وقتی کرونا، هویج را هم از ما گرفت
سید کاظم موسوی فخر، کارشناس کشاورزی می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود در سال آینده با افزایش تولید هویج و از آن طرف کمبود و گرانی دیگر صیفی‌جات مواجه شویم.
همشهری- مرضیه حسینی: قیمت این روزهای هویج نقل محافل و موضوع جوک‌ها و شوخی‌های مردم در فضای مجازی است. قیمت یک لیتر آب هویج در هفته‌های گذشته به ۱۰۰ هزار تومان و در روزهای گذشته به ۷۰ هزار تومان رسید. قیمت هویج نیز از ۸ و ۱۰ هزار تومان در ماه‌های گذشته به ۴۰ و ۳۶ هزار تومان در روزهای اخیر رسیده است؛ اتفاقی که در سال‌های گذشته برای گوجه‌فرنگی و پیاز نیز رخ داد. در توضیح علت گرانی هویج به مسائلی از قبیل افزایش مصرف از جانب مردم و آبمیوه‌فروشی‌ها با این فرض که مصرف آب هویج به درمان بیماری کرونا کمک می‌کند، احتکار از جانب برخی دلالان که هویج را در حجم بالا از کشاورز خریده‌اند تا پس از رخداد کمبود هویج، گران بفروشند و نرسیدن محصول برخی مزارع هویج به بازار مصرف اشاره می‌شود.
در زمینه نحوه محاسبه نیاز کشور به محصولات صیفی با هدف ممانعت از رخداد کمبود در بازار، در وزارت جهادکشاورزی به‌دلیل اهمیتی که صیفی‌جات دارند، دفتری تحت عنوان «دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی» وجود دارد که از وظایف آن برآورد میزان محصولات جالیزی مورد نیاز کشور برای مصرف و همچنین سطح زیرکشت هر محصول در هر استان است. این دفتر براساس محاسبات انجام‌شده، میزان نیاز کشور به صیفی‌جات یا احتمال کمبود آنها را رصد می‌کند. براساس برآورد دفتر مزبور، در کشور حدود ۱۱ هزار هکتار به کشت هویج اختصاص دارد که حدود ۵۰۰ هزار تن هویج از این مزارع برداشت می‌شود. گفتنی است اعلانی درخصوص کمبود هویج از جانب دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی وجود ندارد. با این حال، بنا به‌گفته مسئولان و مشاهدات میدانی، مصرف شدید مردم به‌خاطر کرونا، معادلات را به هم ریخت و عرضه هویج نسبت به تقاضا کم شد و قیمت افزایش یافت. در واقع در موضوع گرانی هویج، رفتار هیجان‌زده مردم و هجوم برای خرید آن مانند آنچه در سال گذشته برای زنجبیل اتفاق افتاد، شرایط را جهت سوءاستفاده سودجوها و محتکرین فراهم کرد و آنها نیز با ایجاد کمبودهای تصنعی سبب افزایش چند برابری قیمت این
محصول شدند.
راهکار کارشناس
مهار قیمت‌ها با کشاورزی صنعتی سید کاظم موسوی فخر ـ کارشناس کشاورزی
زمانی که افزایش قیمت یک کالا یا محصول به‌دلیل بالارفتن تقاضا برای آن اتفاق می‌افتد رخداد این اتفاق نسبت نزدیکی با روانشناسی اجتماعی دارد. بنابراین یکی از راهکارها نیز در همین نکته است، یعنی مردم باید با دریافت اطلاعات درست که در اینجا اطلاعات پزشکی است، آگاه شوند که مصرف آب هویج از حیث علمی واقعاً تا چه اندازه در بهبود حال بیمار کرونایی یا پیشگیری از ابتلا مؤثر است؟ یا آیا نمی‌توان راهکار مناسب‌تری را جایگزین آب هویج کرد؟
نکته مهمی که در افزایش عجیب قیمت هویج در ماه‌های گذشته نباید از نظر دور داشت، رفتار کشاورزان نسبت به این وضعیت است. بنا بر تجربیات سال‌های پیش، پیش‌بینی می‌شود که بسیاری از کشاورزانی که پیش‌تر محصولات دیگری کاشت می‌کردند، در سال آینده مزارع خود را به کشت هویج اختصاص دهند که در نتیجه آن در دیگر محصولات با کمبود و افزایش قیمت، و در مورد هویج با افزایش تولیدِ بیشتر از نیاز کشور مواجه خواهیم شد.
