علت اصلی بارش‌های بهاری چه بود؟

هر چه دمای هوا گرم‌تر می‌شود نگرانی از بابت کمبود آب شدیدتر می‌شود، حتی مردم در مکالمات روزانه خود نیز از نحوه مواجهه با گرما در شرایط بحران آب سخن می‌گویند. با این حال اما طبیعت علیرغم انتظارات روی خوش‌تری در فصل بهار به آسمان ایران نشان داده است. تا آنجا که بارش‌های اخیر در دوماهه فصل بهار تقریبا به اندازه 50 درصد 6 ماهه مهر تا اسفند بوده و به گفته وزیر نیرو، در ذخیره آب پشت سدها تاثیر بسزایی داشته است. با این حال چه عاملی سبب وقوع بارش‌های بهاری بوده است؟
اگرچه باران‌ و برف‌های بهاری چند سالی است که باغ‌داران ایرانی را به خصوص در شمال و شمال غربی کشور غافل‌گیر می‌کند اما بارش‌های پیاپی در 3 ماه ابتدایی سال 97 که خشک‌ترین سال تاریخ آبی ایران به حساب می‌آید باعث شگفتی بسیاری از مردم شده است. گمانه‌زنی‌ها و احتمالات زیادی در میان مردم در این رابطه وجود دارد، گمانه‌زنی‌هایی که به شایعاتی در فضای مجازی نیز تبدیل شده است. «بارور کردن ابرها» که پیشتر حرف‌هایی از برخورداری ایران از تجهیزات آن در رسانه‌ها به گوش مردم رسیده بود، در صدر این گمانه‌زنی‌ها قرار دارد. بعد از آن تاثیر پارازیت بر کاهش شکل‌گیری ابرهای بارانزا شایعه‌ای است که در فضای مجازی دست به دست می‌چرخد. در میان مدعیان این گمانه‌زنی‌ها اما آن که از همه شگفت‌ آورتر است و مورد اقبال بیشتری هم واقع شده فیلمی است که در آن «مهندس شهرام پروین» در آن درباره اقداماتی که برای جذب ابرها از کشورهای همسایه انجام داده سخن می‌گوید. او که صفحه‌ ویدئوهایش در آپارات بیش از ۵۰ هزار بازدید داشته و ویدئوهایش به طور جداگانه هم در شبکه‌های اجتماعی بازدید بسیار داشته مدعی است که بارش‌های اخیر نتیجه فعالیت‌های شخص اوست. ادعایی که هیچ یک از کارشناسان آن را تایید نمی‌کنند اما خودش تاکید بسیار بر صحتش دارد و بسیاری افراد نیز حقیقت را در صفحه‌های او در شبکه‌های اجتماعی جستجو می‌کنند. ادعایی که افراد بسیاری از رئیس مرکز ملی خشکسالی تا اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع ایران آن را رد می‌کنند. رئیس مرکز ملی خشکسالی گفته است: «او ساکن اصفهان است و مسئولان هواشناسی با او دیدار داشته‌اند. کار او به هیچ عنوان اثبات شدنی نیست. نمی‌دانم به چه دلیل مردم حرف‌های او را باور کرده‌اند» اما چه توضیحی برای بارش باران‌های بهاری در سال 97 وجود دارد؟ اگر نه بارورکردن ابرها، نه عدم پخش پارازیت و نه ادعای عجیب پروین در باران‌های اخیر نقش نداشته‌اند چه چیزی سبب این بارندگی بی سابقه شده است؟
بلاکینگ عامل اصلی بارش‌های اخیر
«بلاکینگ»، این پدیده به گفته سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی عامل اصلی در وقوع‌ بارش‌های بهاره در ایران بوده است. پدیده‌ای که در فصل بهار روی اروپا موجب شکسته شدن جریان‌های غربی و تغییر مسیر آنها به سوی جنوب اروپا شده و با عبور از روی ایران و خاورمیانه، موجب افزایش بارش طی چند ماه گذشته شده است. اما بلاکینگ چه می‌کند؟ بر طبق اطلاعاتی که در منابع اینترنتی وجود دارد، در هنگام وقوع بلاکینگ، جریان‏های غربی که در حالت طبیعی از غرب به شرق در حال حرکت هستند، مسیر اصلی خود را به سمت شمال یا جنوب تغییر داده و اقلیم مناطقی را که می بایست از روی آنها عبور می‌کردند را متاثّر می‌کنند. البتّه، برای مناطق واقع در ناحیه پشته، خشکی و گرما و برای مناطق واقع در ناحیه ناوه نیز، ناپایداری، سرما و بارش به ارمغان می‌آورد.
