راهنمای کاشت و نگهداری گل “ژربرا”

در این مطلب قصد داریم شما را با تکثر و پرورش ژربرا آشنا سازیم و توضیحاتی را در رابطه با "ژربرا" به شما ارائه دهیم.
ژربرا (نام علمی:Gerbera aurantiaca) نام یک گونه از تیره کاسنیان است.این گیاه بومی آفریقاست و نیاز به شرایط گرم و پرنور دارد. دارای دو نوع پا کوتاه و پا بلند می باشد که از پابلند ها بیشتر به عنوان گلهای شاخه بریده استفاده می شود.گلها به دو صورت کم پَر و پُرپَر اصلاح شده است و به رنگهای مختلف قرمز ، نارنجی ، زرد ، سفید ، صورتی وجود دارد. گلها دگرگرده افشان هستند و به صورت مصنوعی یا توسط حشرات گرده افشانی می شوند. برگها( در هر دو سطح) و ساقه های گل و دمبرگها کرک دار هستند. نام این گل برگرفته از نام رابرت جامسون کاشف این گیاه در سال 1737 در آفریقای جنوبی است.
دائمی، گرمسیری و حساس به سرما با ریشه های عمیق و گل های مجزا که بر روی ساقه ای پرزدار تشکیل می شوند. از میان برگ های طوقه ای، نیزه ای شکل و با بریدگی های عمیق این گیاه، ساقه گل دهنده بدون برگ و دارای یک گل در انتها خارج می شود. برگ ها به طول 15 تا 45 سانتی متر بوده و سطح بالایی آن ها سبز تیره و سطح زیرین کم رنگ و پوشیده از کرک های متراکم است. در هر گل یا در واقع گل آذین ژربرا بیش از یک نوع گل وجود دارد که شامل گلچه های شعاعی حاشیه ای، گلچه های صفحه مرکزی و گلچه های حد واسط است. گل های ژربرا دارای 5 پرچم و یک مادگی با دو برچه به هم چسبیده است. گلچه های شعاعی و حد واسط(انتقالی) بالغ تنها دارای اندام جنسی ماده هستند که علت آن توقف نمو بساک ها در مراحل میانی و تشکیل اندام های شبه پرچم غیرفعال در گلچه های شعاعی و انتقالی است. گل در رنگ های زرد، صورتی، پرتقالی، قرمز، بنفش، سفید و کرم وجود دارد. قطر گل ها cm5 -12 و طول ساقه حدود cm25 -60 و دارای انواع کم پر و پر پر می باشد.زادگاه این گیاه مناطق گرمسیری جنوب قاره آفریقاست و در این مناطق به عنوان گیاه چندساله رشد می کند. شکل گیاه بوته ای بدون ساقه و ریشه های آن عمیق است.
گلچه مرکزی که گلچه لوله ای منظم واقع در مرکز کلاپرک های گل است و با رنگی متفاوت با گلچه های شعاعی، مرکز گل ژربرا را متمایز می کند. تفاوت بین رنگ و اندازه این سه گلچه باعٍث تفاوت های ظاهری بین ارقام این گیاه شده است. همچنین کم یا پر بودن گلچه های شعاعی و یا کوچک به بزرگ یا هم اندازه بودن آن ها اشکال متفاوتی می سازد. گل های ژربرا امروزی در واقع گیاهان دورگه (Gerbera hybrida) هستند که بیشتر از دو گونه G.jamesonii و گونه G.viridifolia تولید شده اند. تولید آن به عنوان گیاه شاخه بریده در جهان پس از گل رز، میخک، داوودی و لاله در جایگاه پنجم است.
