خیز بلند نصف جهان برای تامین انرژی ملی و مقابله با بحران ناترازی
رتبه اول اصفهان در توسعه انرژی خوشیدی کشور؛ عملیات اجرایی نیروگاه شهرضا آغاز شد!
استاندار اصفهان، تثبیت رتبه اول توسعه خورشیدی با هدف‌گذاری ۵۳۰۰ مگاوات را اعلام کرد. کلنگ‌زنی نیروگاه ۳۰۰ مگاواتی شهرضا با حمایت هلدینگ خلیج فارس نماد تحقق اولویت‌های استان است. این جهش همزمان با تلاش ملی برای افزایش ظرفیت تجدیدپذیر تا ۱۵ هزار مگاوات و استفاده از سیاست‌های حمایتی مانند تعرفه‌های خرید تضمینی جذاب برای جذب سرمایه است.
در میانه بحران‌های زیست‌محیطی و اقتصادی که نفس استان صنعتی اصفهان را به شماره انداخته، و در حالی که سایه سنگین خشکسالی و ناترازی انرژی بر سر این پایتخت فرهنگی ایران گسترده شده است، خبر می‌رسد که نصف جهان خیز بلندی برای تبدیل شدن به قطب انرژی پاک منطقه برداشته است. این استان، فارغ از رنج تورم و مشکلات معیشتی، اکنون در مسیری قرار گرفته که نه تنها مشکلات خود را حل می‌کند، بلکه امنیت انرژی کل کشور را نیز تقویت خواهد کرد. مقامات استانی، در روز یکشنبه تاریخی، نوید تحقق یک رویای دیرینه را دادند؛ رؤیایی که در آن، تابش خورشید طلایی کویر، به جایگاهی برای تولید قدرت و ثروت پایدار بدل می‌شود. این جهش عظیم، با کلید خوردن پروژه‌ای غول‌آسا در جنوب استان، عملاً فصلی نو در تاریخ توسعه ایران گشوده است.
اصفهان، کانون تحول انرژی کشور: تثبیت رتبه اول و آغاز عملیات نیروگاه بزرگ شهرضا
در آیین آغاز عملیات اجرایی نیروگاه خورشیدی شهرضا که عصر یکشنبه برگزار شد، استاندار اصفهان به‌طور رسمی اعلام کرد که این استان با تلاشی جهادی، توانسته است رتبه اول توسعه انرژی خورشیدی در سطح کشور را تثبیت کند. این استان هدف‌گذاری بزرگی برای تحقق 5 هزار و ۳۰۰ مگاوات انرژی خورشیدی را آغاز کرده و تأکید شد که به رغم فشارهای اقتصادی، پروژه‌های عمرانی و به‌ویژه طرح‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر به‌صورت روزانه در حال پیشرفت هستند.
استاندار اصفهان به دغدغه‌های کلان استان اشاره کرد که شامل رودخانه زاینده‌رود، آلودگی هوا، خشکسالی و ناترازی انرژی است. او تأکید کرد که مسائل اصفهان بسیار زیاد است، از جمله مسائل و آسیب‌های اجتماعی، اما عهد بر حل آن‌ها بوده و در یک سال اخیر، هر روز یک اتفاق مبارک در استان رخ داده است. وی با اشاره به اینکه اصفهان در شرایط سخت اقتصادی حتی رتبه اول تورم را داشت، افزود که اکنون با تلاش‌های صورت گرفته در حوزه سرمایه‌گذاری، استان رتبه اول سرمایه‌گذاری را داراست.
اولویت‌های فناورانه و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی
وی چهار اولویت اصلی استان را در قالب «سه به اضافه یک» شامل: انرژی خورشیدی، گردشگری، هوش مصنوعی و خانواده محوری برشمرد. استاندار درباره حوزه انرژی خورشیدی گفت: «خیزی که اکنون برداشته شده است ۵۳۰۰ مگاوات تعهد استان است و با همین خیز تند، اکنون رتبه اول کشور را دارا هستیم.» او تصریح کرد که بخش خصوصی نیز با چند هزار میلیارد تومان پای کار آمده است و این نشان می‌دهد که اولویت‌های استان از شعار فراتر رفته و عملیاتی شده‌اند. عملیات اجرایی احداث نیروگاه خورشیدی ۳۰۰ مگاواتی شهرضا با قابلیت توسعه تا ۵۰۰ مگاوات که به همت هلدینگ خلیج فارس آغاز شد، مصداق بارز این عملیاتی شدن است.
