اکوسیستم کارآفرینی اصفهان در مسیر پیشرفت

اصفهان امروز- محمد منزه| اساتید و فعالان حوزه کارآفرینی در سال 90 در تلاش بودند تا مفهوم واقعی کارآفرینی، مرکز رشد و دانش بنیان را به اقشار مختلف مردم و اساتید، دانشجویان معرفی کنند تا این مفاهیم به شکل یک فرهنگ در کشور ایجاد شود. طی 10 سال گذشته تاکنون این مفاهیم درحال تبدیل شدن به یک فرهنگ در کشور هستند به طوریکه مردم با شرکت‌های دانش‌بنیان آشنایی کافی پیدا کرده‌اند و برخی از محصولات آن‌ها را خریداری می‌کنند. حتی موضوع شعار سال نیز طی چند سال گذشته بر محور کارآفرینی و دانش بنیان تأکید داشته است و با حمایت دولتی و خصوصی در این سال‌ها اکنون تعداد زیادی از شرکت‌های دانش بنیان در استان اصفهان مستقر هستند. امروزه پرورش کارآفرینی به یکی از مولفه‌های اصلی توسعه اقتصادی در شهرها و کشورهای جهان تبدیل شده است. تقویت کارآفرینی در جهت یک استراتژی توسعه اقتصادی موفق، «اکوسیستم کارآفرینی» نامیده می‌شود. در استان اصفهان که یکی از استان‌های برتر کشور در حوزه کارآفرینی است، به منظور استفاده از ظرفیت‌های موجود و چالش‌های پیشروی اصفهان برای تبدیل شدن به منطقه امن کسب‌وکار و خلق ثروت در کشور، نیازمند برنامه جامع و مشخصی است که باید آن را در قالب ایجاد «اکوسیستم کارآفرینی» دنبال کرد. در ادامه مصاحبه اصفهان امروز را با علی صفری، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه اصفهان در خصوص توسعه اکوسیستم کارآفرینی را می‌خوانید.

با توجه به جایگاه ویژه اصفهان در حوزه صنعتی و گردشگری، به نظرشما جایگاه کارآفرینی اصفهان در کشور به چه شکل است؟

استان اصفهان به دلیل برخورداری از موقعیت‌های صنعتی و گردشگری همواره مورد توجه کارآفرینان و تجار بوده است و در این شهر طی سالیان گذشته کارآفرینان بسیاری زندگی کرده‌اند. به جرأت می‌توان گفت این استان کارآفرین خیز است و درحال حاضر به دلیل وجود ظرفیت‌های ویژه اقتصادی تعداد زیادی کارآفرین در این استان وجود دارند. به نظر بنده از لحاظ کارآفرینی این استان برترین‌ها در کشوراست واکوسیستم کارآفرینی اصفهان در مقایسه با بسیاری از شهرهای کشور جامع‌تر است. اگر بخواهیم در یک منطقه فرآیند کارآفرینی شکل بگیرد باید آن منطقه از یک اکوسیستم کارآفرینی کامل برخوردار باشد و تمام شاخصه‌های آن روند مثبت داشته باشد. موضوعاتی نظیر حمایت‌های مالی، بازار، حمایت‌های قانونی، پشتیبانی‌ها و عوامل دیگر از جمله دانشگاه‌های کارآفرین و مراکز شتاب‌دهنده از جمله شاخص‌های یک اکوسیستم کارآفرینی کامل و جامع است. اگر به یک دهه قبل نگاه کنیم بسیاری از این شاخص‌ها در حوزه کارآفرینی وجود نداشت؛ به طوریکه در سال ۹۱ تمام تلاش اساتید کارآفرینی آن بود تا مفهوم مرکز رشد، کارآفرینی و دانش بنیان را به استادان، مدیران، دانشگاهیان، دانشجویان معرفی کنند و آن را به یک فرهنگ تبدیل کنند. در حال حاضر در جامعه فرهنگ کارآفرینی پدید آمده است به طوری که حتی شعار سال نیز به حمایت از کارآفرینی و دانش بنیان‌ها اختصاص یافته و به همین وسیله فرهنگ کارآفرینی رشد کرده است. به نظر بنده وضعیت اکوسیستم کارآفرینی نسبت به ۱۰ سال گذشته وضعیت مطلوبی دارد اما تا رسیدن به نقطه ایده آل هنوز فاصله زیادی وجود دارد.

