آماده‌باش کامل در قطب تولید شیر و گوشت ایران
نشست ۵ ساعته در اتاق جنگ دامپزشکی؛ مقابله با ویروسی که ۵ برابر کرونا قدرت سرایت دارد!
شیوع نگران‌کننده سویه جدید تب برفکی در اصفهان، مقامات کشوری را به یک نشست اضطراری ۵ ساعته کشاند. در حالی که ۱۸ کانون آلوده شناسایی شده، استاندار اصفهان خواستار تأسیس آزمایشگاه مرجع ویروس‌شناسی شد و رئیس سازمان دامپزشکی از ورود قریب‌الوقوع واکسن‌های ایرانی خبر داد. واکسیناسیون ۲.۵ میلیون رأس دام آغاز شده است.
زنگ‌های خطر در قلب تپنده امنیت غذایی ایران به صدا درآمد. اصفهان، استانی که نبض تولید شیر خام و گوشت کشور در آن می‌تپد، این روزها درگیر نبردی نفس‌گیر با یک دشمن نامرئی، بی‌رحم و به‌شدت مهاجم شده است. ویروس «تب برفکی» که متخصصان اپیدمیولوژی قدرت انتشار آن را در شاخص‌های علمی ۵ برابر ویروس کرونا ارزیابی می‌کنند، سایه سنگین خود را بر سر دامداری‌های صنعتی و سنتی نصف‌جهان انداخته است. وضعیت به حدی حساس گزارش شده که روز گذشته، اصفهان میزبان یک نشست اضطراری، تخصصی و فوق‌العاده با حضور بالاترین مقامات اجرایی و قانون‌گذاری کشور بود. در این ماراتن ۵ ساعته، از استاندار اصفهان تا رئیس سازمان دامپزشکی کشور و رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، گرد هم آمدند تا پیش از آنکه این "طغیان خاموش" به یک فاجعه اقتصادی ملی تبدیل شود، سد دفاعی مستحکمی در برابر آن بنا کنند.
فرمان استاندار: از تأسیس آزمایشگاه مرجع تا تجهیز تیم‌های واکنش سریع
در این نشست حیاتی که فضای آن آکنده از نگرانی و جدیت بود، دکتر «مهدی جمالی‌نژاد»، استاندار اصفهان، با ترسیم تصویری واقعی و بدون روتوش از وضعیت موجود، خواستار تغییر فوری رویکردها از اقدامات واکنشی به اقدامات پیشگیرانه و زیرساختی شد. استاندار اصفهان با تأکید بر اینکه اصفهان به عنوان قطب دامپروری نباید برای تشخیص بیماری یا تأمین واکسن معطل بماند، اظهار کرد:
«ما در اصفهان ظرفیت عظیم شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز آموزشی و پژوهشی را داریم؛ چرا باید وابسته باشیم؟ درخواست و دستور اکید ما، تأمین اعتبار ملی و صدور فوری مجوزهای لازم برای ایجاد آزمایشگاه مرجع ویروس‌شناسی و خط تولید واکسن در داخل استان است. ما باید در تشخیص سریع سویه‌های جدید و تولید پادزهر آن به خودکفایی برسیم.»
دکتر جمالی‌نژاد همچنین بر لزوم "حمایت لجستیکی تمام‌عیار" تأکید کرد و افزود:
«نبرد با این ویروس نیازمند سربازان مجهز است. سازمان دامپزشکی کشور باید تأمین تجهیزات و پشتیبانی از تیم‌های تخصصی واکنش سریع را در دستور کار قرار دهد تا بتوانند در کمترین زمان ممکن، کانون‌های آلوده را محاصره و پاکسازی کنند.»
وی همچنین با نگاهی به وضعیت اقتصادی دامداران، خواستار تخصیص اعتبارات و تسهیلات ملی ویژه برای استان شد و گفت: «دامدارانی که در این تکانه اقتصادی آسیب دیده‌اند، نیازمند تنفس مصنوعی هستند. پیش‌بینی بسته‌های حمایتی و وام‌های کم‌بهره، و همچنین رفع فوری نیاز دامداری‌ها به نهاده‌های دامی باکیفیت برای حفظ توان تولیدی دام‌های باقی‌مانده، خط قرمز مدیریت استان است.»
