استرس چالش نیست

حسن روانشید| این یک فرضیه علمی است که دانشمندان به آن واقف شده‌اند. استرس یک چالش نیست بلکه ابزاری برای تولید آدرنالین است تا راندمان بسیار بالاتری را برای موفقیت به همراه داشته باشد.«جرمی جیمیسون» استاد روانشناسی دانشگاه راچستر آمریکاست که می‌گوید: وقتی دانشجوی کالج بودم و فوتبال بازی می‌کردم یکی از روزها اتفاقی افتاد که باعث کنجکاوی شدید من شد زیرا هم‌تیمی‌هایم داشتند در مورد استرس پیش از بازی حرف می‌زدند و از عباراتی مثل «برانگیخته» و «هیجان‌زده» استفاده می‌کردند. حتی سعی داشتند، آدرنالین خونشان بالا برود چون می‌دانستند باعث بهبود عملکردشان می‌شود، اما همین هم‌تیمی‌ها وقتی در مورد افزایش آدرنالین قبل از امتحان سخن می‌گفتند، انگار به‌کل نظرشان در این مورد عوض می‌شد! در آن موقع از کلماتی همچون «عصبی»، «اضطراب» و «خفه شدن از استرس» استفاده می‌کردند.«جرمی جیمیسون» واقعاً تعجب کرده بود و از خودش می‌پرسید: «مگر این همان آدرنالین نیست»؟ که البته در هر دو مورد، آدرنالین به آن‌ها انرژی می‌داد تا بتوانند عملکرد خوبی داشته باشند پس چرا می‌گفتند در میدان بازی مفید است و قبل از امتحان فلج‌کننده؟ این کنجکاوی برای فهمیدن همیشه با او بود تا اینکه به مقاطع بالاتر رفت و آن‌وقت تحقیقاتش را شروع کرد. او گمان داشت از کوره دررفتن و عصبی شدن به‌شدت مردم را می‌ترساند و همین ترس هم ناشی از بار منفی آن‌ها در مورد استرس است، جامعه فکر می‌کنند وقتی دچار استرس می‌شوند، هر آن ممکن است از کوره در بروند و این باعث ترس آن‌ها می‌شود. جیمیسون می‌گوید: «درواقع ما را با اطلاعاتی در مورد بد بودن استرس بمباران کرده‌اند» اما مردم متوجه این حقیقت نیستند که در بسیاری از مواقع پاسخ به استرس می‌تواند واقعاً به ما کمک کند، حتی در مواردی که به نظر می‌رسد آرام بودن مفیدتر است بازهم برانگیختگی می‌تواند عملکرد ما را بهبود بخشد. برای مثال دانش آموزان دبیرستان و دانشجویان دانشگاه وقتی در ایام امتحانات آدرنالین بالاتری از همکلاسی‌های خودشان داشته باشند، راندمان بیشتری خواهند داشت بنابراین باید گفت: وقتی نیاز به راندمان بالا آن هم تحت‌فشار قرار داریم، استرس داشتن بهتر از آرام بودن است.«جیمیسون» حدس می‌زد چون نگرش مردم نسبت به استرس بد است نمی‌توانند از آن استفاده خوبی کرده بنابراین اگر می‌توانستند ذهنیت را تغیر دهند می‌شد به آن‌ها کمک کرد تا برای راندمان بهتر تحت شرایط پراسترس و فشار از آن بهره‌ جویند. او این نظریه را روی دانش آموزان کالج که برای امتحان فارغ‌التحصیلی آماده می‌شدند و باید در آزمون GRE«شامل بخش واژگان ریاضیات و نوشتاری تحلیل» شرکت می‌کردند و دانشجویانی که منتظر آزمون ورودی دکترا بودند امتحان کرد و تعدادی را کلاسی ویژه جمع تا آزمون خود را دراین‌باره اجرایی نماید. قبل از شروع از آن‌ها نمونه بزاق گرفت تا بتواند بر اساس هورمون‌های موجود در نمونه، خط پایه به دست آورد و سطح پاسخ به استرس را در حالت اولیه در دست داشته باشد. سپس به همه افراد گفت: هدف از این مطالعه، بررسی نحوه تأثیر پاسخ فیزیولوژیکی به استرس بر میزان عملکرد و راندمان است. جیمیسون با نیمی از آن‌ها یک مکالمه انگیزشی و دلگرم‌کننده انجام داد تا حالت عصبی پیش از امتحانشان برطرف شود. این یک نگرش تقریباً عمومی است که می‌اندیشند اگر قبل از یک آزمون استاندارد دچار استرس شوند ناهنجار بوده و عملکردشان ضعیف می‌شود اما تحقیقات اخیر نشان داده که احساس اضطراب اتفاقاً مفید است و حتی می‌تواند کارایی فرد را افزایش دهد. پس اگر امروز احساس اضطراب و نگرانی پیدا شد نباید به آن اعتنا کرد تا اگر احساس خوبی ندارید به خود یادآوری کنید استرس به من کمک می‌کند تا بهتر ظاهر شوم. این سلسله مطالب باید توسط دفتری به همین منظور در وزارت آموزش‌وپرورش به‌طور متوالی در اختیار دانش آموزان و حتی به‌واسطه وزارت علوم برای دانشجویان توجیه شود تا به‌مرورزمان مبحث استرس را نوعی مقابله ذهنی برای تقویت روحیه با تغییراتی که درون هرکس ایجاد می‌شود بدانند و با دیدی خصمانه به آن نگاه نکنند. امیدواریم در بتوانیم مختصری از این وظیفه را که بر عهده ما نیست از دید خدمتگزاری رسانه در چند گزاره به اطلاع دانشجویان، دانش آموزان در زمان برگزاری امتحانات حضوری پس از دو سال وقفه کرونایی و دیگر علاقه‌مندان برسانیم تا از آن بجای چالش فرصت به دست آورند.