کاشت گیاه
مشاهده شده که کاشت ژربرا از اواخر اردیبهشت تا اواخر تیر ماه، گل بریده زیادی تولید می کند اما محصول زمستانه خوبی می تواند از طریق کاشت از مهر تا اسفند در شرایط حفاظت شده حاصل شود. برای ارقام گل درشت تراکم کاشت بهینه 8 -10 گیاه در متر مربع است. این تراکم، نور کافی را برای گیاهان فراهم می کند. اما کاشت متراکم تر بعد از دو سال باعث کاهش عملکرد، کاهش اندازه گل و طول ساقه گل می شود.در زمان کاشت طوقه گیاه باید در سطح خاک و کمی بالای آن قرار گیرد چون ژربرا به مقدار زیادی در سطح خاک منشعب می شود. کاشت خیلی عمیق باعث بیماری قارچی و کاشت سطحی باعث سست شدن سیستم ریشه ای می شود. کشت ژربرا در بستر مرطوب بهترین است. خیساندن گیاهان در یک طرف با مقداری آب (شاید با قارچ کش) جهت جذب کردن مقداری آب پیشنهاد شده است. بهترین زمان برای کشت در طی مدت زمان سودمندتر است (صبح زود یا شب) است. گیاهان را عمیق کشت نکنید. گره ریشه گیاه باید تقریباً 3 سانتی متر در بالا سطح خاک بماند. در طی مرحله رشد قلب گیاه به آرامی درون خاک کشیده خواهد شد. به محصول خود در زمانی که اولین گل ظاهر می شود توجه بیشتری کنید.
کاشت خانگی
یک گیاه ژربرا از یک بازار گل و گیاه خریداری کنید. آن ها گل های مشهوری هستند و شما قادر به شناسایی شان در بسیاری از فروشگاه های فروش گیاهان باغچه ای خواهید بود.
گیاه مورد نظر را خوب وارسی کنید. گیاه ایده آلی که شما برمی دارید باید هنوز غنچه اش باز نشده باشد. گل های شکوفه کرده بعد از کاشت زیاد دوام نمی آورند.
یک مکان آفتابی را برای کاشت انتخاب کنید. گل های ژربرا به نور کامل آفتاب نیازمندند. در صورتی که در نور کامل خورشید قرار گرفتند و هوا بیش از حد گرم بود، حتماً باید مقدار بیشتری به آن ها آب دهید.
به خاک کود دهید. قبل از کاشت بایستی خاک خوب زه کشی شده و کود دار باشد.
یک گودال مناسب برای کاشت گلتان بکنید. باید این گودال جای کافی برای ریشه های گل داشته باشد. تاج گیاه بایستی با بالای گودال هم تراز باشد.
گل های ژربرا را از گلدانشان درآورده و به داخل گودال منتقل کنید. بایستی که گل های ژربرا باهم فاصله ای معادل 30 سانتی متر داشته باشند.
زمان کشت
زمان کشت بستگی به وضعیت خاص شما (نوع خاک - کشت - عرضه و تفاضا) و آب و هوا در دماها و شدت و نور خاص دارد. چه مدت زمان شما دوست دارید گیاه را همچنان نگهداری کنید. چیزی است که در ذهن حفظ می کنید. در اصل کشت گیاه در طول سال ممکن است به هر حال بسته به قاره یک زمان خاصی ترجیح داده می شود. معمولاً کشت در خاک سنگین باید زودتر از کشت در خاک سنگ انجام شود.. این مهم است که گیاهان برای رشد قبل از اینکه شدت نور شروع به کاهش بکند وقت کافی داشته باشد. کشت گیاهان در هوای بسیار گرم با رطوبت کمتر پیشنهاد نشده است. در اروپا پرورش دهندگان اصولاً محصولات جدیدشان را از می تا جولای می کارند. چند هفته بعد از کشت، گیاهان گل می دهند که دوباره در طی دوران زمستان کاهش پیدا می کند. در سال دوم کیفیت و تولید کاهش پیدا می کند. اغلب محصول هر سال دوباره کشت می شود. تحت شرایط خوب ممکن است گیاه ژربرا برای چندین سال کشت شود. زمان اقتصادی زراعت ژربرا دو سال است ؟ گیاه افزایشش را از دست می دهد. کیفیت و تولید به طور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا می کند و جایگزینی محصول پرمنفعت تر می شود.
