ماجرای مبهمِ فروتن
محمدرضا فروتن، بازیگر مرد و صاحب نام سینمای ایران که در سال‌های پیش‌تر در فیلم‌های پر مخاطب سینمای ایران نقش ایفا کرده و برای خود نام و اعتباری دست و پا کرده است.
وز گذشته حاشیه‌های تطبیق جنسی یکی از بازیگران سینما در ایران با این توئیت در فضای مجازی شروع شد «طی صحبت با یکی از بستگان آقای #فروتن خبر تغییر جنسیت ایشان را تایید کرد. این‌طور که پیداست از این ماجرا بیش از ۲ ماه گذشته است و تازه خبرش رسانه‌ای شده.» توئیتی که بیش از چندصدبار بازتوئیت شد با هشتک «فروتن» در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد. خبری که مانند همه حواشی مربوط به سلبریتی‌ها پر سروصدا بود، اما این بار با کمی تفاوت: «محمدرضا فروتن، تغییر جنسیت داد.»
همین خبر به ظاهر ساده انگار که مانند توپ خبری ترکیده باشد؛ در ساعت اولیه به پربازدیدترین خبر فضای مجازی، تبدیل شد و شاید دلیل اصلی این بوده باشد که مرجع خبر، محمدرضا فروتن، بازیگر مرد و صاحب نام سینمای ایران بوده است. مردی که در سال‌های پیش‌تر در فیلم‌های پر مخاطب سینمای ایران نقش ایفا کرده و برای خود نام و اعتباری دست و پا کرده است.
در خبر‌هایی که از این موضوع روی خروجی کانال‌های تلگرامی رفت، ادعا شده بود که محمدرضا فروتن، پس از چند سال تلاش برای کنار آمدن با تغییر جنسیت، سرانجام در یکی دو ماه گذشته تصمیم خود را عملی کرده است.
گمانه‌ها آغاز و خبر تکذیب شد
داستان و ماجرای اصلی از آنجا آغاز شد که این خبر همراه با گمانه‌هایی به سرعت دست به دست شد و غیر از منتشر کننده اولیه، دیگران نیز وارد معرکه شدند و گمانه‌هایی را درباره قوت بخشیدن به این خبر بدون منبع، مطرح کردند.
خیلی زود پست‌های فضای مجازی که توسط برخی از فعالان این حوزه روی خروجی‌های قرار می‌گرفت به موزیک ویدئو «ژنتیک» که چندی پیش از سوی محمدرضا فروتن ارائه شده بود، اشاره می‌کردند و آن را اماره‌ای بر وقوع چنین حادثه‌ای می‌دانستند.در یکی از این مطالب آمده بود: «محمدرضا فروتن در زمان انتشار این موزیک نوشته بود این آهنگ را تقدیم می‌کنم به کسانی که علیه ژن خود انقلاب کردند می‌کنند».
این اظهارنظر‌ها کافی بود تا این خبر بدون منبع، تغییر جنسیت محمدرضا فروتن را پررنگ‌تر از قبل در ذهن مردم جا بیندازد. بلافاصله انتشار توئیت‌هایی از برخی فعالان رسانه موجب قوت گرفتن این موضوع شد.
محمدرضا فروتن البته مردی ۵۱ ساله است که پیش از این هم ازدواج کرده و در سال ۱۳۸۰ با سحر ابراهیمی زیر یک سقف زندگی مشترک خود را آغاز کرد. حاصل این ازدواج فرزندی است که برخی مدعی می‌شوند اکنون با همسر فروتن زندگی می‌کند.
با این حال چند ساعتی پس از انتشار این خبر بدون منبع، تصویر استوری اینستاگرام منتسب به شخصی که او را وکیل محمدرضا فروتن می‌دانند در فضای مجازی دست به دست شد. این اظهار نظر از سوی شخصی به نام شاهین فلاح بود که نوشت: «اخیرا شایعاتی مبنی بر تغییر جنسیت آقای فروتن در فضای مجازی و برخی خبرگزاری‌ها پخش شده که در تماس تلفنی با ایشان تکذیب گردیده، لذا ادعای مزبور صحت ندارد؛ لذا به عنوان وکیل رسمی ایشان با احترام به بانوان عزیز و ارزش ذاتی و بشری ایشان، این خبر تکذیب می‌گردد و هرگونه نشر اکاذیب قابلیت پیگیری در محاکم صالح را دارد.»
همه این شایعات زمانی به پایان رسید که محمدرضا فروتن با انتشار پستی در اینستاگرام آن را به کلی تکذیب کرد. اکانت رسمی محمدرضا فروتن در این باره نوشته است: «هموطنان عزیزم... خبری که شب گذشته در مورد من در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جمعی منتشر شده است دروغ و به دور از حقیقت است. ضمن احترام به تمام تفاوت‌های جنسیتی، خبر منتشر شده را به تمامی تکذیب می‌کنم. حق پیگیری و شکایت از رسانه‌ها و اشخاصی که چنین اطلاعات نادرستی را بدون هرگونه تحقیق و کاوش در سطح جامعه منتشر می‌کنند برای خویش محفوظ می‌دانم. محمدرضا فروتن».
