سند احیای زاینده‌رود و گاوخونی؛ اجماع بر سر حل مشکل آب
سال 1392 بود که استاندار وقت اصفهان از مصوبات شورای عالی آب برای احیای زاینده‌رود رونمایی کرد. 9 بندی که اگر عزم جزم و اراده کافی در اجرا داشت شاید مرهمی می‌شد بر پیکر نحیف زاینده‌رود.
سال 1392 بود که استاندار وقت اصفهان از مصوبات شورای عالی آب برای احیای زاینده‌رود رونمایی کرد. 9 بندی که اگر عزم جزم و اراده کافی در اجرا داشت شاید مرهمی می‌شد بر پیکر نحیف زاینده‌رود. از سال 1388 که نخستین تلاش‌ها برای احیای زاینده‌رود با طرح مدیریت یکپارچه حوضه آبریز زاینده‌رود توسط مشاور آلمانی صورت گرفت تا به امروز که سند احیای حوضه آبریز زاینده‌رود و تالاب گاوخونی در دولت جدید بر روی میز استاندار اصفهان قرار گرفته، مسیری طولانی طی شده است تا در یک کلام بتوان به همبستگی و وفاق ملی و استانی در بحران زاینده‌رود دست یافت تا شاید بتوان به دغدغه رهبری معظم که مسئله آب اصفهان را مهم دانستند و فرمودند که مردم اصفهان شایسته این هستند که مسئولان در کار و تلاش برای ایشان، شب و روز نشناسند؛ پاسخ داد.
اما سؤال اینجاست چرا طرح و برنامه‌های قبلی برای احیا زاینده‌رود ناکام مانده و امروز امید بستیم به سند احیای حوضه آبریز و تالاب گاوخونی با مشارکت کلیه ذینفعان در استان اصفهان.
سجاد انتشاری، دانش‌آموخته دکترای مهندسی آب از دانشگاه صنعتی، بر این باور است که برنامه‌های گذشته بر روی کاغذ بوده و اراده‌ی کافی برای اجرای آنها وجود نداشته است. این برنامه‌ها در مقام تئوری و نظر تا حدی پیش می‌رفت ولی هر زمان به اجرا نزدیک می‌شد با دست‌اندازی مواجه می‌شد اما در یک سال گذشته تاکنون با وفاق و همدلی که در دولت سیزدهم برای حل مسائل حاصل شده است؛ امید می‌رود که ضمانت اجرایی کافی برای احیای زاینده‌رود ایجاد شود و با تلاش شبانه‌روزی بتوان سند احیای حوضه آبریز زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را که با مشارکت کلیه ذینفعان تهیه شده است، اجرا کرد.
عکس: علیرضا وثیق انصاری/اصفهان امروز
انتشاری با بیان اینکه از سال گذشته، مجموعه‌ای تحت عنوان «قرارگاه آب» در استانداری اصفهان شکل گرفت، تصریح کرد: در این قرارگاه با مطالعه طرح‌های گذشته و دریافت نقطه نظرات، نقدها و پیشنهاد‌های در میان طیف وسیعی از متخصصان استانی و ملی و دستگاه‌های مربوطه، نسخه اولیه سند احیای حوضه آبریز زاینده‌رود و تالاب گاوخونی ایجاد شد که در آن یک بسته راهکار و یک برنامه اقدام دیده شده است.
انتشاری با اشاره به اینکه برای طراحی این بسته راهکار با طیف وسیعی از متخصصان مشورت شده و همه نظرات شنیده شده است، افزود: پس از بازبینی بسته راهکارها و تشکیل 21 کارگروه در راستای اجرای آن، در اردیبهشت‌ماه امسال طی جلسه‌ای با تمامی دستگاه‌های مربوطه استان، بسته راهکارها به صورت رسمی ابلاغ شد و رسما وارد فاز اجرایی و عملیاتی سند احیای حوضه آبریز زاینده‌رود و تالاب گاوخونی شدیم.
او با بیان اینکه مقرر شد کارگروه‌ها به صورت مستمر جلساتی را برگزار کرده و برنامه‌ها در دستور کار سازمان‌های مسئول قرار بگیرد، ادامه داد: یکی از چالش‌های موجود برای احیای زاینده‌رود ناامیدی افراد به حل مسئله بود اما استمرار در پیگیری برنامه‌ها و تلاش مجدانه باعث شد که واگرایی به همگرایی تغییر ماهیت دهد و امروز می‌توانیم نقطه عطف و ممتاز سند احیای حوضه آبریز زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را در یک کلام «همگرایی و وفاق برای حل مشکل زاینده‌رود» خلاصه کنیم.
به گفته انتشاری، هم بر اساس مطالعات روز دنیا و هم بر اساس مبانی دینی ما، مشارکت مردم و ذینفعان در حل مسائل مهمترین عامل موفقیت یک مسئله است که در سند احیای حوضه آبریز زاینده‌رود و تالاب گاوخونی این مسئله محقق شده و به معنای واقعی مشارکت ذینفعان بیشتر شده است. ولی یکی دیگر از مشکلات پیش روی احیای زاینده‌رود را تأمین منابع مالی دانست که حل آن در حال پیگیری است.
او یکی از بزرگترین مشکلات حوضه زاینده‌رود را تعارض بین ذینفعان دانست و بیان نمود: نخستین اقدام برای حل تعارض این است که حق و حقوق هر بخش مشخص و شفاف باشد، به همین دلیل یکی از نخستین اقدامات در برنامه احیای زاینده‌رود شفاف‌سازی حقوق آب است که تاکنون هم پیشرفت نسبتا مناسبی داشته است.
او علت عدم فهم حقابه کشاورزان در سطح ملی را این‌گونه توضیح داد: حقابه‌ها موضوعی فقهی و قانونی و مبتنی بر برخی مواد قانون مدنی و قانون توزیع عادلانه آب است. این موضوع توسط کارشناسان وزارت نیرو و مدیران در سطح استانی به خوبی درک شده است. ولی در سطح ملی «فهم حقوقی دقیقی نسبت به آب وجود ندارد». در سطح ملی این تفکر وجود دارد که طبق ماده 1 قانون توزیع عادلانه آب متولی آب وزارت نیرو است و هر گونه وزارت نیرو بخواهد می‌تواند آن را توزیع کند.
انتشاری با تأکید بر اینکه برنامه‌های بسته راهکار احیای زاینده‌رود و تالاب گاوخونی پشتوانه قانونی دارد، گفت آنچه مهم است این است که پس از چند دهه چالش بر سر حل موضوع احیای حوضه آبریز حوضه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی امروز به یک اجماع و وفاقی در سطح استانی دست یافتیم که امیدواریم با تقویت مشارکت ذینفعان در استان اصفهان بتوانیم با اجرای سند مشکل آب را حل کرد. همچنین یکی از اقدامات مثبت استانداری اصفهان در طول یک سال گذشته این بوده که توانسته مسئله زاینده‌رود را در سطح ملی برجسته‌تر از قبل کند و مسئولان ملی به طور مستمر حل مسئله زاینده‌رود را پیگیری کنند. او همچنین تأکید کرد: ناکامی‌هایی هم در یک سال گذشته وجود داشته که احیای زاینده‌رود را کند کرده است و امیدواریم استانداری اصفهان با همکاری دستگاه‌های مربوطه اجرای این سند را سرعت ببخشند.
