پدافند غیرعامل؛ زیربنای تاب‌آوری صنعتی و معدنی پایدار

به قلم: امیرحسین کریمدادی، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی فولادسنگ مبارکه

در جهان امروز، مفهوم امنیت دیگر محدود به مرزهای جغرافیایی و دفاع فیزیکی نیست. امنیت ملی در عصر جدید، مفهومی چندبعدی است که در پیوند تنگاتنگ با ثبات اقتصادی، پایداری اجتماعی، و تداوم زیرساخت‌های حیاتی تعریف می‌شود. در چنین منظری، پدافند غیرعامل نه یک اقدام فنی یا اداری، بلکه راهبردی مدیریتی و تمدنی برای حفظ کارآمدی نظام تولید، تداوم خدمات حیاتی و صیانت از سرمایه‌های مادی و انسانی کشور است.

پدافند غیرعامل به‌عنوان اندیشه‌ای مبتنی بر پیش‌بینی، پیشگیری و هوشمندی مدیریتی، جایگاه ویژه‌ای در ساختار صنایع مادر دارد؛ به‌ویژه در صنایعی همچون فولاد و معدن که نه‌تنها بنیان توسعه صنعتی کشور محسوب می‌شوند، بلکه استمرار فعالیت آن‌ها، ضامن پایداری بسیاری از بخش‌های اقتصادی دیگر است. امروز در این صنایع، پدافند غیرعامل با رویکردی راهبردی به معنای طراحی، مدیریت و بهره‌برداری از زیرساخت‌ها به‌گونه‌ای است که حتی در مواجهه با تهدیدات و محدودیت‌ها، چرخ تولید متوقف نشود و زنجیره ارزش ملی دچار گسست نگردد.

شرکت معدنی و صنعتی فولادسنگ مبارکه به‌عنوان تأمین‌کننده اصلی نهاده‌های غیرفلزی زنجیره فولاد کشور، با درک عمیق از این مأموریت ملی، پدافند غیرعامل را در بطن نظام مدیریتی خود نهادینه کرده است. ما باور داریم که تاب‌آوری، محصول تصادف نیست؛ بلکه حاصل عقلانیت مدیریتی، برنامه‌ریزی هوشمند، و تصمیم‌سازی مبتنی بر واقعیت‌های محیطی است. در این چارچوب، فولادسنگ مبارکه با تکیه بر دانش فنی بومی، نوسازی مستمر زیرساخت‌ها، و استفاده از فناوری‌های نو در فرآیند تولید، گام‌هایی مؤثر در جهت کاهش آسیب‌پذیری، تنوع‌بخشی منابع و افزایش بهره‌وری انرژی برداشته است.

تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که چالش‌هایی همچون محدودیت‌های انرژی، به‌ویژه در تأمین گاز طبیعی، تنها با رویکردی مدیریتی و پیش‌نگر قابل کنترل است. در این مسیر، فولادسنگ مبارکه تلاش کرده است تا با تدوین سناریوهای جایگزین، مدیریت مصرف، و ارتقای بهره‌وری در تمامی خطوط تولید، تأثیر این چالش‌ها را به حداقل برساند. پدافند غیرعامل در این نگاه، صرفاً به معنای حفاظت از تأسیسات نیست؛ بلکه به معنای مدیریت هوشمند ریسک، حفظ تداوم تولید و صیانت از سرمایه‌های انسانی و صنعتی کشور است.

پدافند غیرعامل در فولادسنگ، بر سه رکن بنیادین استوار است:

نخست، پدافند زیرساختی؛ یعنی مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی تجهیزات و تأسیسات حیاتی در برابر تهدیدهای فنی و محیطی.

دوم، پدافند مدیریتی؛ یعنی توسعه نظام تصمیم‌گیری مبتنی بر تحلیل داده، آینده‌پژوهی و آمادگی سازمانی برای مواجهه با شرایط بحرانی.

و سوم، پدافند فرهنگی و انسانی؛ یعنی ارتقای آگاهی، مسئولیت‌پذیری و مشارکت فعال کارکنان در فرآیند حفاظت و پایداری سازمان.

آنچه در این میان اهمیت دارد، درک این واقعیت است که پدافند غیرعامل، اقدامی مقطعی یا واکنشی نیست. این مفهوم باید به فرهنگ سازمانی و باور مدیریتی تبدیل شود. سازمانی که پدافند غیرعامل را در سیاست‌گذاری، آموزش، سرمایه‌گذاری و توسعه خود لحاظ کند، در برابر ناپایداری‌ها آسیب‌ناپذیرتر و در مسیر پیشرفت پایدارتر خواهد بود.

از منظر کلان، پدافند غیرعامل نقشی فراتر از حفاظت فیزیکی دارد؛ این مفهوم، حلقه پیوند میان صنعت، جامعه و امنیت ملی است. هر واحد صنعتی که در شرایط بحران بتواند تداوم تولید را حفظ کند، در واقع از بنیان‌های اقتصادی کشور دفاع کرده است. از همین رو، امروز مسئولیت اجتماعی صنایع بزرگ نه‌تنها در حفظ محیط زیست و اشتغال‌زایی، بلکه در تضمین پایداری زیرساختی و تداوم چرخه تولید ملی معنا پیدا می‌کند.

در فولادسنگ مبارکه، ما پدافند غیرعامل را به عنوان «مدیریت در شرایط پیچیدگی» تعریف می‌کنیم؛ مدیریتی که نه از بحران‌ها هراس دارد و نه در برابر آن‌ها منفعل است، بلکه از دل تهدیدها، فرصت‌های تازه‌ای برای رشد و بلوغ سازمانی می‌آفریند. تجربه نشان داده است که سازمان‌های هوشمند، آن‌هایی هستند که در آرامش، برای بحران آماده می‌شوند.

امروز فولادسنگ، با اتکا به نیروی انسانی متخصص، ساختار مدیریتی یادگیرنده، و رویکردی آینده‌نگر، مسیر خود را به‌سوی صنعتی هوشمند، پایدار و تاب‌آور ادامه می‌دهد. ما باور داریم که پدافند غیرعامل، نه فقط ابزار حفاظت از صنعت، بلکه فلسفه‌ای مدیریتی برای صیانت از آینده کشور است؛ فلسفه‌ای که از عمق مسئولیت، آگاهی و ایمان به توسعه ملی برمی‌خیزد.

در جهان امروز، سازمانی موفق‌تر است که نه تنها در زمان بحران دوام آورد، بلکه در پس آن، توان بازآفرینی خود را نیز داشته باشد. چنین سازمانی، تجسم واقعی پدافند غیرعامل است؛ و فولادسنگ مبارکه، با تکیه بر این باور، خود را متعهد می‌داند تا همچنان سنگ بنای تاب‌آوری صنعتی و معدنی کشور باقی بماند.