وضعیت بارش‌های فصل تابستان
حال که دلیل اصلی وقوع بارش‌های فصل بهار مشخص شده، پیش‌بینی تابستانی که گرمای آن از ابتدای فصل خرداد خودی نشان داده شاید از همه چیز مهم‌تر باشد؟ ایمان باباییان میانگین دمای کشور طی ماه‌های خرداد تا مرداد در مناطق شرقی و مرکزی کشور را تا یک درجه بیشتر از نرمال و در سایر نواحی نرمال پیش‌بینی کرده است و درباره وضعیت بارش کشور در تابستان گفته است: داده‌های پیش‌بینی فصلی نشان می‌دهد که بارش خردادماه در بیشتر نواحی کشور در محدوده نرمال خواهد بود. وی ادامه داد: از خرداد تا نیمه مرداد احتمال وقوع بارش‌های ناگهانی در جنوب شرق کشور وجود دارد. همچنین مدل‌های پیش‌بینی فصلی نشان دهنده افزایش بارش در جنوب شرق، شمال غرب و کاهش نسبی بارش در سواحل خزر از خرداد تا مرداد است. سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی در ادامه در مورد وضعیت بارش‌های کشور در طول فصل تابستان اظهار کرد: به استثنای سواحل خزر و بخش‌هایی از جنوب شرق کشور سایر مناطق در تابستان بارش چندانی ندارند و انتظار می‌رود بارش جنوب شرق کشور در تابستان نرمال باشد.
بارش‌های پاییز ۹۷ بدون تاخیر آغاز می‌شود
امیدها به باران است. آبی که از آسمان بر سر ایران ببارد و آن را از بحران بی‌آبی نجات دهد. اتفاقی که اگرچه بعید است که بحران را حل کند اما می‌تواند ایران را از یک قدمی ورشکستگی آبی نجات دهد. اگرچه سال آبی 95-96 تا مهر ماه به پایان می‌رسد اما چشم امید به سال آبی بعدی است تا شاید بتواند جبران کننده کم‌آبی‌ها در آینده باشد. اما پیش‌بینی‌ها از باران‌ها در سال آبی آینده چیست؟ باباییان در این باره گفته است: بارش فصل پاییز کشور در محدوده نرمال تا بیش از نرمال و بدون تاخیر آغاز می‌شود ولی به دلیل پایین بودن سهم بارش اوایل پاییز تاثیر چندانی بر افزایش منابع آب کشور در آغاز سال آبی نخواهد داشت. باباییان با اشاره به کم‌بارشی سال زراعی در کشور اظهار کرد: با وجود بارش‌های به نسبت مناسب در فصل بهار، میانگین بارش کشور از ابتدای سال زراعی تاکنون حدود ۲۷ درصد نسبت به میانگین بارش بلندمدت کاهش دارد. سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی درباره استان‌های پربارش و کم‌بارش کشور گفت: از ابتدای مهر ۹۶ (اول سال زراعی) تاکنون بیشترین کاهش بارش در مناطق جنوبی و جنوب شرقی کشور به‌ویژه استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۵۰ درصد رخ داده است این در حالیست که از آغاز سال زراعی جاری تاکنون استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، اردبیل، همدان و ایلام در مقایسه با دوره بلندمدت مشابه از بارش بیشتر از نرمال برخوردار بوده‌اند.
منبع: روزنامه ابتکار