وضعیت شاخصه‌های اکوسیستم کارآفرینی اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

یکی از شاخصه‌های اکوسیستم کارآفرینی، مباحث مربوط به حمایت‌های مالی است. در حال حاضر نهادهایی که حمایت مالی از مقوله کارآفرینی را انجام می‌دهند به صورت آنچنانی وجود ندارند. طی یک دوره خاصی این مراکز رشد بسیار مثبتی داشتند اما نهادهای قانون‌گذار مانند بانک مرکزی به واسطه برخی قوانین مانع از پیشرفت آنان شد. مبحث بازار نیز که یکی از شاخصه‌ها است شاهد آن هستیم که محصولات دانش بنیان و استارت آپ‌ها هر روز نسبت به روز قبل از جایگاه بهتری در شهر برخوردار شده‌اند و با فرهنگ سازی صحیحی که از این اقدام صورت گرفته است نگرش مردم نسبت به این شرکت‌ها تغییر کرده است. طی چند سال گذشته عملکرد دولت در راستای حمایت‌ در جهت اخذ مجوزهای کسب‌وکار و در راستای توسعه کارآفرینی و صادرات محصولات و عدم واردات محصولات مشابه تولید داخل مثبت بوده اما هنوز جای کار دارد و این عزم دولت را می‌طلبد. به اعتقاد بنده اکوسیستم کارآفرینی اصفهان در حال شکل گیری و تکامل است اما هنوز ابتدای راه هستیم و مطمئناً با حمایت‌های دولت، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی می‌توان این روند را سرعت بخشید. به طور مثال اگر تا یک دهه قبل مسیر رشد و توسعه کارآفرینی ۱۰ درصد بوده است تا ۱۰ سال دیگر این مسیر به ۴۰ درصد پیشرفت خود خواهد رسید.

در این سال‌ها متأسفانه حلقه مفقوده میان صنعت با دانشگاه وجود داشته است. پیشنهاد شما به عنوان یک استاد حوزه کارآفرینی برای پیوند این دو چیست؟

حلقه مفقوده دانشگاه و صنعت چند علت دارد، یکی از علت‌های آن فرهنگی است. دانشگاهیان بر این باورند که باید منتظر نیاز بخش صنعت بمانند و صنعت باید برای رفع نیاز خود به دانشگاه مراجعه کند. دانشگاهیان در صنعت به سمت مسئله یابی و حل مسئله حرکت نمی‌کنند و این عامل تأثیری بسزایی در جدایی این دو داشته است. از سوی دیگر فعالان صنایع معتقدند که دانشگاه‌ها تنها مسائل تئوریک را مطرح می‌کنند و نظرات آنان کاربردی نیست بنابراین به سمت دانشگاه‌ها کم‌تر مراجعه می‌کنند. یکی دیگر از علت‌های اصلی دیگر آن است که دانشگاه از لحاظ علمی و تکنولوژی از صنعت ما پیشتاز است. دانشگاه بر اساس مقالات دنیا و علم روز حرکت می‌کنند؛ اما صنایع ما این گونه نیستند و هنوز تعدادی از آنان تجهیزات قدیمی دارند. مشکل چهارم که وجود دارد این است که صنایع نسبت به مسائل خود را به ناآگاه هستند و هیچ‌گاه از دانشگاه برای برطرف کردن آن مسائل و عیب یابی درخواست نیاز نمی‌کنند. البته در سال گذشته برخی از صنایع بزرگ مانند فولاد مبارکه به منظور ارزیابی بخش‌های خود با دعوت از برخی اساتید از آنان پیشنهاد و راهکار دریافت کرد اما هنوز جای کار دارد.

