ادعای جدید گروسی : ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی نشده در مکانی تاریخی نزدیک اصفهان است
بازی خطرناک آژانس و سکوت یونسکو
اصفهان امروز_ راضیه چنگیز نائین: در پی تحولات اخیر در برنامه هسته‌ای ایران و حملات نظامی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان، تنش‌ها میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وارد مرحله تازه‌ای شده است. اظهارات اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، درباره مفقودشدن بخشی از اورانیوم غنی‌شده ایران و احتمال انتقال آن به مکانی تاریخی در نزدیکی اصفهان، توجه محافل جهانی را به این موضوع جلب کرده است.
اظهارات نگران‌کننده گروسی، سکوت یونسکو
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس نیوز در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵ گفته: «پس از حملات آمریکا، مقدار قابل‌توجهی اورانیوم غنی‌شده به وزن حدود ۹۰۰ پوند (۴۰۰ کیلوگرم) از محل‌های ثبت‌شده جابه‌جا شده است.»
«بر اساس اطلاعات غیررسمی، ممکن است این مواد به مکانی تاریخی در نزدیکی شهر اصفهان منتقل شده باشند، اما آژانس اطلاعات مستقلی برای تأیید این موضوع ندارد.»
او ادامه داده: «ما نمی‌توانیم صرفاً گمانه‌زنی کنیم؛ بازگشت فوری بازرسان به ایران برای تعیین محل دقیق این مواد ضروری است. آسیب وارد شده به تأسیسات نطنز و اصفهان بسیار جدی است، اما ادعای نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران واقعیت ندارد.»
گروسی همچنین تأکید کرد که مسئولیت آژانس «حسابرسی هر گرم اورانیوم» است و بدون بازرسی میدانی هیچ نتیجه‌ای قطعی نیست.
اظهارات گروسی در حالی مطرح شده و نام مکان‌های تاریخی به میان آورده شده که بناها و آثار تاریخی، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در حمله اسرائیل به ایران بودند تا جایی که گروهی از متخصصان میراث‌فرهنگی، اندیشمندان، حقوق‌دانان، نویسندگان، اساتید دانشگاه، روزنامه‌نگاران، مدیران ارشد فرهنگی، هنرمندان شناخته‌شده سینما، موسیقی، تئاتر و ادب فارسی با انتشار نامه‌ای خطاب به آدری آزولای، دبیرکل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، هشدار دادند که بخش مهمی از میراث جهانی ایران در معرض خطر جدی قرار گرفته است.
در این نامه آمده بود: ایران با پیشینه‌ای چندهزارساله و گنجینه‌ای بی‌نظیر از میراث ثبت‌شده جهانی، از جمله مواریث بشری باارزشی است که حفظ آن مسئولیتی فراتر از مرزهای سیاسی را طلب می‌کند. نگارندگان با اشاره به حملات اخیر که در نزدیکی محدوده ثبت جهانی بیستون رخ‌داده، این رخداد را زنگ خطری برای سایر محوطه‌های تاریخی ایران دانسته‌اند و تأکید کرده‌اند که سکوت جامعه جهانی می‌تواند پیامدهایی فاجعه‌بار برای حافظه فرهنگی بشر داشته باشد.
نویسندگان این بیانیه، با استناد به اسناد بین‌المللی نظیر کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه درباره حمایت از اموال فرهنگی در هنگام مخاصمات مسلحانه، کنوانسیون ۱۹۷۲ حفاظت از میراث‌فرهنگی و طبیعی جهان و نیز قطعنامه ۲۳۴۷ شورای امنیت، اقدام نظامی علیه اماکن فرهنگی را نقض صریح تعهدات دولت‌ها در قبال میراث بشری دانسته‌اند.
این در حالی است که یونسکو تا به امروز هیچ واکنشی به اتفاقات اخیر در ایران و هم چنین اظهارات خطرناک گروسی نداشته است.
