واکنش های به خودکشی دو نوجوان اصفهانی تحت تاثیر یک بازی

خودکشی دو دختر نوجوان در اصفهان موجی از واکنش ها را در رسانه ها و وفضای مجازی ایجاد کرده است. این واکنش ها پس از آن صورت گرفت که رییس پلیس اصفهان اعلام کرد خودکشی این دو نوجوان تحت تاثیر بازی "نهنگ آبی" بوده است.

به گزارش فرارو، به گفته سردار مهدی معصوم بیگی، این دو دانش آموز پیش از سقوط آزاد از روی پل، با ضبط یک پیام صوتی با خانواده خود خداحافظی کردند. در پیام این دو دانش آموز آمده که آنها به‌دلیل بازی آنلاین نهنگ آبی دست به این اقدام می‌زنند.

خبر سقوط دو دختر از پل چمران در اصفهان شنبه، ۲۹ مهرماه، منتشر شد. در شبکه‌های اجتماعی عکس تجمع مردم اطراف پل منتشر شده بود. یکی از این دو نفر کشته شده و نفر دوم به شدت آسیب دیده است.

با وجود اینکه سردار معصوم بیگی از ارتباط این خودکشی ها با بازی آنلاین "نهنگ آبی" گفته است، اما امروز رییس پلیس فتای اصفهان این موضوع را تائید نکرد.

سرهنگ سید مصطفی مرتضوی در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران گفت: «گویا اعلام شده که دو دختر نوجوان پیش از اقدام به خودکشی پیامی را ضبط کرده‌اند و در آنجا علت خودکشی‌شان را تحت تأثیر بازی نهنگ آبی عنوان کرده‌اند. اما این ظاهر ماجراست و ما به‌عنوان پلیس فتا تا بررسی دقیق و رسیدن به مستندات کافی نمی‌توانیم با قاطعیت اعلام کنیم علت خودکشی این دختران بازی نهنگ آبی بوده است.»

ازسوی دیگر دادستان عمومی و انقلاب اصفهان در رابطه با کلیپ انتشار یافته در فضای مجازی درباره سقوط دو دختر جوان اصفهانی گفت: «پرونده قضایی در رابطه با بررسی علت اقدام به خودکشی 2 دختر در دادسرا تشکیل شده که در حال بررسی‌های تخصصی است. به هرحال این دو دختر در یک اقدام هماهنگ باهم تصمیم گرفته‌اند که دست به چنین عملی بزنند. چراکه تهیه کلیپ از سوی این دو فرد مؤید این قضیه بوده و خودکشی با تصمیم قبلی صورت گرفته است.»

او نیز ارتباط این موضوع با چالش "نهنگ آبی" را تائید نکرد و گفت که برای اعلام علت این حادثه "بررسی" نیاز است. با وجود اینکه به صورت رسمی ارتباط خودکشی دو نوجوان دختر اصفهانی با بازی آنلاین "نهنگ آبی" تائید نشده است، اما اظهارات رییس پلیس اصفهان واکنش های زیادی را در رسانه ها و فضای مجازی ایجاد کرد.

امروز حتی وزیر ارتباطات به این موضوع واکنش نشان داد. او خواستار " تغییر شیوه‌های نادرست حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی" شد و نوشت: «ما در قبال کودکان خود در فضای حقیقی و مجازی مسئولیم. مراقبت از آنها را به صورت ویژه در دستورکار قرار دهیم.»

آذری جهرمی همچنین افزود: «به عنوان یک پدر، فرزندانم را به عضویت در شبکه‌های اجتماعی تشویق نکرده‌ام و آنها نیز تاکنون عضویتی نداشته‌اند و همچنان با حضور یک بزرگتر از فضای مجازی بهره می‌گیرند.»

او همچنین اعلام کرد که حاکمیت باید "مروج ابزارهای نظارت والدین بر استفاده فرزندان از فضای مجازی و همچنین ترویج کننده نحوه صحیح استفاده کودکان و نوجوان از این فضا و کمک به تولید محتوا و سرویسهای متناسب با این سنین" باشد.

این اولین بار نیست که آذری جهرمی به مسئله سازی بازی "نهنگ آبی" واکنش نشان می دهد. او حدود یک ماه و نیم پیش گفته بود که دولت مصمم است جلوی این بازی را بگیرد. پیش از او هم حسین اسدبیگی، رئیس اورژانس اجتماعی در مورد انتشار اخبار و تصاویر مربوط به این بازی هشدار داده بود.

اما اتفاق رخ داده برای دو نوجوان اصفهانی از سوی روانشناسان و آسیب شناسان به گونه ای دیگر نیز تحلیل شده است.

