نفس اصفهان به شماره افتاد؛ زنگ خطر «وضعیت قرمز» برای تمام شهروندان به صدا درآمد!

شاخص‌های سنجش کیفیت هوا در کلان‌شهر اصفهان، صبح روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه، عددی را نشان دادند که پیام‌آور خطری جدی برای سلامت عمومی است. بر اساس آخرین داده‌های دریافتی از ایستگاه‌های پایش محیط‌زیست تا ساعت ۹ صبح، میانگین شاخص کیفی هوای اصفهان روی عدد ۱۶۰ قرار گرفته است؛ عددی که نشان‌دهنده حاکمیت وضعیت قرمز و شرایط ناسالم برای تمامی اقشار جامعه، اعم از سالمندان، کودکان و افراد سالم است. این موج آلودگی که بخش وسیعی از شهر را در بر گرفته، در برخی نقاط مرکزی شدت بیشتری یافته و زنگ خطر را برای مدیریت شهری و سلامت شهروندان به صدا درآورده است.

جزئیات وضعیت قرمز در ایستگاه‌های سنجش آلایندگی اصفهان

بررسی دقیق داده‌های منتشر شده از سوی سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان حفاظت محیط‌زیست منطقه اصفهان، حاکی از آن است که غلظت آلاینده‌ها در اکثر مناطق پرتردد شهر از حد مجاز فراتر رفته است. داده‌های تجمیعی از ۱۶ ایستگاه فعال سنجش آلودگی نشان می‌دهد که نقاط مرکزی و ترافیکی شهر با بحران شدیدتری روبرو هستند.

در این میان، ایستگاه میدان انقلاب با ثبت شاخص ۱۹۱، آلوده‌ترین منطقه اصفهان شناخته شده و در آستانه وضعیت «بسیار ناسالم» (بنفش) قرار دارد. پس از آن، خیابان احمدآباد با شاخص ۱۸۳ و بزرگراه خرازی با شاخص ۱۷۲ در رتبه‌های بعدی آلودگی قرار دارند که نشان‌دهنده تراکم بالای ذرات معلق در شریان‌های اصلی شهر است.

علاوه بر این نقاط، سایر ایستگاه‌های شهر نیز وضعیت مطلوبی ندارند. خیابان رودکی با شاخص ۱۶۹، خیابان پروین اعتصامی با عدد ۱۶۸، منطقه ۲۵ آبان با ۱۶۷ و خیابان کاوه با ۱۶۶ همگی در محدوده قرمز قرار دارند. همچنین ایستگاه‌های کردآباد (۱۶۵)، هزار جریب (۱۶۲)، رهنان و ولدان (۱۵۸)، فیض (۱۵۷) و پارک زمزم (۱۵۵) نیز شرایط ناسالم برای عموم مردم را ثبت کرده‌اند. این اعداد نشان می‌دهند که آلودگی تنها محدود به مرکز شهر نیست و مناطق مسکونی و حاشیه‌ای نیز درگیر این پدیده جوی شده‌اند.

در مقابل، برخی ایستگاه‌ها شرایط کمی بهتر اما همچنان ناسالم را نشان می‌دهند. دانشگاه صنعتی با شاخص ۱۴۸، خیابان زینبیه با ۱۳۹، خیابان میرزا طاهر با ۱۳۲ و سپاهان‌شهر با ۱۲۵ در وضعیت نارنجی قرار دارند که به معنای شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس (کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و ریوی) است. نکته قابل‌تأمل در گزارش‌ها، نوسان داده‌ها در برخی ایستگاه‌ها مانند پارک زمزم است که در برخی ساعات اعدادی متفاوت را نشان داده‌اند، اما برآیند کلی حاکی از وضعیت بحرانی است.

