کاهش 60 درصدی جذب زنان در مشاغل دولتی

به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، اشتغال زنان در سال‌های اخیر مورد بحث و بررسی بسیاری از سیاستمداران، اقتصاددانان، روانشناسان و جامعه شناسان قرارگرفته است که در نتیجه آن، نقش زنان در فعالیت‌های سیاسی پررنگ‌تر از قبل دیده‌شده و همین امر توجه سیاستمداران را به این بخش از اجتماع جلب کرده است.

زنان به‌ طور متوسط 50 درصد از جامعه را شامل می‌شوند که در اقتصادهای توسعه‌یافته به‌ عنوان موتور توسعه از آنان یاد می‌شود. دلیل این نگرش، استفاده از ظرفیت اشتغال زنان در مشاغل خانگی و کاهش قابل‌توجه بهای تمام‌شده تولید است.

میزان مشارکت زنان در نیروی کار در سراسر جهان در حال افزایش است و در کشورهای پیشرفته زنان سهم خویش را از اشتغال و مشاغل حرفه‌ای در سطح وسیعی افزایش داده‌اند.

در کشورهای در حال‌ توسعه نقش زنان در بخش کشاورزی، کارهای بی‌مزد خانه و فعالیت‌های غیررسمی بیشتر مشاهده می‌شود. البته در برخی از کشورهای در حال‌ توسعه می‌توان شاهد افزایش میزان مشارکت زنان در بخش‌های خدمات و صنعت نیز بود. از جمله عوامل مؤثر بر این روند می‌توان به تحصیلات بهتر، تغییر در احتیاجات روزمره و صنایع صادراتی و خدماتی اشاره کرد.

*مشارکت پایین زنان در فعالیت‌های اقتصادی

میزان مشارکت زنان در ایران به‌ عنوان کشور در حال‌ توسعه، همچنان پایین است و زمانی که به‌ طور متوسط نرخ مشارکت نیروی کار 40 درصد است؛ نرخ مشارکت زنان تنها به 17 درصد از این میزان می‌رسد.

بر اساس داده‌های آماری مرکز آمار ایران که از طرح آمارگیری نیروی کار به‌ دست‌ آمده است و اطلاعات مربوط به بازه زمانی 1384 تا 1393 موردبررسی قرارگرفته است؛ نرخ مشارکت نیروی کار زن روند منفی را طی کرده و در سال 1393 به پایین‌ترین میزان در طی 10 سال رسیده و عدد 12 درصد را به خود دیده است.

پایین آمدن نرخ مشارکت زنان به دلایل مختلفی از جمله گسترش رکود اقتصادی، افزایش بیکاری، پایین آمدن مشارکت زنان در مشاغل درآمدزا، اقتصاد مبتنی بر نفت و محدود شدن اشتغال به بخش دولتی و بهره‌گیری از منابع نفتی صورت می‌گیرد.

*تشدید بیکاری تحصیل‌کرده‌های زن

شاخص دیگری که به‌ خوبی وضعیت اشتغال زنان را به تصویر می‌کشد؛ شاخص نسبت اشتغال است که بر طبق این شاخص نسبت جمعیت شاغل به‌ کل جمعیت موردبررسی قرار می‌گیرد.

نسبت اشتغال از 36.3 درصد که در ابتدای این بازه زمانی بوده؛ به 33.3 درصد در انتهای بازه زمانی رسیده و نشان‌دهنده کاهش سهم افراد شاغل نسبت به‌کل جمعیت است. این در حالی است که طی این سال‌ها جمعیت افراد جویای کار که اغلب دهه شصتی‌ها هستند، به جمعیت افراد آماده‌ به‌ کار افزوده‌شده است.

در شرایطی که نسبت اشتغال با افت 3 درصدی در این بازه زمانی همراه شده است؛ انتظار کاهش مشارکت زنان و افزایش بیکاری جامعه زنان آماده‌ به‌ کار امری طبیعی محسوب می‌شود.

با نگاهی به آمار به‌ دست‌ آمده از این طرح آمارگیری به افت فاحش نسبت اشتغال زنان در طی این سال‌ها می‌رسیم؛ در ابتدای بازه موردبررسی نسبت اشتغال زنان در کل کشور بیش از 14 درصد بوده که این نسبت در انتهای بازه زمانی به 9.7 درصد رسیده است.

*نادیده گرفتن جایگاه زنان در فعالیت‎های اقتصادی

عدم توجه ویژه به جایگاه زنان در فعالیت‌های اقتصادی و نادیده گرفتن نیازهای این بخش، موجب کاهش مشارکت زنان در جامعه شده است؛ این در حالی است که طی سال‌های اخیر تحصیلات عالی زنان در کشور افزایش‌یافته و نیروی خبره و کارشناس در این حوزه به جامعه آماده‌ به‌ کار افزوده‌شده است.

شاخص دیگری که با کمک آن می‌توان بهبود فضای کسب‌ و کار را در کشور موردبررسی قرارداد و پیشرفت جامعه را با آن رصد کرد؛ شاخص وضع شغلی است.

بر اساس اطلاعاتی که این شاخص به ما می‌دهد؛ می‌توان به میزان اشتغال افراد در دو بخش دولتی و خصوصی و روند اشتغال افراد در بازه زمانی موردبررسی دست‌یافت.

در همین راستا در سال 1384 تعداد 20 میلیون و 618 هزار و 579 نفر در کل کشور مشغول به کار بودند که از این میزان 16 میلیون و 590 هزار و 939 نفر در بخش خصوصی و 3 میلیون و 994 هزار و 583 نفر نیز در بخش دولتی فعالیت داشتند.