افزایش
این گیاه در گذشته با تقسیم بوته و بذر زیاد می شد که عمل تقسیم خیلی کند و مشکل است و گیاهان حاصل از بذر نیز تفرقه زیادی داشته و یکسان نخواهند شد. بنابراین، امروزه افزایش درون شیشه ای جهت افزایش سریع رقم های گزینش شده، به کار می رود.
1.تقسیم بوته در ماه های پائیز صورت می گیرد. توده گیاهان به بخش های کوچکتر تقسیم می شود و پیش از کاشت، ریشه ها و برگ های پاجوش ها پیرایش شده و شاخساره مرکزی متصل به آن حفظ می شود. باید مراقب بود که نقطه رشد مرکزی در زمان کاشت زیر خاک نرود. گیاهان جوان در گلخانه 4 -5 هفته بعد گل می دهند. گاهی تقسیم بوته در خرداد ماه انجام می شود. در این حالت تا اواخر پائیز و حتی اوایل زمستان گل می دهند.
2.افزایش بذری، گرده افشانی دستی برای رسیدن به 90 درصد تندش ضروری است. اگر بذرها بلافاصله پس از برداشت کشت شوند بسیار خوب تندیده و سبز می شوند ولی اگر مدت کمی بمانند، زیوایی آن ها به سرعت کاهش می یابد. تاریخ کاشت بذر تیر و مرداد است، چون جهت تندش به دمای بالا نیاز دارد. دمای لازم برای تندش بالای C°16 می باشد و 10 -15 روز طول می کشد تا بذرها سبز شوند. دمای بهینه برای جوانه زنی 20 -23 درحه سانتی گراد است و در بالاتر از 24 درجه تندیدن کاهش می یابد. 3 -4 هفته بعد نشاءها در مرحله دو برگی در گلدان های استکانی کاشت می شود و وقتی به اندازه کافی بزرگ شدند، به محل اصلی منتقل می شوند. رشد و نمو بعدی کند بوده و گل ها 10 ماه پس از کاشت بذر حاصل می شوند. در ماه های زمستان می توان از رشد ژربرا جلوگیری کرد و دوباره در بهار در شرایط رشد قرار داد.
در افزایش بذری، گیاهان یکنواخت نبوده و در بیشتر آن ها گل ها هنگام شب بسته می شوند و این موضوع برای گل های بریده ژربرا صفت مناسبی نیست.
3.قلمه های ژربرا نیز می تواند برای افزایش آن به کار رود. گیاهان مناسب به مدت 3 هفته بدون آبیاری نگه داشته می شود. سپس ریشه ها هرس شده و در بستری از پیت کاشته شده و دمای 25 درجه رطوبت نسبی 80% برای آن فراهم می شود. ج.انه های رشد کرده در محور برگ ها را جدا کرده و در بستر ریشه زایی ریشه دار می کنند که در مدت 2 تا 3 ماه، برای انتقال آماده می شود. به ترتیب 40 تا 50 گیاه می تواند در مدت 2 -3 ماه از هر گیاه مادری به دست آید. قلمه های ساقه جوان با استفاده از سیستم مه افشان نوبتی راحت تر و سریعتر ریشه و شاخساره تولید می کنند. امروزه مهمترین روش افزایش ژربرا کشت بافت است.
مراقبت و نگهداری گل ژربرا در داخل منزل
اگر بتوانید نور کافی برای شاداب نگه داشتن این گل را فراهم نمایید. نگهداری از گل ژربرا در داخل منزل بسیار ساده است.
زمانی که در سطح خاک احساس خشکی کردید این گیاه را به اندازه کافی آبیاری کنید و اجازه دهید آب کاملاً جذب آن شود، قبل از اینکه آن را در داخل زیرگلدانی قراردهید، تا از زیر آن آب چکه نکند. البته ممکن است این گیاه در خاک خیس زودتر خراب شود.
هنگامی که آن را آب می دهید مراقب باشید تا برگ های آن به طور کامل خشک باشد. در ماه های زمستان به میزان کمی آن را آبیاری کنید، اما اجازه ندهید که خاک نیز خیلی خشک شود.
