سرطان ریه؛ مهمان ناخوانده سینه
سرطان ریه پس از بیماری قلبی دومین علت اصلی مرگ است، سرطان ریه جزو شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان می‌دانند. بر اساس آمارهای جهانی سرطان ریه جزو شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان است و همچنین در زنان سومین یا چهارمین سرطان شایع محسوب می‌شود.
هر ساله تعداد افرادی که در اثر ابتلاء به سرطان ریه جان خود را از دست می‌دهند، افزایش می‌یابد و این موضوع تنها به افراد سیگاری مربوط نمی‌شود، افرادی که هرگز در طول زندگی خود لب به سیگار نزده‌اند نیز می‌توانند به این سرطان مبتلا شوند. اگر چه مردان به دلیل سبک زندگی نامناسب‌تر مانند استعمال بیشتر دخانیات بیش از زنان به سرطان ریه مبتلا می‌شوند اما در میان افرادی غیرسیگاری ابتلای زنان به این نوع سرطان بیش از مردان است.
هر چند نشانه‌های سرطان ریه در زنان و مردان تقریباً یکسان است، اما ابتلاء به انواع مختلف این بیماری در آن‌ها متفاوت است و خبر خوب آن است که غربالگری و درمان سرطان ریه پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است و کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده آمریکا توصیه می‌کند: افراد بین ۵۵ تا ۸۰ ساله که در حال حاضر سیگاری هستند یا سیگار را در ۱۵ سال گذشته ترک کرده‌اند، حتماً برای انجام غربالگری سرطان ریه به پزشک متخصص مراجعه کنند.
هزینه‌های سنگین درمان بر دوش بیماران
فاطمه، زن سالمندی است که حدود چهار سال است به سرطان ریه مبتلا شده و با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند و در خصوص هزینه‌های بیماری به خبرنگار ایمنا ، می‌گوید: هزینه‌های درمانم از ماهی چند میلیون می‌گذرد و اگر کمک خانواده نباشد از پس هزینه‌ها بر نمی‌آیم.وی ادامه می‌دهد: دردهای سنگینی در قفسه سینه‌ام داشتم و مدام سرفه می‌کردم، به پزشک خانوادگی‌مان مراجعه کردم و بعد از انجام آزمایشات مشخص شد که سرطان ریه دارم و بیشتر ریه سمت چپم درگیر شده و پزشک معالجم، پخت نان با تنورهای سنتی و قدیمی و رسیدن حرارت و دود زیاد به ریه‌ها را عامل سرطان من دانست، زیرا سال‌های زیادی نان می‌پختم، بیشتر داروهایم خارجی است و آن‌ها را از هلال احمر می‌گیرم و گاهی تمام داروها در دسترس نیست.
حامد که رنگ جوانی هنوز از چهره‌اش رخت برنبسته، سرطان ریه دارد و با گله‌مندی از دردهایی که دارد و عوارض ناشی از داروهایی که مصرف می‌کند، به خبرنگار ایمنا ، می‌گوید: حدود سه سال است که با سرطان ریه درگیرم، سرطان بدخیم است و در بدنم پخش شده، وقتی فهمیدم، خیلی ناامید شدم، اما تقریباً با بیماری کنار آمده‌ام و دیگر او را مهمان چموش و ناخوانده‌ای می‌دانم که باید پذیرایش باشم، تنها خانواده‌ام این موضوع را می‌دانند و به بقیه اقوام چیزی نگفته‌ایم، چرا که تحمل برخوردهایشان را ندارم.
وی از هزینه‌های سنگین درمان گله‌مند است و می‌گوید: در ماه حدود هشت میلیون هزینه داروها و درمانم است و اگر بیمه تکمیلی نداشتم تا حالا کارم تمام شده بود، خدا به داد آن‌هایی برسد که قدرت مالی ندارند، کسی که پول ندارد باید علاوه بر بیماری خودش با سرطان بی‌پولی هم مقابله کند، زمانی سرطان نادر بود و اگر کسی مبتلا می‌شد، خیلی عجیب به نظر می‌رسید، اما الان مثل سرماخوردگی شده و در هر خانواده‌ای چند نفر درگیر این غول بی شاخ و دم هستند.