راهکار چیست؟

به نظر بنده هرچقدر اساتید در صنعت بیشتر و پویاتر حضور داشته باشند باعث خواهد شد تا آموزش‌هایی که در کلاس‌ها به دانشجویان ارائه می‌دهند کاربردی‌تر و عملی‌ترباشد و دانشجویان بهتر آن مطالب را درک کنند. با این راهکار یک هم‌افزایی میان دانشگاه و صنعت شکل می‌گیرد و علاوه بر آنکه صنعت به دانشگاه کمک می‌کند دانشگاه نیز با عملیاتی کردن دانش‌ها به صنعت کمک می‌کند.

نقش دانشگاه در سیستم کارآفرینی به چه شکل است؟

با توجه به اینکه در استان اصفهان دانشگاه‌های بزرگ در سطح ملی همچون دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی که جزء ۱۳ دانشگاه برتر ایران هستند قرار دارد و لازم است تا این دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های نسل سوم و کارآفرین تبدیل شوند و در درون خود امکاناتی نظیر مراکز رشد، پارک علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان داشته باشند اما این کار به معنای واقعی اتفاق نیفتاده است. مرکز رشد بستری برای کارآفرینی در دانشگاه است. افراد و متقاضیانی که دارای ایده‌های خاص هستند بعد از گذراندن چندین مرحله و پالایش ایده‌ها و بررسی نقاط ضعف و قوت آنها؛ ایده‌هایی که دارای ارزش تجاری سازی هستند به مراکز رشد منقل می‌شوند و در مراکز رشد مقدماتی پذیرش می‌شوند. پس از تکمیل ایده و تبدیل آن وارد مرکز رشد شده و پس از مدتی برای تجاری سازی محصولات وارد پارک علم و فناوری می‌شوند تا بتوانند کار خود را توسعه دهند. دانشگاه اصفهان در این زمینه تاکنون اقدامات خوبی را شروع کرده است و درحال حاضر تعدادی مرکز رشد و پارک علمی فناوری در داخل دانشگاه مستقرهستند.

با توجه به شعار سال و نقش سازنده شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها در جهت توسعه کارآفرینی، بفرمائید وضعیت استارتاپ‌ها در استان اصفهان چگونه است؟

شعار سال در سال‌های گذشته به حمایت از شرکت‌های دانش بنیان پرداخته است و همین عاملی شده تا مردم با این حوزه آشنا شده و حتی سرمایه گذاری و خرید محصولات از شرکت‌های دانش بنیان داشته باشند. تاکنون ریل گذاری‌ها در راستای فرهنگ سازی برداشته شده و امید است با حمایت های دولت و بخش خصوصی تا سال ۱۴۱۰ مسیر کارآفرینی با سرعت بالایی شکل گیرد. ولی این امر مستلزم آن است که دولتمردان ما همراه باشند و به دور از تعصبات قومی یا گرایشات سیاسی از نظرات و پروژه‌های دانشگاه‌ها استقبال کنند و از تحقیقات نظام‌مند علمی درجهت پیشبرد اهداف استفاده کنند.

کارآفرینان، شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها در استان تا چه مقدار بر مسئله محوری توجه داشته‌اند؟

دانشگاه‌های نسل دو پژوهش‌هایی در راستای حل مشکلات منطقه‌ای و ملی انجام می‌دهند. به اعتقاد برخی از کارشناسان دانشگاه‌های اصفهان در حال تبدیل شدن به دانشگاه‌های نسل دو هستند. به عقیده آن‌ها اگر قصد ورود به دانشگاه‌های نسل سوم و تبدیل شدن را داشتیم نباید در اصفهان مشکلاتی نظیر ترافیک، کم‌آبی، فرونشست، مشکلات زیست محیطی، آلودگی و مهاجرت وجود می‌داشت. پس برای ورود به دانشگاه‌های نسل سوم و کارآفرین، دانشگاه‌ها باید پژوهش‌های خود را به مسائل کلان ملی اختصاص دهند و ضمن ارائه راه‌حل به دولتمردان برای اجرایی شدن و عملیاتی شدن آن گام بردارند تا شاهد پیشرفت در کشور و ارتقاء اکوسیستم کارآفرینی باشیم.