عوارض تنقلات ؛ کوتاهی قد و ریزش مو
سوءجذب و سوءتغذیه ناشی از مصرف تنقلات می‌تواند منجر به کم‌خونی، کوتاهی قد، پوکی استخوان و ریزش مو به‌ویژه در کودکان در حال رشد شود، مواد شیرین نیز باعث تنبلی لوزالمعده و بروز دیابت و عوارض ناشی ازچاقی می‌شود
سوءجذب و سوءتغذیه ناشی از مصرف تنقلات می‌تواند منجر به کم‌خونی، کوتاهی قد، پوکی استخوان و ریزش مو به‌ویژه در کودکان در حال رشد شود، مواد شیرین نیز باعث تنبلی لوزالمعده و بروز دیابت و عوارض ناشی ازچاقی می‌شود
به گزارش ایمنا، روند رو به رشد مصرف تنقلات در بین خانواده های ایرانی و افزایش چاقی در بین اقشار مختلف جامعه شرایط سلامت جامعه را به سمت ایجاد بحرانی پیش می برد، شرایطی که اگر امروز مدیریت نشود در آینده ای نه چندان دور به معضلی جدی تبدیل خواهد شد. در این ارتباط مریم میرلوحی، دانشیار دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در برنامه "یک خانه یک زندگی" رادیو اصفهان به چند سوال مردمی پاسخ داد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
تعریف تخصصی تنقلات صنعتی چیست؟
تنقلات صنعتی طیف گسترده‌ای از محصولات را در بر می‌گیرد، برخی از آنها خوراکی هایی هستند که ذهنیت بدی از آنها ایجاد شده و از نظر علمی هم ثابت شده محصولات آسیب‌رسانی هستند؛ محصولاتی همچون غلات حجیم شده، چیپس، پفک و دیگر محصولاتی که ارزش غذایی مفیدی ندارد و در دراز مدت هم ضررهای خود را نشان می‌دهد. اما با این‌حال می‌بینیم که مصرف آنها ادامه دارد و بخشی از بازار موادغذایی به آنها اختصاص پیدا کرده است، دسته‌ای محصولات شیرینی و بیسکویت و دسته‌ای دیگر آجیل‌ها است که به صورت صنعتی تولید می‌شود. از نظر ارزش غذایی تفاوت عمده بین محصولات صنفی و صنعتی وجود دارد، محصولات صنفی شناسه کارگاهی و بهداشتی دارد و در واقع ارتباط مصرف کننده با محصول از طریق بسته‌بندی ایجاد می‌شود.
خوشبختانه امروزه به راحتی می‌توانیم با توجه به بسته بندی محصولات، تنقلات سالم را انتخاب کنیم چرا که از سال گذشته نشانگرهای رنگی بر روی محصولات غذایی نقش بسته‌اند و با اطلاعات مندرج بر روی آنها می‌توانیم تنقلاتی را انتخاب کنیم که چربی یا نمک بالایی نداشته باشد.
نشانگرهای رنگی محصولات چه مفهومی دارد؟
نشانگرهای رنگی یک نوع اطلاع رسانی از پنج نوع ویژگی مواد غذایی از جمله انرژی، قند، چربی، نمک و اسیدچرب ترانس است که سلامت مصرف‌کنندگان وابسته به این پنج ویژگی است، به ویژه برای افراد مبتلا به بیماری‌های دیابت و قلبی و عروقی که حساسیت برای دریافت کالری دارند، توجه به این نشانگرها اهمیت زیادی دارد.نشانگر رنگی این فرصت را به مصرف‌کننده می‌دهد تا محصولاتی که کمتر چربی ترانس، نمک یا قند دارد را انتخاب کند.
سوءجذب و سوءتغذیه ناشی از مصرف تنقلات می‌تواند منجر به کم‌خونی، کوتاهی قد، پوکی استخوان و ریزش مو به‌ویژه در کودکان در حال رشد شود، مواد شیرین نیز باعث تنبلی لوزالمعده و بروز دیابت و عوارض ناشی ازچاقی می‌شود؛ بنابراین مناسب است از این تنقلات تنها گاهی اوقات آن هم برای تنوع استفاده شود نه اینکه هر روز آنها را مصرف کرد.