برای ممانعت از این اتفاق و اساساً جلوگیری از کمبود صیفی‌جات در کشور، کشاورزان باید آموزش لازم درخصوص اقتصاد کشاورزی، اقتصاد بازار و به‌ویژه اطلاعات به‌روز مثلاً درخصوص سطح زیرکشت محصولات در کشور را دریافت کنند تا بتوانند با پیش‌بینی وضعیت، میزان تولیدشان را تعیین کنند و با کمک کارشناسان هم از اصول کشت صحیح مطلع شوند و هم با روش‌های جدید کشاورزی که آب‌بری کمتر و بهره‌وری بیشتری دارند، آشنا شوند. شناسایی این کشاورزان و دادن اطلاعات به آنها با توجه به این که مشخص است که هر استان قطبِ تولید چه محصولاتی در چه سطح کشتی است، کار سخت و دشواری نیست. حتی برآورد سطح کشت هم آسان است، زیرا بذرهای اصلاح‌شده صیفی‌جات اغلب وارداتی است و از میزان این واردات و توزیع آن می‌توان فهمید کدام کشاورزان از چه محصولی چه میزان تولید می‌کنند. بنابراین، اگر این جمع‌آوری اطلاعات صورت گرفته و نتایج آن در اختیار کشاورزان قرار گیرد، در ممانعت از کمبود یا اضافه بر نیاز بودن یک محصول ثمربخش است. به علاوه، کشاورز باید بداند چه میزان نهاده کشاورزی اعم از آب و برق و... برای کاشت فلان محصول و ممانعت از کمبود یا هدررفت در اختیار دارد.
نظارت بر میزان مصرف این نهاده‌ها مثلاً تعیین این که چاه فلان کشاورز از حیث وضعیت دبی آب در چه وضعیتی است و در نهایت نظارت بر محصول تولیدی نیز راهکار مهمی است، زیرا کشاورز متوجه می‌شود که چطور با کاهش نهاده بهترین نتیجه را بگیرد.
همچنین باید توجه داشت که تداوم سال‌های بی‌آبی، کشت و بهره‌برداری از محصولات آب‌بری مانند صیفی‌جات و هویج را در استان‌هایی که از دیرباز قطب کشت این محصول بودند - مانند استان فارس و خوزستان - با دشواری مواجه کرده است. ادامه تنش آبی و نبود اصلاح کشت و کشاورزی، کشور را در سال‌های آینده با کمبود سایر محصولات صیفی و آب‌بر مواجه می‌کند. راه‌حل این مسئله در حرکت به سمت کشاورزی صنعتی و استفاده از روش‌های جدیدی است که در دنیا برای بهره‌وری بالاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ ازجمله کشت‌های گلخانه‌ای، استفاده از بذرهای اصلاح‌شده که تناژ بالاتری دارند و جایگزینی کشت با محصولات کم‌آب‌بر؛ بعد از تولید محصول نیز باید روش‌های جدید پس از برداشت را برای جلوگیری از هدررفت محصول و همچنین بالابردن میزان فراوری به‌کار بگیریم.
موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد، این است که در خبرها آمده عده‌ای دلال با احتکار هویج سبب افزایش قیمت این محصول شده‌اند، باید گفت این مسئله و همچنین تفاوت قیمت هویج در مغازه و میدان مرکز، نشان‌دهنده اختلال و سستی نظارت در سیستم توزیع و همچنین سوءاستفاده بعضی از مغازه‌داران از شرایط موجود است که اصلاح این رویه نیز می‌تواند به متعادل‌شدن قیمت هویج کمک کند.