سابقه مصرف سیگار در ۸۵ درصد مبتلایان سرطان ریه
سمیه صادقی فوق تخصص بیماری‌های ریه در خصوص این سرطان به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: میزان شیوع این بیماری تا قبل از قرن بیستم چندان شایع نبود، اما بعد از آن رو به افزایش رفت و در مردان و زنان میزان شیوع زیاد شد، البته در مردان میزان شیوع بیشتر بود، چرا که بیشترین عامل این سرطان سیگار کشیدن است و این عامل تا ۸۵ درصد در ابتلاء به سرطان ریه دخیل است و ۸۵ درصد کسانی که مبتلا به سرطان ریه هستند، سابقه سیگار کشیدن دارند.وی با اشاره به احتمال ابتلاء به سرطان ریه در افراد سیگاری، ادامه می‌دهد: مصرف سیگار در مردان بیش از زنان است، پس احتمال سرطان ریه در مردان بیشتر است و هر چه زمان طولانی‌تری شخص سیگار بکشد بیشتر در معرض سرطان است، به طور مثال شخصی ۲۰ سال سیگار بکشد یعنی روزی یک پاکت و شخص دیگری ۱۰ سال سیگار بکشد یعنی دو پاکت پس هر دو میزان سیگاری که کشیدند مساوی است، اما شخصی که ۲۰ سال سیگار کشیده در ریسک بالاتری برای سرطان قرار دارد.
این فوق متخصص ریه خاطرنشان می‌کند: افرادی که از نوجوانی شروع به سیگار کشیدن می‌کنند به این علت که سال‌های طولانی‌تری سیگار می‌کشند، احتمال ابتلاء به سرطان در آن‌ها بیشتر است و حتی فردی که سیگار را ترک می‌کند هر چقدر از آن زمان بگذرد، باز هم ریسک سرطان در او در مقایسه با کسی که اصلاً سیگار نکشیده، بالاتر است و تنها احتمال بروز سرطان کمتر خواهد شد، اما به صفر نمی‌رسد.
احتمال ۱۰ درصدی ابتلاء به سرطان ریه با مواد شیمیایی
وی تصریح می‌کند: تماس با مواد شیمیایی از جمله رادون و آزبست است که چندان هم زیاد نیست اما اثر این موارد می‌تواند بر مصرف سیگار اضافه شود. احتمال ابتلاء به سرطان ریه بر اثر تماس با مواد شیمیایی کم است و تنها ۱۰ درصد از این طریق سرطان ریه می‌گیرند، البته یک یا دو درصد نیز آلودگی هوا باعث این بیماری می‌شود، زمانی سیگارهای لایت یا دارای نیکوتین کم به بازار عرضه شد به این امید که سرطان کمتر شود، اما این اتفاق نیفتاد و تنها چیزی که تفاوت یافت نوع سرطان بود و نوع سرطان متفاوت شد، اما ریسک سرطان کمتر نشد.صادقی در خصوص احتمال ابتلاء به سرطان ریه در افرادی که در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند، می‌گوید: در این افراد احتمال ابتلاء به سرطان ریه زیاد می‌شود و بیشتر از افراد سالم در معرض ابتلاء به سرطان ریه قرار دارند.
احتمال ابتلاء به کرونا در مبتلایان سرطان ریه
این پزشک متخصص ریه تصریح می‌کند: ازدواج با یک فرد سیگاری ۲۰ درصد خطر ابتلاء به سرطان را افزایش می‌دهد، افرادی که مقدار زیادی میوه و سبزیجات یعنی فیبر بالاتری استفاده می‌کنند کمتر دچار سرطان ریه می‌شوند، ژنتیک هم این میزان را بیشتر می‌کند، به ویژه اگر فامیل‌های درجه اول به سرطان ریه مبتلا باشند و یا کسانی که دارای بیماری‌های مزمن ریه مثل "سی او پی دی" یا همان برونشیت مزمن بیشتر به سرطان ریه مبتلا می‌شوند، البته این افراد به دلیل اینکه گاهی سیگار می‌کشند، نیز با درصد بیشتری به سرطان ریه مبتلا خواهند شد.وی در خصوص احتمال ابتلاء به کرونا در افراد دارای سرطان ریه، می‌گوید: مبتلایان به سرطان ریه که در حال شیمی‌درمانی و یا رادیوتراپی یا مصرف داروهای کاهش دهنده سطح ایمنی هستند بیش از دیگران در معرض ابتلاء به هر عفونت ویروسی و باکتری خواهند بود که کرونا ویروس نیز از این قاعده مستثنی نیست.