با گنجاندن تنقلات در بین وعده‌های غذایی چقدر کالری بیشتر به بدن می‌رسد؟ آیا این تنقلات می‌تواند جایگزین یک وعده‌غذایی شود؟
اگر نگاهی به جدول ارزش غذایی تنقلات داشته باشیم مشخص می شود که تنقلات صنعتی و صنفی از نظر کالری مقدار بیشتری نسبت به وعده‌های غذایی انرژی نهفته دارد. به عنوان مثال اگر ۱۰۰ گرم پفک را با ۱۰۰ گرم ساندویج الویه مقایسه کنیم، ۱۰۰ گرم پفک دو برابر یک ساندویج الویه کالری دارد یا در مقایسه چیپس در وزن یکسان، چیپس دو برابر ساندویج سوسیس و کالباس انرژی دارد اما به دلیل اینکه حجم چیپس‌ها و پفک‌ها ناچیز است، بسیاری از اوقات متوجه نیستیم که چه مقدار می خوریم و این موضوع در چاقی افراد بسیار تاثیرگذار است. حتی آجیل ها از نظر انرژی زایی بیشتر از چیپس‌ها و پفک‌ها انرژی‌زایی دارند، پس باید در مصرف تنقلات محتاط باشیم.
خوردن پفک بخصوص قبل از وعده‌های غذایی به دلیل ایجاد سیری کاذب، کودکان را از خوردن وعده‌های اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز برای رشد را تامین کند باز می دارد، از سوی دیگر نمک زیاد آن ذائقه کودک را به خوردن غذاهای شور عادت می‌دهد؛ انواع چیپس‌ها نیز علاوه بر شوربودن، به دلیل چربی زیادی که دارند موجب چاقی بی رویه کودکان می شوند، این نکات باید مورد توجه والدین قرار گیرد.
اشاره کردید که تنقلات صنعتی بسیار انرژی‌زا هستند، آیا جایگزینی وجود دارد تا مصرف آنها را تا حدودی تعدیل کنیم؟
متاسفانه برخی از تنقلات تجاری مثل انواع پفک و چیپس به طور بی‌رویه توسط کودکان و دانش آموزان مصرف می‌شود که اثرات و عوارض بسیار بدی برای سلامت آنان دارد، جایگزین کردن آنها به سلیقه افراد باز می‌گردد، اگر تنقلات صنعتی به ویژه گروه‌های آسیب‌رسان را که با حذف کامل آنها از وعده غذایی هیچ مشکلی برایمان اتفاق نمی‌افتد، از سبد غذایی خارج کنیم به سلامتی خود و خانواده کمک کرده‌ایم. میوه های تازه جایگزین خوبی برای تنقلات است، اما میوه ها به صورت کمپوت و میوه های خشک شده هم تنقلات صنعتی محسوب می‌شود.
اگر بخواهیم میان وعده ای را داشته باشیم که مشخصات کالاهای آسیب رسان را نداشته باشد، ساندویج های کوچک خانگی را می‌توانیم انتخاب کنیم، اما باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که به خاطر سلیقه ما و تقاضایی که برای تنوع در مواد غذایی وجود دارد، ترکیب تنقلات صنعتی هم باید روز به روز بهتر شود؛ این موضوع در برنامه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نظر گرفته شده و طی سال‌های گذشته فرمولاسیون تنقلات صنعتی مورد بررسی قرار گرفته و از نظر بهبود کمیت و کیفیت تحت نظارت هستند؛ بنابراین اینکه گمان کنیم محصولات صنعتی مناسب نیستند و دنبال جایگزین آنها باشیم، اشتباه است.
نکته دیگر اینکه کنترل کودکان برای کمتر مصرف کردن تنقلات کاری دشوار است اما باید مورد توجه والدین قرار گیرد. اگر فردی سالم باشد، فعالیت فیزیکی به اندازه که پنج روز در هفته و روزی نیم ساعت ورزش است داشته باشند، استفاده گاه به گاه تنقلات صنعتی نمی‌تواند مشکلی برای سلامتی ایجاد کند، برای کودکان هم به همین ترتیب، گاهی به عنوان جایزه اشکالی ندارد اما نباید جزو رژیم غذایی و در سبد غذایی قرار گیرد.