جدول تفکیکی شاخص کیفیت هوا در مناطق مختلف اصفهان (۱۹ آذر)

ایستگاه	شاخص	وضعیت سلامت
میدان انقلاب	۱۹۱	ناسالم برای عموم
خ احمدآباد	۱۸۳	ناسالم برای عموم
بزرگراه خرازی	۱۷۲	ناسالم برای عموم
خیابان رودکی	۱۶۹	ناسالم برای عموم
پروین اعتصامی	۱۶۸	ناسالم برای عموم
۲۵ آبان	۱۶۷	ناسالم برای عموم
خ کاوه	۱۶۶	ناسالم برای عموم
کردآباد	۱۶۵	ناسالم برای عموم
خ هزار جریب	۱۶۲	ناسالم برای عموم
رهنان و ولدان	۱۵۸	ناسالم برای عموم
خ  فیض	۱۵۷	ناسالم برای عموم
پارک زمزم	۱۵۵	ناسالم برای عموم
دانشگاه صنعتی	۱۴۸	ناسالم برای گروه‌ حساس
خ زینبیه	۱۳۹	ناسالم برای گروه حساس
خ میرزا طاهر	۱۳۲	ناسالم برای گروه‌ حساس
سپاهان شهر	۱۲۵	ناسالم برای گروه‌ حساس

وضعیت نگران‌کننده در شهرهای هم‌جوار

دامنه آلودگی هوا تنها محدود به کلان‌شهر اصفهان نیست و شهرهای صنعتی و پرجمعیت اطراف نیز تحت تأثیر پایداری جوی و انباشت آلاینده‌ها قرار گرفته‌اند. طبق گزارش‌های رسیده، ایستگاه‌های پایش در شهرهای خمینی‌شهر و کاشان نیز امروز وضعیت قرمز را ثبت کرده‌اند که به معنای ناسالم بودن هوا برای تمامی افراد جامعه در این شهرستان‌هاست.

همچنین شهر شاهین‌شهر که یکی از قطب‌های صنعتی و مسکونی نزدیک به اصفهان محسوب می‌شود، با شاخصی در محدوده نارنجی، هوایی ناسالم برای گروه‌های حساس دارد. این گستردگی جغرافیایی آلودگی نشان می‌دهد که منشأ آلایندگی منطقه‌ای بوده و نیازمند تدابیر استانی برای مدیریت منابع ثابت و متحرک آلودگی است.

راهنمای تفسیر شاخص کیفیت هوا (AQI) و مفاهیم فنی

برای درک بهتر خطرات ناشی از آلودگی هوا، آشنایی با شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index) ضروری است. این شاخص معیاری استاندارد برای سنجش و گزارش روزانه کیفیت هواست که غلظت ترکیبات آلاینده را به یک عدد قابل‌فهم تبدیل می‌کند.

طبق استانداردهای جهانی و ملی، این شاخص به شش دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• ۰ تا ۵۰ (پاک): بدون خطر برای سلامت.

• ۵۱ تا ۱۰۰ (سالم): کیفیت هوا قابل قبول است.

• ۱۰۱ تا ۱۵۰ (ناسالم برای گروه‌های حساس): افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی، سالمندان و کودکان باید فعالیت‌های طولانی خارج از منزل را کاهش دهند.

• ۱۵۱ تا ۲۰۰ (ناسالم برای عموم): تمام افراد جامعه ممکن است اثرات بهداشتی را تجربه کنند؛ اعضای گروه‌های حساس با خطرات جدی‌تری مواجه‌اند.

• ۲۰۱ تا ۳۰۰ (بسیار ناسالم): هشدار بهداشتی؛ احتمال بروز عوارض جدی برای تمام افراد.

• ۳۰۱ تا ۵۰۰ (خطرناک): وضعیت اضطراری؛ تمام افراد باید از قرار گرفتن در هوای آزاد خودداری کنند.

محاسبه این شاخص بر پایه اندازه‌گیری پنج آلاینده اصلی هوا انجام می‌شود که شامل مونوکسید کربن (CO)، دی‌اکسید نیتروژن (NO۲)، دی‌اکسید گوگرد (SO۲)، ازن (O۳) و ذرات معلق است. ذرات معلق خود به دو دسته زیر ۱۰ میکرون (PM۱۰) و زیر ۲.۵ میکرون (PM۲.۵) تقسیم می‌شوند. در روزهای اخیر و در پدیده آلودگی هوای اصفهان، معمولاً ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون که قابلیت نفوذ به عمق ریه و جریان خون را دارند، آلاینده مسئول و اصلی محسوب می‌شوند.