تغذیه ماهانه در فصل بهار و تابستان و کود دهی منظم برای این گل و برگ های آن بسیار مفید است و همچنین کودکافی در فصول پاییز و زمستان.
اگر این گل در مکان مناسب و تمیز نگه داری شود قبل از آنکه پژمرده شود خیلی سریع گل می دهد. گلهایی که همه شبیه هم هستند. تنها اگر لازم است شاخ و برگ های زرد و خراب آن را جدا کنید.
اگر تعداد گلهای آن زیاد و نامنظم شد، هر زمان از سال می توانید آن را در گلدان بزرگتری قرار دهید.
نیازمندی های محیطی
خاک
خاک این گیاه باید زهکش خوبی داشته باشد چرا که این گیاه به پوسیدگی طوقه و ریشه حساس است.خاک ایده آل آن خاکی سبک و غنی از مواد آلی است. به خاطر سیستم ریشه ای عمیق گیاه خاک باغچه باید تا عمق 60-45 سانتیمتری شخم زده شود و کیفیت خاک تا عمق 25 سانتیمتری با کود گاوی پوسیده بهبود یابد و طوقه گیاه از سطح خاک بالاتر کاشته شود.فاصله کاشت دو گیاه بین 60-45 سانتیمتر باشد.کوددهی گیاه با کودی مثل 20-20-20 ماهانه در فصل رشد انجام شود.
آبیاری
حتی مهم تر از کیفیت خاک دسترسی به آب با کیفیت بالا است. آب باران، آب شهر یا آب با کیفیت خوب می تواند برای آبیاری ژربرا استفاده شود. محصول ژربرا به نمک بسیار حساس است. هر چه میزان نمک پایین تر باشد بهتر است. یک نمونه گیری از آب مشخص خواهد کرد که آب مناسب برای محصول هست یا نه. میزان نمک (EC) لازم است تا حد امکان پایین باشد. به خصوص میزان سدیم بسیار مهم است.
میزان بالای آهن و مواد آلی می تواند باعث مشکلات شود. بسته شدن دریپرها زمانی که میزان آهن mmol/lit10 است اتفاق می افتد. آهن می تواند به وسیله هوادهی تصفیه شود که این در نتیجه ترکیب با اکسیژن اتفاق می افتد. المنت های بیماری در آب می تواند همچنین منجر به مشکلات شود. آب به داشتن 5/5pH نیاز دارد. که دمای آب پایین تر از 15 درجه باشد به پیش گرم کردن آب نیاز داریم. کیفیت آب می تواند به وسیله تصفیه یا نمک زدایی با استفاده از فیلترها - اسمزمعکوس - ضدعفونی یا دیونیزه کردن بهبود بخشیده شود. داشتن آب قابل دسترسی کافی. بیشترین نیاز می تواند تا 3 لیتر در مترمربع در روز یا 30 مترمکعب در ساعت در روز برای کشت ژربرا در خاک افزایش پیدا کند.به آبیاری در حد متوسط نیاز دارد. فاصله بین دو آبیاری به اندازه ای باشد که سطح رویی خاک و طوقه گیاه تا چند سانتیمتر رطوبت خود را از دست داده باشد. بهتر است گیاه خشکی نکشد.
نور
به نور کامل آفتاب نیاز دارد. در مناطق با آب و هوای گرم، سایه بعد از ظهر برای بالندگی آن مفید است.
دما
بهترین گلدهی را در مکان هایی با روزهای گرم و شب هایی خنک دارد. در مناطق بدون یخبندان، گیاه چند ساله است. در مناطق سرد معمولا آن را به عنوان گیاهی یکساله می کارند ولی می توان گیاه را برای گذران زمستان از زمین بیرون آورد و به مکانی گرم تر انتقال داد.
