همه چیز درباره سریال احضار

چند سالی بود که در میان سریال‌های مناسبتی ماه رمضان، جای خالی مجموعه‌های ماورایی به شدت احساس می‌شد. علیرضا افخمی که با ساخت مجموعه "او یک فرشته بود"، به نوعی سردمدار این ژانر در تلویزیون محسوب می‌شود، امسال با مجموعه "احضار" که فضایی ماورایی دارد و به نقد عرفان‌های کاذب می‌پردازد، به رسانه ملی بازگشته است. مجموعه‌ای که با وجود ضعف‌های فراوان تا امروز پربیننده‌ترین سریال مناسبتی ماه رمضان لقب گرفته تا تأییدی بر این ماجرا باشد که عطش چنین مضامینی همواره در جامعه وجود دارد.

درباره سریال

احضار با نام ابتدایی دعوت نحس، از آبان ۹۹ در جنگل‌های شمال کشور جلوی دوربین رفت، اما پس از گذشت ۸۰ درصد از تصویربرداری، عنوان آن به احضار تغییر یافت. این در حالی بود که پیش از این مجموعه‌ای به همین نام و به کارگردانی رامین عباسی زاده، در ژانر وحشت، در شبکه نمایش خانگی عرضه شده بود.
داستان احضار با سفر یک گروه دانشجویی آغاز می‌شود و یک رقابت عشقی میان دختر عمه و دختر دایی در رابطه مثلثی با یکی از همکلاسی‌هایشان شکل می‌گیرد. محسن کامرانی، رابطه خود را با مائده قطع کرده و قصد ازدواج با زهره را دارد. این دو، همراه با سوسن و شکیبا به یک سفر شمال رفته‌اند و مائده در این سفر تلاش کرده، خاطره محسن کامرانی را فراموش کند. کامرانی به شمال می‌رود تا از زهره خواستگاری کند، اما پس از کش و قوس‌های فراوان و اتفاقات پی در پی، در نهایت همگی به تهران باز می‌گردند.اما در تعقیب و گریزهای آنها، ماشین کامرانی به دره سقوط می‌کند. او نجات پیدا می‌کند، اما در راه بیمارستان به دلیل خونریزی مغزی جان خود را از دست می‌دهد. شروع روایت شاید جذاب به نظر برسد، اما فاقد منطق روایی نمایشی امروز است. چرا کامرانی برای دوباره خواستگاری کردن از زهره با اصرار به شمال سفر می‌کند؟ او می‌توانست این خواستگاری چندباره را در محیط دانشگاه انجام دهد. اگر به جای خواستگاری در هوای شمال، موضوع یک ملاقات مهم مطرح می‌شد، منطق روایت تا این حد تحت شعاع قرار نمی‌گرفت.
اما افخمی برای آنکه روایت باورپذیری ارائه دهد، از ۴ بازیگر ناشناخته و به اصطلاح نا بازیگر برای مقدمات دراماتیک خود استفاده کرده است. راهبردی منطقی برای آثار ترسناک که سبب باورپذیری روایت می‌شود و الگویی شناخته شده است. اما این نا بازیگران آنقدر بد بازی می‌کنند که تمام باورپذیری را از مخاطب سلب می‌کنند. افخمی حتی در هدایت این بازیگران نیز ناموفق عمل کرده و خروجی قابل قبولی را ارائه نداده است.