فریده صدیق افشار، روانشناس اجتماعی در این باره معتقد است: «بروز چنین اقداماتی از سوی نوجوانان در نتیجه پرورش و تربیت در خانواده‌های آسیب‌زاست.»

به گفته او "عدم‌توجه خانواده‌ها به نیازهای روحی و روانی، زمینه‌ساز اختلالات روانی فرزندان است. این اختلالات در سنین نوجوانی بروز می‌کند. دراین سن بچه‌ها دوستدار دیده شدن و قهرمان‌سازی هستند. در چنین شرایطی کافی است، بازی‌ای مثل نهنگ آبی با ترفند‌های خاصش روان بچه‌ها را تسخیر کند. شاید این بازی در مواردی زمینه‌ساز خودکشی باشد، اما تجربه نشان داده خودکشی عوامل اصلی و زمینه‌ای متعددی دارد که یک‌شبه به وجود نمی‌آید."

اما روزنامه جام جم در هشداری موضوعات مهمتر از "نهنگ آبی" را مورد توجه قرار داده است. این روزنامه با اشاره به سخنان اخیر وزیر اموزش پروروش که گفته بود " بروز فرقه‌های ضاله، روح و روان دانش‌ آموزان را نشانه گرفته و هجمه‌ها آنقدر زیاد شده که اولویت‌های آموزش و پرورش را تغییر داده و مدرسه شده کانون اصلی مبارزه با آسیب‌ها."

به نوشته جام جم " خبر این است که نه فقط نهنگ آبی که آسیب‌ها از ریز و درشت خیلی وقت است حریم نوجوانی و جوانی را شکسته و شده بخشی از زندگی، آسیب‌هایی که در گزارش‌های رسمی آموزش و پرورش با این واژه‌ها ازآن یاد می‌شود: رفتارهای پرخطر، بزهکاری، انحرافات اخلاقی، اختلالات روانی، آسیب‌های نوپدید و گرایش به دخانیات، مصرف موادمخدر، خودکشی، خشونت و..."

واکنش ها در فضای مجازی
در کنار واکنش رسانه ها در فضای مجازی نیز غوغایی به پاست و هشتگ "#نهنگ_آبی" مملو از اظهارنظرها در این باره است.

یک مطلب تحلیلی با عنوان " بازی نهنگ آبی دقیقا از اینجا اومده و دقیقا این شکلیه" امروز در فضای مجازی دست به دست می شود که در آن نقش رسانه ها در گسترش "نهنگ آبی" بررسی می کند و و می گوید: «گزارش های مستقل چیزی در مورد بازی نمی دونن و نمی گن. خودکشی ها به هم ارتباط معنا داری ندارن و کل جریان نهنگ آبی زاده هیجانی است که روزنامه ها و رسانه ها دوست داشتن سوارش بشن و مخاطب جذب کنن.»

نویسنده در ادامه آورده است: "وقتی شما بچه ای دارین که بهش می گین «یک گروه خاص هستن که یه چیزی می دونن که فقط خودشون می دونن چیه»، این بچه حاضره هر کاری بکنه که جزو اون گروه باشه."

براساس ادعای نویسنده: «واقعیت اینه که هیچ چیزی به اسم بازی نهنگ آبی وجود نداشته. حداقل تا وقتی که رسانه ها شروع نکردن بگین چنین چیزی هست. بعد از اینکه تبلیغ شد که یک گروه مخفی هست که خیلی خفنه، خیلی ها گروه مخفی رو نه فقط می شناختن که حتی عضو بودن و شروع کردن به عضو گرفتن های بعدی.»

اما کاربران و شهروندان در این باره چه می گویند؟ جدا از مطالب طنزی که به روال همیشه در فضای مجازی دباره موارد مشابه ساخته می شود، اظهار نظرها و مواضع مختلفی از سوی شهروندان در این باره مطرح شده است.

ناهید تاج الدین در این باره توئیت کرده است: «نهنگ آبی یک چالش اینترنتی نیست بلکه یک چالش اجتماعی است، چالش بی تفاوتی ۵۰ روزه نسبت به کسی که دارد قدم به قدم مسخ می‌شود ...»

بسیاری نیز از فضای رسانه ای ایجاد شده پیرامون این مسئله انتقاد کرده اند. کاربری به نام موسوی نوشته است "هنوز مبهوت فضای رسانه ای از خبر مرگ دو دختر اصفهان که تحت تاثیر چالش نهنگ آبی بودن هستم."

برخی از کاربران نیز دلیل خودکشی تحت تاثیر این بازی را به نبود شادی و تفریح در جامعه مرتبط دانسته اند. حمید در این باره نوشته است: «توی مملکتی که هیچ تفریحی برای نوجوانانش نباشد؛ تعجب از خودکشی آنان توسط بازی نهنگ آبی جای تعجب ندارد.»

