زنگ خطر مهاجرت کادر درمان

اگرچه معضل مهاجرت کادر درمان تنها مختص به کشور ما نیست اما اکنون زنگ خطر مهاجرت کادر درمان به صدا در آمده است. پرستاران، پزشکان، دندان‌پزشکان و سایر کادر درمانی از سراسر دنیا در سال‌های اخیر به برخی از کشور‌ها بیشترین مهاجرت را داشته‌اند. در ده سال اخیر آمار مهاجرت کادر درمان از سراسر دنیا حدود 60 درصد افزایش داشته است. مهاجران شرایط کاری مناسب، درآمد بالا و دسترسی به امکانات را مهم‌ترین دلایل خود برای مهاجرت می‌دانند و البته کشورهای مهاجرپذیر در این زمینه هر بار چراغ سبز بیشتری برای جذب این نیروها نشان می‌دهند. به‌عنوان‌مثال بسیاری از کشورهای حوزه خلیج‌فارس مهاجرت بدون مدرک زبان را امکان‌پذیر کرده‌اند که همین امر آمار متقاضیان مهاجرت را افزایش داده است. یا کشورهای اروپایی تسهیلات فراوانی را برای متقاضیان کار دارای مدرک پزشکی و پیراپزشکی در نظر گرفته‌اند.محمدعلی کیانی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در چند روز اخیر گفته است: تربیت یک دانشجوی پزشکی 2 میلیارد و 800 میلیون تومان فقط برای ما هزینه دارد، اما رقم استاندارد بین‌المللی یک و نیم میلیون دلار یعنی 75 میلیارد تومان است، یک جراح وقتی به این جایگاه می‌رسد و شروع به کار می‌کند 10 میلیون دلار یعنی 500 میلیارد تومان ارزش دارد، بعد ما همین را از دست می‌دهیم.این‌ها سرمایه مملکت هستند، وقتی این‌ها را حساب کنید متوجه می‌شوید چه آثار زیانباری نصیب ما می‌شود.

این سخنان نشان می‌دهد چگونه سرمایه سوزی و عدم استفاده بهینه از نیروی انسانی متخصص و تحصیل‌کرده صورت گرفته و به‌رغم وجود سرمایه انسانی از آن استفاده‌نشده است.

تاکنون چندین طرح تحقیقاتی در زمینه مهاجرت کادر درمان اجرایی شده که دریکی از جامع‌ترین این طرح‌ها اعلام‌شده ۸ عامل وضعیت نامطلوب تحصیلی ، وضعیت نامطلوب شغلی ،تنزل جایگاه اجتماعی پزشکان، فقدان تعادل کاری و شغلی، فقدان انگیزه، تأثیرپذیری از دیگران، شرایط عمومی کشور (اقتصادی، سیاسی و اجتماعی) و مقایسه وضعیت ایران با سایر کشورها در مهاجرت کادر درمان مؤثر بوده است.

در توضیح این عوامل می‌توان گفت اگرچه وضعیت نامطلوب تحصیلی تنها مربوط به رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی نیست و بسیاری از دانشجویان رشته‌های گوناگون از قدیمی و غیرکاربردی بودن منابع درسی شکایت دارند اما در رشته‌های مرتبط باجان انسان‌ها این مشکل بیشتر به چشم می‌آید و می‌تواند خطرآفرین باشد.

در زمینه وضعیت نامطلوب شغلی نیز تفکر اشتباهی در بین آحاد جامعه وجود دارد که گمان می‌کنند همه پزشکان دارای درآمدهای بالایی هستند اما در عمل بخش بالایی از درآمدها تنها به شمار انگشت‌شماری از پزشکان تعلق دارد و مابقی از این فرصت محرومند. در سایر رشته‌های مرتبط به‌ویژه پرستاری که وضعیت بدتر است و خبری از درآمدهای بالا به دلیل سختی شغل نیست.

اما آنچه در بین این عوامل جای بررسی بیشتر دارد فقدان امید به اصلاح است که نوعی بی‌انگیزگی و تمایل روزافزون به مهاجرت را ایجاد کرده است.

به هر ترتیب اگرچه مهاجرت کادر درمان، اتفاق جدید نیست و موج مهاجرت این افراد، چند سالی است شکل‌گرفته و همچنان نیز ادامه دارد؛ اما بعد از فروکش کردن کرونا، میل کادر درمان به مهاجرت، بیشتر از گذشته شده است که باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود در غیر این صورت‌وضعیت نظام سلامت کشور بیش‌ازپیش دچار چالش شده و مدیریت شرایط به‌مراتب دشوارتر می‌شود.