واکنش‌ها در فضای مجازی
در همان ساعات اولیه گروه‌های مختلف شروع کردند به واکنش نشان دادن. جالب این است که انگار همه آن‌ها منتظر تایید یا تکذیب ماجرا بودند، اما با این وجود نظرات خود را بی‌پروا بر لوح سفید صفحات شخصی خود در فضای مجازی می‌نوشتند، با این شروع که «جدا از تایید یا تکذیب فروتن اما...» در واکنش‌های بعد از آن عبارت «اما» تفاوت وجود داشت.
بی‌تردید گروهی مانند همیشه سعی کردند با تمسخر به ماجرا نگاه کنند و درباره فیلم‌های گذشته این بازیگر بنویسند به‌ویژه فیلم «قرمز».
واکنشی از جنس استقبال
اما در میان همه آن بازخورد‌ها عده‌ای هم بودند که نگاه متفاوتی جدا از یک تعجب یا تمسخر داشتند، چیزی شبیه به یک تشویق یا شاید بهتر، یک استقبال در واکنش‌های آن‌ها دیده می‌شد. استقبال از این‌که یک نفر با وجود همه حواشی که حدس می‌زده در پی این تصمیم برایش ایجاد شود، باز هم چنین تصمیمی را گرفته است. استقبال از شجاعت، از جسارت یا هرچیزی غیر از در پیله باقی ماندن.
برای نمونه یک کاربر در فضای مجازی نوشت که «.. اما، کسی که از هیاهو و حمله و حرف و حدیث نترسه و در پنجاه سالگی با تشخیص پزشک و روانپزشک کار درست رو انجام بده و حرفه و پیشینه و سوابقش‌رو قمار کنه تا با حقیقت خودش مواجه بشه، خیلی جسارت داره...» همچنین کاربر دیگری در بخشی از توئیت خودش نوشته که «.. اما، ایستاده برای شجاعت محمدرضا فروتن دست می‌زنم. خیلی سخته که با خودت کنار بیای و دست به این قدم بزرگ بزنی...»
عمل تغییر جنسیت در ایران از نظر قانون و فقه
تغییر جنسیت در ایران، بر خلاف دیگر کشور‌های اسلامی، برای افرادی که در مصاحبه‌های روان‌شناسی قبول شوند و بتوانند هزینه عمل را پرداخت کنند مجاز است. برخی حقوق‌دانان و فقیهان اصطلاح «خنثای روانی» را برای افراد تراجنسی، که علایم جنس بدنی آن‌ها با گرایش‌های روحی آن‌ها مطابق نیست، به کار می‌برند؛ و برخی به جای «تغییر جنس»، «اصلاح جنس» یا «تعیین جنس» را پیشنهاد می‌دهند.
امام خمینی (ره) در سال ۱۳۴۳ در «تحریرالوسیله» به روا بودن اصل تغییر جنس فتوا داد.فقه شیعه در کنار پذیرفتن تغییر جنس، ملاک‌هایی را هم درباره هویت تازه فرد و وظایف شرعی او تعیین کرده‌است. بر این اساس، ملاک وظایف شرعی هر فرد، جنس تازه اوست و بر همین اساس نیز ارث به او تعلق می‌گیرد، برای مثال پسری که دختر شده‌است، به اندازه یک دختر از ارث سهم می‌برد. همچنین درباره حدود محرمیت نیز جنس تازه ملاک عمل است. بسیاری از فقیهان اهل سنت، نظیر قرضاوی، کلیسا‌های مسیحی و برخی فق‌های شیعه با عمل تغییر جنس مخالفند و آن را تغییر در خلقت خدا می‌دانند.
گمانه زنی‌ها
بیشتر فعالان فضای مجازی پس از تکذیب خبر توسط محمدرضا فروتن موضوع را چنین تحلیل کردند که خود او منبع خبر فیک بوده تا به این شیوه بتواند دوباره در متن فضای مجازی خبرساز باشد. رصد اخبار و توجه به صفحه فروتن نشان می‌دهد طرف مدت چند ساعت، او ۱۲۰ هزار نفر با دنبال‌کنندگان او اضافه شده است.
این گمانه را همان فردی که خبر اولیه را در توئیتر منتشر کرده بود، پس از آن اعلام کرد که هم فروتن و هم وکیل او در خارج از کشور بر شکایت از منتشر کنندگان این شایعه، تاکید کردند. حالا پس از این موج خبری، برخی منتظرند تا سرانجام این پرونده را ببینند، اما اهالی رسانه می‌گویند اساسا انتشار این نوع اخبار هیچ وجاهت حرفه‌ای ندارد و اگر هم درست باشد مطلقا در حوزه خصوصی افراد جا می‌گیرد.