رطوبت
رطوبت نسبی (Rv) مقداری که گیاهی می تواند تبخیر کند را مشخص می کند. بهترین رطوبت بین 70 تا 85 درصد است. با رطوبت بیشتر مشکلات قارچی مانند بتورتیس و اسکلروتینا افزایش پیدا می کند. تا جابجایی رطوبت به وسیله تهویه و گرمادهی از میزان بالاتر رطویت جلوگیری می شود. سیستم هواگیر می تواند جهت ترقی انتشار هوا و ایجاد اقلیم بهتر استفاده شود. با میزان رطوبت پایین تر دما و تهویه کاهش پیدا می کند. رطوبت به وسیله ؟؟ کردن ایجاد می شود. علائم رطوبت کمتر به صورت علائم سوختگی به دلیل اینکه گیاهان نمی تواند آب کافی جذب کند، است.
دی اکسید کربن
افزایش دی اکسید کربن تأثیر مثبت روی ژربرا دارد به خصوص زمانی که شدت نور بالا است به دلیل اینکه یکی از مهم ترین فاکتورها برای تولید ماده قندی اصلی گیاه است. این مواد قندی تا اندازه ای جهت پروسه های رشدی استفاده می شوند. در نتیجه کیفیت و عملکرد افزایش پیدا می کنند. قبل از اینکه گیاهان CO2 را جذب کنند لازم است تمام فاکتورهایی اقلیمی دیگر به خصوص نور و دما به حد کافی بالا باشد (پایین می بینیم). زمانی که این فاکتورها در حد کافی بالا نیستند افزایش CO2 کیفیت و تولید را افزایش نمی دهد. شدت نور بالا اغلب وقتی با دمای بالا همراه می شود تنفس افزایش پیدا می کند. نتیجه این فرار CO2 از گلخانه بیشتر از تهیه آن برای گیاه است.
میزان CO2 به وسیله استفاده از لوله های سوراخ دار جهت انتقال گاز یا مواد اضافی بعد از سوختن گاز یا نفت اضافه می شود. همچنین لوله های مخصوص CO2 در بازار وجود دارد. زمانی که از مواد آلی (کود حیوانی) استفاده می کنیم CO2 به طور اتوماتیک آزاد خواهد شد. بهترین میزان میانگین CO2 بین 600 تا 800 P.P.M و بالاترین میزان تقریباً 1000 P.P.M است اما بعضی گیاهان زراعی تقریباً تأثیر منفی در P.P.M 500 نشان می دهند.
در ارتباط با تولید CO2 توسط سوخت ناقص مواظب باشید. با استفاده از دستگاه اندازه گیری CO2 در لوله اصلی میزان CO2 می تواند نشان داده شود. در میزان های پایین تر از 340 P.P.M رشد محصول پایین می آید.
شکستن ساقه قبل از برداشت
این حالت زمانی که اجازه داده می وشد گیاه در طول روز پژمرده شود یا وقتی دمای روز به سرعت در شرایط آفتابی افزایش می یابد، رخ می دهد. در چنین شرایطی ساقه گل در معرض تنش و پژمردگی قرار می گیرد. بعد از آبیاری در دمای خمک، آب ساقه به سرعت جایگزین شده و ساقه دوباره تورژسانس خود را به دست می آورد. در زمان آبگیری شرایطی شرایطی برای سلول های ساقه فراهم می شود که در آن ها طویل شدن سریع اتفاق می افتد. این بخش از ساقه بیشترین مقدار آب را در خود جمع می کند. حفظ رطوبت خاک در زمان گرم بودن روز یا کاهش دمای هوا، می تواند شکستگی قبل از برداشت ساقه را به کمینه برساند. اگر باز هم کمینه اتفاق افتد گیاه باید آبگیری دوباره انجام دهد اما نه در دوره های گرم روز، بلکه در اوایل صبح یا بعد از ظهر، تا از نفوذ سریع آب به ساقه های پژمرده جلوگیری شود.
پژمردگی گل نابالغ
پژمردگی قبل از بلوغ گل در حالی که شاخه هنوز به گیاه متصل است و اغلب درست زمانی که به طور کامل توسعه یافته اند اتفاق می افتد. دلیل این مشکل به احتمال، نبود کربوهیدرات های لازم برای دستیابی به نمو سریع گل است. این عارضه اغلب پس از یک دوره از روزهای ابری با شدت پایین نور پس از یک روز آفتابی اتفاق می افتد. در صورت امکان باید ارقام مقاوم به این عارضه غربال گری و کشت شود.