احضار را می‌توان در کارنامه افخمی، چند گام به عقب دانست. گویی او در ارائه میزانسن‌های ابتدایی نیز مشکل دارد. به نظر می‌رسد افخمی تنها به ادای دیالوگ‌ها توسط بازیگران بسنده کرده و تکنیک و میزانسن برای او چندان اهمیتی ندارد. در آثار ژانر وحشت، نور و سایه، نقش بسزایی دارد، اما حتی نورپردازی نیز در احضار چندان مورد توجه قرار نگرفته است. جنگل‌های شمال، در تاریکی شب، چنان در نور فرو رفته‌اند که در دست گرفتن چراغ قوه توسط بازیگران، بیشتر به شوخی می‌ماند.
احضار حتی در روایت ساده یک داستان نیز الکن است و نتوانسته دلهره و ترسی که لازمه چنین ژانری است، در مخاطب ایجاد کند. علاوه بر این سریال احضار نه از لحاظ تکنیکی اثر استانداردی است و نه از جنبه‌های دیگر همچون روایت داستان و خلق یک فضای ترسناک.
آرش مجیدی، رضا توکلی، نسرین نکیسا، مرتضی کاظمی، آدرینا صادقی، مینو آذرمگین، نازنین هاشمی، دینا هاشمی، میلاد میرزایی، افسانه چهره آزاد، علی دهکردی، خیام وقار کاشانی، درسا بختیار، غزال نظر و صالح آقا میرزایی، دیگر بازیگران احضار هستند که در کنار نا بازیگران، در این سریال به ایفای نقش پرداخته‌اند. هر چند به نظر می‌رسد کفه ترازو به سمت نا بازیگران سنگینی کرده تا بازی بازیگران حرفه‌ای این مجموعه را نیز تحت شعاع خود قرار دهد.

درباره کارگردان

علیرضا افخمی متولد سال ۱۳۴۰ در تهران و فارغ التحصیل رشته اقتصاد است. او فعالیت سینمایی خود را از سال ۶۵ و با فیلم دست نوشته‌ها آغاز کرد. این کارگردان کارنامه پرباری در زمینه دستیاری، ناظر کیفی، نویسندگی و کارگردانی از خود به جای گذاشته است. در سال ۶۹، ناظر کیفی و دستیار کارگردان سریال "روزی روزگاری" بود و بعد از آن پروژه، مدیر برنامه‌ریزی سریال "امام علی (ع) " داوود میرباقری شد.
پس از آن مسئولیت نظارت کیفی بر سریال‌ها را بر عهده گرفت. سریال‌هایی که در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد پخش شد و به موفقیت نیز رسید. مجموعه‌هایی همچون "خط قرمز"، "گمگشته" و "مسافری از هند".
افخمی در سال ۸۲، اولین سریال تلویزیونی خود را با عنوان "تب سرد" جلوی دوربین برد و پس از آن "او یک فرشته بود" را به عنوان سریال مناسبتی ماه رمضان شبکه دو، کارگردانی کرد. او با ساخت این مجموعه، ژانر جدیدی را در سریال سازی تلویزیون پایه گذاری کرد که آن را ماورایی نامیدند. هیچیک از مجموعه‌های ماورایی که پس از او یک فرشته بود پخش شد، نتوانست موفقیت این سریال را تکرار نمایند.
"پنجمین خورشید"، "۵ کیلومتر تا بهشت"، " زیرزمین و پرستاران"، از دیگر ساخته‌های این کارگردان به شمار می‌رود. سریال‌های ماورایی "روز حسرت" و "اغما" نیز به قلم افخمی جلوی دوربین رفتند.

یک اظهار نظر عجیب

در پی واکنش‌ها به سطح کیفی سریال احضار، مجید اکبر شاهی، مدیر گروه فیلم و سریال سیما فیلم، گفت: " احساس نمی‌کنیم کیفیت سریال‌های رمضان پایین است. احضار در درام و قصه نظیر ندارد! "
او همچنین ادامه داد: " از نظر ما کیفیت مطلوب است، یک سری هم نقد دارند، به هر حال همیشه به کارها نقد وارد می‌شود. به نظرم هنوز زود است که کارها را قضاوت کنیم. من با قاطعیت می‌گویم سریالی مثل احضار به لحاظ درام و قصه شاید در دو سال گذشته نظیر ندارد و من کاری که این چنین قصه درست، منسجم، روان و پر کششی داشته باشد، به خاطر نمی‌آورم. "