استاندار اصفهان همچنین در حاشیه این آیین به خبرنگاران گفت:
«نبض پروژه‌های عمرانی و توسعه پایدار استان، به‌ویژه در حوزه‌های فناورانه و انرژی خورشیدی با سرعت می‌زند و اهداف پیش‌بینی‌شده در برنامه توسعه استان در حال تحقق هستند.» او افزود که با پشتیبانی هلدینگ خلیج فارس، در آینده چندین پروژه دیگر از جمله پارک صنعتی و پروژه‌های فناورانه نیز در شهرستان اجرا خواهد شد.
توسعه ملی انرژی خورشیدی و اهمیت سیاست‌های حمایتی
توسعه انرژی خورشیدی در اصفهان در بستر یک برنامه ملی گسترده انجام می‌شود. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و برخورداری از بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، ظرفیت بالقوه بالایی برای تولید انرژی خورشیدی دارد. ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های خورشیدی در ایران تا سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۲۲۰۰ مگاوات بود که نشان‌دهنده رشد قابل توجهی است. برنامه‌های دولت هدف‌گذاری کرده‌اند تا ظرفیت تولید برق خورشیدی تا پایان سال ۱۴۰۴ به ۷۰۰۰ مگاوات (۷ گیگاوات) برسد و در افق بلندمدت تا سال ۱۴۱۰ ظرفیت تولید برق خورشیدی کشور به بیش از ۱۵ هزار مگاوات افزایش یابد.
این روند با اهداف حیاتی چون کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، صرفه‌جویی ۷ میلیارد دلار گاز و کاهش آلودگی هوا دنبال می‌شود. همچنین، چشم‌انداز صادرات برق پاک به کشورهای همسایه در دستور کار قرار دارد و انتظار می‌رود تا سال ۱۴۱۰، انرژی تجدیدپذیر بیش از ۱۵ درصد برق کشور را تأمین کند. این توسعه، علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، به امنیت انرژی و تبدیل ایران به یکی از قطب‌های انرژی تجدیدپذیر در منطقه کمک می‌کند. استان اصفهان با تعهد ۵۳۰۰ مگاواتی، سهم بزرگی در این هدف ملی دارد و پروژه‌هایی مانند نیروگاه آفتاب شرق (۶۰۰ مگاوات در کوهپایه) نقش مهمی در این تحول ایفا می‌کنند و سالانه حدود یک میلیون تن از آلاینده‌های مونوکسیدکربن را کاهش می‌دهند.
چالش‌ها و فرصت‌ها در مسیر توسعه
روند توسعه انرژی خورشیدی در ایران، با چالش‌هایی همچون تأمین سرمایه‌گذاری مورد نیاز، لزوم اصلاح سیاست‌های خرید تضمینی برق خورشیدی و مدیریت بهره‌برداری نیروگاه‌ها مواجه است. با این حال، دولت با برنامه‌هایی برای تسهیل صدور مجوزها، تخصیص زمین و حمایت از بخش خصوصی، از این پیشرفت پشتیبانی می‌کند. ظرفیت بالقوه ۵۰ گیگاواتی انرژی خورشیدی در ایران، یک فرصت عظیم برای ایجاد اشتغال، کاهش آلودگی هوا و افزایش امنیت انرژی و راهکاری برای مقابله با تغییرات اقلیمی در کشور محسوب می‌شود.
نقش کلیدی سیاست‌های خرید تضمینی و مقایسه تعرفه‌ها
سیاست‌های خرید تضمینی و تعرفه‌ها، نقشی حیاتی در توسعه انرژی خورشیدی در ایران دارند. این سیاست‌ها که از طریق سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) اجرا می‌شوند، شامل تضمین خرید برق تولیدشده توسط نیروگاه‌های خورشیدی به مدت ۲۰ سال هستند. این تضمین‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری را برای بخش خصوصی به شدت کاهش می‌دهند.