نگهداری پس از برداشت
تیمار پس از برداشت در ماندگاری گل ژربرا اهمیت زیادی دارد. ساقه های ژربرا به تنش آبی بسیار حساس است. بسته شدن آوندها در پایین ساقه با باکتری ها، باعث کاهش جذب آب از طریق ساقه می شود که گاهی باعث ترک خوردن ساقه می شود. ساقه ژربرا توخالی است و برش ساقه از محل حفره توخالی جذب آب را بهبود می بخشد، چون سلول های اپیدرمی اطراف حفره به صورت یک مسیر جایگزین برای جذب آب در کنار بافت آوند چوبی عمل می کنند.
دوام گل با رعایت موارد زیر در مرحله برداشت می تواند افزایش یابد:
برداشت باید زمانی انجام شود که یکی از دو ردیف پرچم ها قابل مشاهده باشد. این عمل به دلیل اینکه گل های شعاعی به انرژی زیادی برای تکامل نیاز دارند اما ذخیره آن ها کم است، اهمیت زیادی دارد. به این دلیل دوام گل کوتاه تر است.
به جای بریدن، گل را از گیاه بچینید. با بریدن ساقه بخشی از آن روی گیاه باقی مانده و شروع به پوسیدگی می کند. این بخش می تواند مغز گیاه را آلوده کرده که باعث توقف (گندیدن) شاخساره های جدید می شود. بنابراین اهمیت دارد که کل ساقه گل دهنده از روی گیاه جدا شود.
بعد از چیدن گل لازم است 2 تا 4 سانتی متر از انتهای ساقه بریده شود. این بخش شامل آوندهای چوبی خیلی باریک است که از طریق آن آب به سختی به داخل ساقه منتقل می شود. با برش این بخش سخت از ساقه، گل می تواند آب بیشتری جذب کند که در جلوگیری از شکاف خوردن و نیز خم شدن گردن گل اهمیت دارد.
بریدن ساقه به صورت اریب ترجیح داده می شود. این حالت مانع له شدن آوندهای چوبی می شود. همچنین احتمال ورود حباب هوا به داخل آوند چوبی در زمان برداشت وجود دارد که می تواند باعث بستن مسیر آوند چوبی شود. با برش بخش پایینی ساقه، حباب های هوا حذف می شود.
ساقه ها باید قبل از بسته بندی 6 تا 24 ساعت در آب قرار گیرند تا آب کافی جذب کنند. اگر بخش بزرگی از ساقه (10 -15 سانتی متر مناسب است) در آب قرار گیرد آب بیشتری جذب می کند. در این مدت باید دمای خنک (2 -4 درجه سانتی گراد) فراهم شود. گل باید با هیپوکلریت سدیم یک درصد (NaoCl)به مدت یک دقیقه تیمار شود. دترجنت هایی مانند توئین -20 (0.1 درصد) باید به محلول هیپوکلریت اضافه شود تا جذب مواد شیمیایی بهبود یابد. تیمار با نیترات نقره (AgNao3)در محلول گلجایی نیز از رشد میکروب ها در آب گلجایی جلوگیری می کند. محلول نگهدارنده گل پیشنهاد شده برای ژربرا شامل نیترات نقره (20 تا 30 میلی گرم در لیتر) + سوکروز (3 -6 درصد)، نیترات نقره (mg/l20) + سوکروز (2 درصد) + کلرید نیکل (mg/l150)، هیدروکسی کوئینولین سیترات (mg/l200) + سوکروز (3 درصد) و DICA(mg/l50) + سوکروز (2 درصد) است.
ساقه های ژربرا تمایل زیادی به خم شدن دارند. ساقه های خم شده ارزش تجاری زیادی ندارند. ساقه ها باید کمتر از 40 سانتی متر بوده و محکم و راست باشند و اندازه آن ها نباید کمتر از cm7 باشد.
برای آشنایی با سایر مطالب آموزش کاشت درختان و گیاهان کلیک کنید