صادقی با اشاره به اینکه بیماران مبتلا به سرطان ریه، به نوع شدید آن مبتلا می‌شوند، اظهار می‌کند: اگر سیستم ایمنی بدن پایین باشد عوارض ابتلاء به کرونا شدیدتر می‌شود از طرفی بیشتر افرادی که سرطان ریه دارند، برونشیت مزمن دارند، چرا که برونشیت یا طولانی مصرف کردن سیگار باعث می‌شود، عملکرد ریه کاهش یابد، بنابراین اگر کرونا بگیرند، بیشتر علامت‌دار می‌شوند.
وی خاطرنشان می‌کند: معمولاً افراد سیگاری در مراحل پیشرفته بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند و در این مرحله شاید جای دیگر بدن مانند مغز، استخوان و حتی کبد درگیر شده باشد و نوع دوم سرطان ریه مانند " ادنو کارسینوم" در افراد غیرسیگاری هم دیده می‌شود، به طور مثال در زنان جوان که سیگار هم نمی‌کشند، معمولاً به این نوع از سرطان مبتلا می‌شوند.
بعید بودن درمان کامل سرطان ریه
این متخصص سرطان ریه تصریح می‌کند: نوع سرطان متفاوت است و بر اساس نوع پاتولوژی یعنی نوع سرطان رفتار تومور و رفتار سرطان متفاوت خواهد بود، پس درمان متفاوتی هم دارند، علاوه بر نوع بافت‌شناسی سلول آن چیزی که درمان را مشخص می‌کند این است که سرطان چقدر تهاجم یافته و یا اینکه به کبد و یا غدد فوق کلیه حمله کرده یا نه، معمولاً سرطان ریه به طوری پیشرفت می‌کند که ارگان‌ها و دستگاه‌های بدن به جز خود ریه را درگیر می‌کند.وی می‌گوید: آن درمانی که در نظر گرفته می‌شود در واقع درمانی نیست که علاج قطعی بدهد و داروها و اقداماتی که برای بیمار انجام می‌شود معمولاً با هدف افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی است تا اینکه قصد داشته باشیم و بتوانیم کل این سرطان را از بدن شخص پاک کنیم، چرا که این کار بسیار بعید است.
منتظر روند کاهشی سرطان نباشیم
مریم طباطباییان، عضو شورای سیاست‌گذاری و کنترل سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در رابطه با آمار ابتلاء به سرطان می‌گوید: آمارهای غیررسمی مبنی بر این است که از سال ۹۳ تاکنون حدوداً دو تا سه هزار نفر به آمار مبتلایان سرطان استان اصفهان اضافه شده و این آمار در حال افزایش است.وی تصریح می‌کند: طرح‌های کنترل سرطان دیربازده هستند و اگر امسال طرحی را شروع کنیم، ۱۰ سال دیگر نتیجه آن مشخص خواهد شد، چرا که عوامل زمینه‌ساز سرطان مانند آلودگی هوا، برخی از مواد غذایی و … نیز اگر اکنون استفاده شوند، فرد را چند سال بعد درگیر سرطان می‌کنند، پس مجموعه‌ای از فعالیت‌های بنیادی و طولانی مدت نیاز است تا بتوان از افزایش ابتلاء به سرطان جلوگیری کرد، اگر تمام فعالیت‌هایی که در این زمینه باید صورت بگیرد، به درستی و تمام و کمال انجام شود، حدود ۴۰ درصد از آمار مبتلایان کاسته می‌شود.
عضو شورای سیاست‌گذاری و کنترل سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اظهار می‌کند: با توجه به کیفیت و نوع زندگی، عدم فعالیت فیزیکی و … متوجه می‌شویم که شاخص‌های ابتلاء، افزایش یافته است، پس در سال‌های آینده افراد درگیر با سرطان قطعاً افزایش می‌یابند و با شرایط موجود نمی‌توانیم منتظر روند کاهشی باشیم.