به‌ طور مشخص جمعیت زنان شاغل در همین سال 3 میلیون و 961 هزار و 661 نفر بوده که از این میزان 3 میلیون و 32 هزار و 156 نفر در بخش خصوصی و تنها 901 هزار و 460 نفر در بخش دولتی مشغول به کار بودند.

در سال 1393 افراد شاغلی که در دو بخش عمومی و خصوصی فعالیت داشتند در کل برابر با 21 میلیون و 304 هزار و 302 نفر بودند که از این میزان 17 میلیون و 698 هزار و 171 نفر در بخش خصوصی و 3 میلیون و 606 هزار و 131 نفر در بخش دولتی مشغول به کار بودند.

جمعیت زنان شاغل در سال 1393 برابر با 6 میلیون و 174 هزار و 925 نفر بوده که از این میزان 5 میلیون و 878 نفر جذب بخش خصوصی و 387 هزار و 34 نفر جذب بخش دولتی شده‌اند.

*کاهش فرصت‌های اشتغال زنان در بخش دولتی

موضوع نگران‌کننده‌ای که از بررسی این شاخص به‌ دست‌ آمده است؛ کاهش فرصت‌های شغلی در بخش دولتی و عدم تناسب رشد جمعیت افراد جویای کار و فرصت‌های شغلی در جامعه است.

مشارکت زنان در فعالیت‌های بخش دولتی در حالی با افت قابل‌توجه همراه شده است که از ابتدای بازه موردبررسی تا انتهای این بازه تنها 10 درصد از میزان اشتغال افراد در بخش دولتی کاسته شده است و این در حالی است که سهم زنان از حضور در مشاغل دولتی با کاهش 60 درصدی همراه بوده است که این موضوع ناعادلانه بودن سیاست‌های دولت در جذب شاغلین زن را بیش‌ از پیش نمایان می‌کند.

*اشتغال زنان وضعیت مطلوبی ندارد

در همین راستا زهرا اخوان‌نسب در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با تأکید بر مشکلات و چالش‌هایی که در حوزه اشتغال زنان وجود دارد؛ اظهار کرد: زنان علی‌رغم وجود همه مشکلاتی که بر سر راه آن‌ها وجود داشته؛ همچنان به تلاش خود ادامه می‌دهند و جای خود را در حوزه اشتغال باز کرده‌اند.

وی افزود: اشتغال به‌ صورت کلی در شرایط مناسبی قرار ندارد و این مشکل به امروز و دیروز مربوط نمی‌شود بلکه چندین سال است که کشور درگیر این معضل شده و هر بار اطلاع‌رسانی درستی صورت نگرفته و آمار درستی در این رابطه داده نشده است.

*مشکل بیکاری زنان تحصیل‌کرده

عضو هیأت‌رئیسه اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به معضل اشتغال زنان تحصیل‌کرده گفت: عمده مشکلات ما در زمینه اشتغال زنان به زنان تحصیل‌کرده و زنان مجردی که شاغل نیستند؛ بازمی‌گردد.

اخوان‌نسب در همین رابطه خاطرنشان کرد: در حال حاضر زنانی هستند که بر اساس تحصیلات مرتبط و تخصص در کار مشخص، وارد حوزه کار و اشتغال شده‌اند اما در بیشتر موارد زنان جویای کار با تحصیلات غیر مرتبط در شغل‌هایی که در حوزه تخصص آن‌ها نیست وارد می‌شوند و حقوق متناسب با فعالیتی که انجام می‌دهند دریافت نمی‌کنند.

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تصریح کرد: زمانی که زنان تحصیل‌کرده و جویای کار در حوزه‌های غیرتخصصی وارد می‌شوند؛ قدرت چانه‌زنی کارفرما را افزایش داده و کارفرما از این فرصت‌ها استفاده می‌کنند.

*حقوق زنان به‌ طور متناسب پرداخت نمی‌شود

وی با اشاره به اینکه هر بازاری به نسبت عرضه و تقاضا تعیین می‌شود؛ تأکید کرد: در بازار اشتغال نیز زمانی که عرضه نیروی کار افزایش یابد؛ کارفرما چه دولتی باشد و چه خصوصی فرصت بهتری برای انتخاب افراد دارد.

اخوان‌نسب در همین راستا بیان داشت: استخدام نیروی کار در برخی موارد برحسب شایسته‌سالاری و در بیشتر موارد برحسب روابط صورت می‌گیرد که در حوزه اشتغال زنان چه استخدام برحسب روابط صورت گرفته باشد و چه ضوابط، حق‌وحقوق زنان در مقایسه با مردان آن‌گونه که باید پرداخت نمی‌شود؛ اگرچه که ادعا می‌شود که زنان در کار سالم‌تر و متعهدتر هستند.

*لزوم تغییر نگاه دولت در اشتغال زنان

وی با ارائه پیشنهادی که به توسعه فعالیت هر چه بیشتر زنان در عرصه کار و اشتغال کمک خواهد کرد؛ گفت: تشکیل شرکت‌های کوچک و متوسط که بر اساس علایق و تخصص‌های زنان صورت می‌گیرد؛ می‌تواند به حضور پررنگ‌تر زنان در جامعه کمک کند.

معاون امور بانوان در اتاق بازرگانی اصفهان در پایان اظهار کرد: برای انجام این کار زنان باید از داشته‌های خود اطلاع داشته باشند، بدانند به کدام حوزه علاقه دارد، در کدام حوزه تخصص دارد، برای ورود به بازار به چه اطلاعاتی نیاز دارد و با چشم‌باز در این مسیر قدم بردارد که در کنار این موارد کم کردن بروکراسی اداری و نگاه ویژه دولت به این بخش نیز می‌تواند در پیشرفت اشتغال بانوان مؤثر باشد.