نرخ‌های پایه مشخص شده برای ظرفیت‌های مختلف، نشان‌دهنده حمایت جدی دولت است:
-
برای نیروگاه‌های زیر ۲۰۰ کیلووات: حدود ۳۸ هزار ریال در هر کیلووات ساعت.
-
برای نیروگاه‌های ۲۰۰ کیلووات تا یک مگاوات: حدود ۳۱ هزار و ۵۰۰ ریال در هر کیلووات ساعت.
-
برای نیروگاه‌های یک تا ده مگاوات: حدود ۲۸ هزار ریال در هر کیلووات ساعت.
این نرخ‌ها در قراردادهای بلندمدت و منظم، بدون تأثیرپذیری از نوسانات بازار، منعقد می‌شوند که این امر اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران را افزایش داده و جذب سرمایه‌های بخش خصوصی برای احداث نیروگاه‌ها را تسهیل می‌کند.
مقایسه تعرفه‌های خرید تضمینی ایران با کشورهای خاورمیانه
در مقایسه تعرفه‌های خرید تضمینی برق خورشیدی ایران با کشورهای منطقه، تفاوت‌های قابل توجهی مشاهده می‌شود که ناشی از سیاست‌های اقتصادی هر کشور است:
| کشور | نوع تعرفه | نرخ تقریبی (ریال/کیلووات ساعت) |
هدف |
| ایران | خرید تضمینی (زیر ۲۰۰ کیلووات) |
۳۸,۰۰۰ ریال (حدود ۰.۰۹ دلار) |
حمایت از تولید ایدار و سرمایه‌گذاری |
| امارات متحده عربی | برق خانگی | ۴,۰۰۰ ریال (۰.۰۸ دلار) |
مدیریت مصرف و کاهش یارانه‌ها |
| قطر | برق صنعتی | ۵,۰۰۰ ریال (۰.۱۰ دلار) |
مدیریت مصرف و هزینه‌های واقعی تولید |
| عربستان سعودی | برق خانگی | ۱,۵۰۰ ریال (۰.۰۳ دلار) |
یارانه سنگین دولتی |
نکته کلیدی آنجاست که تعرفه خرید تضمینی برق خورشیدی در ایران، رقابتی و در سطح بالاتری نسبت به تعرفه‌های مصرفی معمول در کشورهای منطقه است. این موضوع نشان می‌دهد که ایران با وجود پایین بودن نسبی تعرفه‌های مصرفی، با نرخ‌های خرید تضمینی بالا، حمایت مالی مناسبی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه تولید انرژی پاک به عمل می‌آورد.
مقایسه ساختار تعرفه صنعتی و تجاری
ساختار تعرفه برق صنعتی و تجاری در ایران با تعرفه‌ای حدود ۱۰۰۰ ریال (۰.۰۲ دلار) به ازای هر کیلووات ساعت برای صنعت، در سطح پایین‌تری نسبت به میانگین منطقه قرار دارد. این پایین بودن قیمت برق صنعتی، بخشی از سیاست حمایتی دولت برای حفظ رقابت‌پذیری صنایع داخلی است، هرچند که ممکن است به مصرف بالای انرژی و فشار بر زیرساخت‌ها منجر شود.
در مقابل، کشورهای حوزه خلیج فارس مانند امارات (حدود ۶۰۰۰ ریال) و قطر (حدود ۵۰۰۰ ریال) تعرفه برق صنعتی و تجاری بالاتری دارند که ناشی از هزینه‌های واقعی بالاتر تولید و سیاست‌های مدیریت مصرف و کاهش یارانه‌های دولتی است. این تفاوت‌ها گویای اولویت‌های اقتصادی و چالش‌های زیست‌محیطی مختلف در هر کشور است و نشان می‌دهد که ایران بر توسعه تولید (از طریق خرید تضمینی) و حفظ صنایع (از طریق تعرفه پایین مصرفی) تمرکز کرده است.