طباطباییان ادامه می‌دهد: امکانات درمانی نیز نه تنها پیشرفتی ندارند، بلکه در حال فرسوده شدن است، شاید با وجود تحریم‌ها، اوضاع خوب پیش نرود، بر اساس پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی حدود ۷۰ درصد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان‌ها در خاورمیانه و کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد و در کشورهای توسعه یافته آمار ابتلاء به سرطان و مرگ‌ومیر ناشی از آن در حال کنترل و کاهش است.
چالش‌های درمان سرطان
وی اظهار می‌کند: بیمارستان‌های سیدالشهدا و الزهرا دو مرکزی هستند که خدمات درمانی را به بیماران سرطانی ارائه می‌هند و مجوزهای راه‌اندازی بخش سرطان شهرک سلامت نیز آماده شده و منتظر ترخیص دستگاه‌های مورد نیاز در این زمینه از گمرک هستیم و احتمالاً حدود چهار ماه دیگر شاهد راه‌اندازی آن خواهیم بود، راه‌اندازی بخش سرطان شهرک سلامت کمک بزرگی در ارائه خدمات درمانی به بیماران است و می‌تواند بخش شرق اصفهان را نیز به علت وسعت مجموعه، کامل و جامع بودن تجهیزات و خدمات درمانی به خوبی پوشش دهد.طباطباییان اضافه می‌کند: رفت‌وآمد بین بیمارستانی به علت نبود برخی امکانات در مراکز درمانی و انجام خدمات در دیگر مراکز، کمبود دستگاه‌های رادیوتراپی، خراب شدن دستگاه‌ها و نبود خدمات پس از فروش به علت تحریم‌ها، افزایش زمان انتظار برای رادیوتراپی در مدت تعمیر دستگاه‌ها، کمبود تخت‌های بیمارستانی با توجه به افزایش تعداد افراد مبتلا، کمبود برخی داروها به صورت دوره‌ای و زیاد بودن هزینه‌های درمانی، تنها از بخشی از مشکلات بیماران مبتلا به سرطان است.
ابتلای ۶۸ درصدی مردان سرطان ریه
مسئول ثبت و غربالگری سرطان‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص آمار ابتلاء به سرطان در استان به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: میانگین ابتلاء به سرطان در استان اصفهان ۵۸.۵ سالگی است، افراد باید از سنین میانسالی به بعد بیشتر به علائم هشداردهنده توجه کنند.وی با اشاره به آمار جهانی، کشوری و استانی سرطان ریه، خاطرنشان می‌کند: سرطان ریه در دنیا در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۲ درصد سرطان‌ها را به خود اختصاص داده است و این سرطان هشتمین سرطان شایع کشور است و استان اصفهان در رتبه نهم سرطان‌ها قرار دارد.
مسئول ثبت و غربالگری سرطان‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تصریح می‌کند: ۳۲ درصد بیماران مبتلا به سرطان ریه در استان اصفهان زن و ۶۸ درصد مرد هستند، میانگین سنی ابتلاء به این سرطان در استان ۶۶ سالگی است.
تشخیص اتفاقی و دیرهنگام سرطان ریه
وی در خصوص علائم و نشانه‌های سرطان ریه، می‌افزاید: نشانه‌های سرطان ریه غیراختصاصی بوده و گاه در مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده می‌شود سرفه، تنگی نفس، خلط خونی، کاهش وزن، تب و ضعف، درد قفسه سینه و درد استخوان، خشونت صدا از جمله این علائم است که در هر بیمار متفاوت و متغیر است.روانخواه با تاکید بر اینکه ابتلاء به سرطان ریه گاهی بدون علامت است و به صورت اتفاقی در عکس قفسه سینه کشف می‌شود، می‌گوید: عوامل خطر ایجادکننده سرطان ریه عبارتند از مصرف دخانیات، مواجهه با دود دست دوم دخانیات، آزبست، گاز رادون، آلودگی هوا، بیماری‌های ریوی همراه، ژنتیک و … است.
وی با بیان اینکه سرطان ریه معمولاً در کودکان دیده نمی‌شود، اظهار می‌کند: در حال حاضر بیماران مبتلا به سرطان ریه مانند سایر سرطان‌ها در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار دارند و تمام واکسن‌های موجود از سوی وزارت بهداشت مجوز تزریق در بیماران مبتلا به سرطان را دارد و افراد با در دست داشتن برگ تأیید پزشک معالج می‌توانند به مراکز واکسیناسیون کووید مراجعه و واکسینه شوند.