و برخی دیگر از مشکلات مهمتر گفته اند، مشکلاتی که دست کم از نهنگ آبی ندارد. امید در این باره توئیت کرده است: «ما کل زندگیمون مرحله 50 نهنگ آبی هست. هر روز تو فکر اینیم که تموم کنیم این زندگی لعنتی رو...»

نهنگ آبی از کجا آمد؟
بازی نهنگ آبی اولین بار حدود چهار سال پیش در یک شبکه اجتماعی روسی به نام "وی کی" آغاز شد. این شبکه اجتماعی که چیزی شبیه به فیس‌بوک است، کاربرانش در کشورهای روسیه، اوکراین، مولدوای و قزاقستان را با ترفندهای خاصی به انجام مراحل غیرعادی این چالش تشویق می‌کرد و درنهایت از آنها می‌خواست تا به زندگی خود پایان دهند.

در این چالش اینترنتی ۵۰ مرحله‌ای، برای هر کاربر یک راهنما وجود دارد که از کاربر می خواهد به 50 چالش به شکل تدریجی عمل کند. بعد از انجام هر مرحله راهنما می خواهد کاربر که عمدتا نوجوان است عکسی از اقدام خود ارسال کند، تا وارد مرحله بعدی شود. مرحله نخست این چالش کشیدن یک نهنگ آبی روی دست است و پس از آن مرحله به مرحله بازی خشونت بیشتری پیدا می کند برای مثال از کاربر خواسته می‌شود، تا لب خود را ببرد، روی دست خود با چاقو کلمه‌ای را حک کند و یا بالای یک ساختمان مرتفع با پاهای آویزان از خود عکس بیاندازد. در مرحله آخر که چالش 50 است از کاربر خواسته می شود خود را بکشد.

براساس گزارش ها از نوامبر‌سال ۲۰۱۵ تا آوریل‌ سال ۲۰۱۶ میلادی ۱۳۰مورد اقدام به خودکشی در ارتباط با بازی نهنگ آبی در روسیه ثبت شد.

این بازی مدتی است که کشورهای دیگر از جمله هند و عربستان را هم درگیر خود کرده است.

شیوع این بازی مرگبار در هند، آنچنان بالا است که دادگاه عالی دهلی‌ نو هفته گذشته از فیسبوک و گوگل خواست تا امکان دسترسی کاربران به چالش نهنگ آبی را مسدود کنند. در روزهای گذشته، «نهنگ آبی» پرجستجوترین واژه موتورهای جستجوگر اینترنتی در ۳۰ شهر هند بوده است. با این حال شهروندان این کشور تنها قربانی این مرگبار نیست.

گویا نام «نهنگ آبی» از خودکشی گروهی و داوطلبانه نهنگ‌ها می‌آید. پس از انتشار خبر چند مورد خودکشی در میان نوجوانان روس، گرجستانی و سپس صرب، در ماه مارس سال ۲۰۱۷، پلیس فرانسه نسبت به مشاهده نمونه‌هایی از این چالش در میان نوجوانان این کشور، ابراز نگرانی کرد. با این حال نهنگ آبی دست‌کم به مرگ یک نفر و زخمی‌شدن چندین نوجوان دیگر در فرانسه منجر شده است.

فلیپ بودویکین جوان 22ساله روسی مدعی طراحی این بازی است. دادگاهی در استان تیومن روسیه چندی پیش او را به اتهام ترغیب دو نوجوان صرب در جریان چالش نهنگ آبی مجرم شناخت و به ۳ سال وچهار ماه زندان محکوم کرد.

رسانه‌های روسی وی را که به «روباه» مشهور است، یکی از مغزهای متفکر این چالش مرگبار معرفی کردند. به گزارش مسکو تایمز فیلیپ بودیکین چند روز پیش از بازداشت، در دفاع از خود گفته بود: «می‌خواستم جامعه را از آشغال‌های بیولوژیک (زیستی) پاک کنم. من فقط به چند نفر توضیح دادم که بهتر است بمیرند. خودشان تصمیم گرفتند و هیچکس آن‌ها را مجبور نکرده بود.»

پلیس روسیه در سال ۲۰۱۶ مدتی بودیکین را در محل زندگی مادرش در مسکو به اتهام ارتباط با قتل ۱۵ نوجوان روس در جریان چالش نهنگ آبی، بازداشت خانگی کرده بود. با این حال، وی سرانجام به مشارکت در قتل دو دختر نوجوان در صربستان محکوم شد.