.»

شریعتی معتقد است که اثر «چه کسی کرگدن ارزان نمی خواد؟»، مخاطب را به ارتباط سالم و رعایت حقوق دیگران اعم از انسان و حیوان دعوت می‌کند. وی همچنین درباره عنوان اثرش گفت: «آنقدر مناسب هست که مخاطب را به چالش و تفکر، چه قبل از دیدن اثر و چه بعد از دیدن اثر بیندازد. قبل از دیدن، تفکر به: چرا کرگدن؟! و چرا ارزان؟! و بعد از دیدن، تفکر به: حقوق دیگران و اینکه اگر رابطه‌ای ساده شکل می‌گیرد نباید آن را بی‌ارزش پنداشت و حفظ رابطه باید دوجانبه باشد.»

در کنار نازیلا شریعتی به‌عنوان کارگردان، شفق کاظمی، محبوبه نصیرفر، سعید رضوانی، پویا فرهنگ پژوه، محمدعرفان رحیم زاده، زهرا کمالی، مرضیه صبوخانیان، مرتضی کمساری، رضا زارعی، صبا کاظمی و مهتاب کاظمی از عوامل این نمایش هستند. همچنین کیمیا اعلایی، ایلناز حسینی، آریانا صالحی، آلما صادقی، کیمیا عربستانی، ریحانه عبدلی و ژینا کاووسی در این اثر بازی می‌کنند.