کالبدشکافی یک تهدید: ویروسی که با باد سفر می‌کند
برای درک اینکه چرا این جلسه ۵ ساعت به طول انجامید، باید ماهیت این بیماری را شناخت. در این نشست تخصصی، آمارهای تکان‌دهنده‌ای از سوی کارشناسان ارائه شد. بیماری تب برفکی (FMD) یک بیماری ویروسی حاد است که اغلب نشخوارکنندگان شامل گاو، گوسفند و بز را درگیر می‌کند. علائم آن شامل تب شدید ناگهانی، تاول‌های دردناک در دهان و سم (که باعث لنگش و ناتوانی حیوان در تغذیه می‌شود)، کاهش شدید تولید شیر و سقط جنین است. اما آنچه تب برفکی را به کابوس دامپزشکان تبدیل کرده، شاخص سرایت (R0) آن است. طبق گزارش‌های ارائه شده، قدرت انتشار این ویروس ۵ برابر بیشتر از کووید-۱۹ است. این ویروس می‌تواند از طریق ذرات گردوغبار، باد، لاستیک خودروها و لباس کارگران کیلومترها جابجا شود و یک منطقه پاک را در عرض چند ساعت آلوده کند.
استان اصفهان با داشتن ۲ هزار و ۶۰۰ واحد مرغداری صنعتی، ۱۷ کشتارگاه طیور، ۳۳ کشتارگاه دام و بیش از ۱۰ هزار مرکز بسته‌بندی، گلوگاه پروتئینی کشور است. وجود ۴۶۰ هزار رأس دام سنگین و ۳ میلیون رأس دام سبک در این استان، یعنی هرگونه غفلت می‌تواند میلیاردها تومان خسارت به اقتصاد ملی وارد کند.
گزارش میدانی از خط مقدم: شناسایی ۱۸ کانون بحران و واکسیناسیون میلیونی
بررسی‌های میدانی مطرح شده در جلسه نشان می‌دهد که ویروس در سال ۲۰۲۵ (سال جاری)، فعالیت تهاجمی خود را در چندین نقطه آغاز کرده است. تا کنون ۱۸ کانون آلوده قطعی در شهرستان‌های اصفهان، شاهین‌شهر و میمه، خمینی‌شهر، فلاورجان و نجف‌آباد شناسایی و قرنطینه شده‌اند. با این حال، اصفهان دست‌بسته نبوده است. گزارش‌ها حاکی از اجرای یک عملیات واکسیناسیون گسترده است:
-
تزریق واکسن اضطراری و رایگان به بیش از ۲.۵ میلیون رأس دام سبک و سنگین.
-
واردات ۵۳۰ هزار دُز واکسن جدید در سال جاری برای مقابله با سویه‌های نوپدید.
-
تشکیل قرارگاه‌های پیشگیری در ۲۸ شهرستان تابعه.
-
اعمال ممنوعیت شدید واردات دام به استان و کنترل مبادی ورودی.
خبر خوش دامپزشکی: واکسن ایرانی در راه است
در بخش دیگری از این نشست، «علیرضا رفیعی‌پور»، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، آب پاکی را روی دست شایعه‌سازان ریخت و حامل اخبار امیدوارکننده‌ای بود. او با اشاره به نگرانی‌ها درباره کمبود واکسن گفت:
«از اردیبهشت‌ماه، واکسن‌های اختصاصی برای پیشگیری از شدت گونه‌های جدید وارد کشور و استان شده است. اما خبر مهم‌تر این است که واکسن‌های باکیفیت ایرانی مراحل نهایی را طی کرده و در آینده‌ای بسیار نزدیک وارد چرخه مصرف خواهند شد تا وابستگی ما قطع شود.»
رفیعی‌پور همچنین به یک نگرانی عمومی پاسخ داد:
«متاسفانه در فضای مجازی شایعاتی مبنی بر آلودگی گوشت و شیر مطرح می‌شود که کاملاً بی‌اساس است. تب برفکی بیماری مشترک بین انسان و دام نیست. پس از بهبودی دام، هیچ خطری سلامت گوشت و شیر را تهدید نمی‌کند و مردم می‌توانند با خیال راحت از محصولات لبنی و پروتئینی تحت نظارت دامپزشکی استفاده کنند.»
استراتژی نهایی: دوز یادآور و پایش ژنتیکی
در پایان این ماراتن مدیریتی، «محمدجواد عسکری» رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس نیز بر حمایت تمام‌قد قوه مقننه از مصوبات این جلسه تأکید کرد. جمع‌بندی متخصصان بر این بود که با توجه به جهش‌های ویروس، استراتژی سنتی کافی نیست. مقابله با سویه‌های جدید نیازمند سه اقدام همزمان است:
-
به‌روزرسانی واکسن‌ها بر اساس توالی ژنتیکی ویروس‌های موجود در منطقه.
-
تزریق دوزهای یادآور (Booster) برای بالا بردن سطح آنتی‌بادی در بدن دام‌ها.
-
پایش مداوم ژنوم ویروس برای غافلگیر نشدن در برابر جهش‌های احتمالی.
اصفهان اکنون در وضعیت آماده‌باش زرد و نارنجی قرار دارد و موفقیت در این آزمون بزرگ، نیازمند همکاری تنگاتنگ دامداران در رعایت قرنطینه و تزریق به موقع واکسن‌هاست.