گیوه دوزی چیست؟ انواع آن و چگونگی دوخت آن
گیوه‌دوزی یا گیوه بافی از صنایع دستی بسیار قدیمی سرزمین ایران است و مطابق مدارک تاریخی به دست آمده قدمت این صنعت به حدود ۱۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد.
تاریخچه گیوه‌دوزی
گیوه را باید یكی از ارزشمند ترین و جالب ترین صنایع دستی روستایی ایران محسوب کرد. در مورد چگونگی پیدایش گیوه اطلاعاتی در دست نیست، نمی توان مدرکی در این مورد عرضه کرد. ولی مشخص است که از شروع به دنیا آمدن بشر، انسان نسبت به برطرف کردن احتیاجات خود در طبیعت، تلاش می کرد تا وسیله ای برای صدمه ندیدن پاهایش پیدا کند. درمورد تکامل صنعت گیوه بافی، اطلاعات اندکی در دست است.«البلخی» تاریخ نویس معروف در سال 1105 میلادی می گوید که غندیجان (جمیله امروز) فارس در صنعت گیوه بافی معروف بوده و در سال 1340 میلادی (719 خورشیدی و 740 مه گردی) که مستوفی جغرافیانگار از آنجا دیدن نموده، می نویسد که حرفه گیوه بافی در اوج تکامل بوده است.
ابوالعباس زرکوب شیرازی در کتاب شیرازنامه که در سال های قبل از 754 قمری نوشته شده از بازار گیوه دوزان در شیراز یاد نموده و در مکاتبات خواجه رشیدالدین فضل الله، گیوه به عنوان یکی از محصولات عمده کازرون اشاره شده است.
در دوره صفوی طبقات بالای جامعه معمولا از کفش های تمام چرم استفاده می کردند. ولی مردم معمولی گیوه می پوشیده اند و باز در همین دوره است که می بینیم شکل و سبک گیوه تغییر می کند و کفش دوزان قدیمی سعی می کنند تا کارایی های گیوه را با موقعیت اقلیمی منطقه ای که در آن باید مورد استفاده قرار گیرد، مطابقت دهند.
انواع گیوه در استان کرمانشاه
گیوه زیرپارچه ای
در پاوه و در بخش اورامانات گیوه کشی و تولید گیوه زیره پارچه‌ای رایج است و در روستاهای حجیج و نودشه که از مراکز قدیمی و مهم تولید این نوع گیوه می‌باشد تولید می‌شود و به دلیل اینکه ساختن زیر گیوه نیاز به نیروی زیاد و مهارت کافی می‌باشد و یک کار فنی و تخصصی و سنگین است تنها به وسیله مردان انجام می‌گیرد.رویه گیوه به وسیله زنان و مردان انجام می‌گیرد و ابزار آن تنها یک سوزن است. همینطور نوعی گیوه به نام کلاشهورامی در اورامانات کرمانشاه به وسیله گیوه بافان هورامان با تکه‌های پارچه به هم دوخته شده با روده دام به هم بافته می‌شود.
گیوه ملکی (تخت آجیده)
گیوه‌ای است کف تخت آن با نخ پرک آج خورده است و بسیار محکم است در زمستان و تابستان و روی یخ و سنگ سفت به زمین می‌چسبد و در وضعیت طبیعی منطقه و نوع فعالیت کوهستانی کارآیی بسیار دارد.زیره این کفش به وسیله سه کارگر زن تولید می شود. یک نفر دور گیوه را می‌بافد نفر دوم رویه گیوه را می‌بافد و کارگر سوم دم گیر یا شیرازه که از بخش کامل کننده گیوه می‌باشد را می‌بافد.
بعد از کامل کردن زیره، رویه آن به وسیله زنان و با سوزن بافته می‌شود این گیوه در قدیم در شهرهای تویسرکان و نهاوند که جز استان کرمانشاه بودند رایج تر بود، و مهمترین مکان تولید این گیوه در گذشته شهر کرمانشاه بوده که این پایه افزار به گیوه کرمانشاهی ملکی معروف است.