خبری خوب از راه دور برای صنایع

با آغاز بهره‌برداری فاز نخست پروژه انتقال آب از دریای عمان، برداشت صنایع بزرگ اصفهان از زاینده‌رود متوقف خواهد شد. اما مسئولان و نمایندگان هشدار می‌دهند بدون اجرای کامل فاز دوم، این پروژه کمکی به احیای رودخانه و تأمین نیاز کشاورزی و محیط‌زیست نخواهد کرد و این خبر تنها برای صنایع استان خوب است و مردم تا جریان دائمی زاینده‌رود و احیای تالاب گاوخونی همچنان چشم انتظارند.

مهدی جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان روز گذشته از بهره‌برداری موفق فاز نخست انتقال آب دریای عمان به استان خبر داد و گفت: در این فاز، ۷۰ میلیون مترمکعب آب شیرین‌شده وارد شبکه صنایع بزرگ استان شد و به همین دلیل، قطع برداشت آب از زاینده‌رود توسط صنایع آغاز شده است.

او با تاکید بر اینکه هیچ توسعه جدیدی در صنایع آب‌بر و آلاینده در اصفهان شکل نخواهد گرفت، اعلام کرد این پروژه شامل حدود ۸۰۰ کیلومتر خط انتقال، ساخت مخازن، ایستگاه‌های پمپاژ و تجهیزات وابسته بوده و در ادامه فاز دوم آن اجرا خواهد شد.

آبی که فعلاً از عمان نیامده!

اگرچه مسئولان استان می‌گویند آب به برخی صنایع رسیده، اما حامد یزدیان، نماینده مردم اصفهان در مجلس، تاکید می‌کند:آبی که اکنون به برخی صنایع رسیده، مربوط به انتقال مستقیم از دریای عمان نیست، بلکه فعلاً آبی است که از مسیر خلیج فارس و از طریق استان‌های یزد و کرمان تا سیرجان آمده و به‌صورت موقت خریداری شده است. هنوز فاز انتقال از دریای عمان به سیرجان تکمیل نشده است.

یزدیان تأکید می‌کند که استفاده موقت از آب خریداری‌شده اقدامی موقتی است و پروژه اصلی زمانی معنا دارد که انتقال ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب به شکل پایدار و مستقل به اصفهان انجام شود.

هدف اولیه: توقف برداشت صنایع از زاینده‌رود

یزدیان با اشاره به آسیب‌های وارد شده به کشاورزان و محیط‌زیست طی سال‌های گذشته گفت:

هدف اصلی این پروژه، توقف برداشت صنایع از زاینده‌رود است؛ چراکه صنایع از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان آب این حوضه بوده‌اند و موجب تنش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی فراوانی شده‌اند.

او گفت: اجرای این پروژه، مطالبه‌ای عمومی بود که با مشارکت و سرمایه‌گذاری صنایع بزرگ از جمله فولاد مبارکه، پالایشگاه اصفهان، شهرداری و اتاق بازرگانی در حال پیشرفت است.

فاز دوم؛ شرط احیای رودخانه

نماینده مجلس تصریح کرد: فاز دوم پروژه، یعنی انتقال از دریای عمان به سیرجان هنوز اجرایی نشده و اجرای ناقص پروژه، تنها صنایع را از زاینده‌رود بی‌نیاز می‌کند، اما سهمی در احیای رودخانه نخواهد داشت.

او افزود: اگر پروژه در همین مرحله باقی بماند، کمک شایانی به کشاورزی و محیط‌زیست نخواهد شد و امکان تخصیص آب برای شرب و احیای اکوسیستم وجود ندارد.

یزدیان هشدار داد: «هرگونه زمزمه برای تعویق یا توقف فاز دوم، از دید ما مردود است. این پروژه باید تا انتها اجرا شود و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب به‌طور کامل و با خط انتقال مستقل به استان منتقل گردد.»

نگرانی درباره توقف پروژه و وابستگی به آب خریداری‌شده

یزدیان نسبت به تداوم خرید آب از استان‌های دیگر هشدار داد و گفت:اگر این پروژه به خرید آب برای رفع نیاز صنایع محدود شود و وابستگی به خطوط انتقال دیگر استان‌ها مانند یزد و کرمان باقی بماند، خطرات زیادی در آینده خواهیم داشت. تجربه نشان داده است که این خطوط همواره با چالش قیمت و تامین آب روبه‌رو هستند.

کشاورزان بی بهره از آب انتقالی

یزدیان گفت: بخش عمده سهام پروژه متعلق به شرکت فولاد مبارکه و پالایشگاه اصفهان است. بخشی نیز به شهرداری و اتاق بازرگانی تعلق دارد. در صورت توقف پروژه، این سهامداران هستند که سود خواهند برد، اما مردم و کشاورزان همچنان بی‌بهره خواهند ماند.

او تاکید کرد: انتقال ۵۰ تا ۷۰ میلیون مترمکعب آب تنها نیاز صنایع را تأمین می‌کند و دردی از کشاورزی و مردم دوا نمی‌کند.

سهم ناچیز آب صنایع در نجات زاینده‌رود

یزدیان اظهار داشت: «هم‌اکنون برخی استان‌ها، توسعه صنعت در اصفهان را عامل خشکی زاینده‌رود می‌دانند، اما واقعیت این است که برداشت بی‌رویه در بالادست نقش کلیدی دارد. البته قطع وابستگی صنایع به رودخانه، گام مهمی برای رفع این سوءبرداشت است.»

تجربه کوهرنگ؛ رود هنوز خشک است

در سوی دیگر، ابوالفضل قربانی، عضو شورای شهر اصفهان پیش از این گفته بود؛ اینکه با ۵۰ یا ۷۰ میلیون مترمکعب آب انتقالی از دریای عمان، زاینده‌رود احیا شود، اطلاعات غلطی است که به مسئولان داده شده. این میزان آب تنها برای مصرف صنایع کافی است و سهمی برای محیط‌زیست یا کشاورزی باقی نمی‌ماند.

او با هشدار درباره خطر مرگ زاینده‌رود گفت: مرگ زاینده‌رود یعنی مرگ تمدن و تاریخ اصفهان.

کارشناسان محیط زیست نیز با یادآوری تجربه انتقال آب از تونل‌های کوهرنگ یک و دو در دهه‌های ۳۰ و ۶۰، نسبت به موفقیت این پروژه ابراز تردید دارند.

«آب آمد، اما زاینده‌رود هنوز خشک است.» دلیل آن‌ هم مدیریت ناپایدار مصرف، توسعه بی‌رویه صنعت و کشاورزی، و نبود عدالت آبی در کل حوضه آبریز است.

 گام نخست خوب، اما پایان راه نیست

پروژه انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های آبی کشور است و اجرای آن در فاز نخست موفقیت‌آمیز بوده، اما مردم، کشاورزان و فعالان محیط‌زیست انتظار دارند پروژه تا انتها اجرا شود و اثرات آن نه‌تنها در صنعت، بلکه در زندگی عمومی و احیای زاینده‌رود دیده شود.

فعلاً، بیشتر آنچه رخ داده، آغاز کار است و نه پایان راه.