اظهارات مقامات ایرانی در روزهای اخیر
طی سه روز گذشته، واکنش‌های مقامات ایرانی نسبت به آژانس و سخنان گروسی شدت گرفته است:
مجلس شورای اسلامی با اکثریت قاطع (۲۲۱ رأی موافق از ۲۲۳ نفر حاضر) به تعلیق همکاری ایران با آژانس رأی داد. نمایندگان تأکید کردند که آژانس با سیاست‌های دوگانه و قطعنامه‌های غیرسازنده، بستر حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران را فراهم کرده است.
مقامات وزارت امور خارجه ایران در بیانیه‌هایی اعلام کردند که انتقال بخشی از مواد هسته‌ای کشور به مکانی دیگر، اقدامی «پیشگیرانه و حفاظتی» در برابر تهدیدات نظامی بوده و ایران تعهدات خود در چارچوب NPT (پیمان عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای) را ترک نکرده است.
سخنگوی دولت در پاسخ به سؤالات خبرنگاران تصریح کره: «اقدامات ایران در راستای امنیت ملی و حفاظت از تأسیسات حیاتی کشور بوده است و ادعای مخفی‌کاری بی‌اساس است.»
سید عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در گفتگوی ویژه خبری پنجم تیرماه تأکید کرده تصمیم مجلس برای توقف موقت همکاری‌ها "لازم‌الاجرا" است و فعلاً پذیرش شخص گروسی یا بازگشت فوری بازرسان آژانس به تهران مدنظر نیست. گروسی در گزارش خود علیه ایران صادق نبود و آژانس حتی حاضر نشد حملات به تأسیسات هسته‌ای را محکوم کند
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین کشورمان دیگر چهره ای بود که به این موضوع واکنش نشان داد او در حساب ایکس خود نوشت: پس از آن که گروسی با گزارش بی‌اساسش در کشتار بی‌گناهان مشارکت کرد، اکنون با خیال‌بافی بی‌پروایش پیرامون مخفی‌شدن اورانیوم با غنای بالا در اماکن میراث جهانی در اصفهان زمینه‌ساز یک جنایت دیگر شده است.
وی افزود: آژانس باید خود را از این ننگ خلاص کند.
ظریف همچنین بار دیگر در انتهای پیام خود از برچسب «اخراج گروسی» استفاده کرد.
تهدید بناهای تاریخی از ترامپ تا گروسی
تهدید بناهای تاریخی و میراث‌فرهنگی ایران اتفاق تازه‌ای نیست و در سال ۱۳۹۸ نیز ترامپ (رئیس‌جمهور وقت) در توییتر نوشته بود: «۵۲ سایت ایران را که برخی دارای ارزش و اهمیت بالا برای ایران و فرهنگ ایرانی هستند در تیررس داریم.»
توییتی که با واکنش‌های زیادی در جهان روبه‌رو شد و حتی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به تهدیدات ضدایرانی و ضدفرهنگی رئیس‌جمهور آمریکا نیز به آن واکنش نشان داد.
یونسکو در واکنش به تهدیدات ترامپ اعلام کرده است که آمریکا باید به حراست از آثار باستانی و فرهنگی جهان متعهد باشد و از تهدید حمله به مراکز باستانی و فرهنگی پرهیز کند.
یونسکو در بیانیه خود آمریکا را به‌عنوان کشوری که پیمان‌های بین‌المللی مربوط به حراست از میراث بشری را امضا کرده، ملزم به عدم آسیب‌رسانی به ابنیه تاریخی عنوان کرده و گفته است: بر اساس دو کنوانسیون ۱۹۵۴ و ۱۹۷۲ که در کنگره آمریکا و مجلس ایران هم به تصویب رسیده، کشورهای عضو نباید اقداماتی انجام دهند که به میراث‌فرهنگی و طبیعی دیگر کشورهای عضو این کنوانسیون‌ها، آسیب وارد شود.
اظهارات تازه رافائل گروسی را نیز باید ادامه همان تهدیدها نامید، تهدیدی که بدون اطلاعات موثق مراکز تاریخی اصفهان را به خطر می‌اندازد. یونسکو باید هرچه سریع‌تر به این اظهارات واکنش نشان دهد چرا که صحبت درباره اماکن تاریخی در میانه چالش‌ها و کشمکش‌های هسته‌ای ایران می‌تواند میراث‌فرهنگی اصفهان را با خطر جدی روبه‌رو کند.
