نفس اصفهان به شماره افتاد؛ اعلام وضعیت قرمز و شرایط خطرناک برای عموم در نصف‌جهان

بحران آلودگی هوا در اصفهان هم‌زمان با آغاز فصل زمستان وارد مرحله تازه‌ای شده است. بر اساس جدیدترین داده‌های دریافتی از سامانه پایش کیفی هوای کشور و گزارش‌های مرکز ملی تغییر هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست، اصفهان صبح امروز با پیشی گرفتن از تهران، مشهد، کرج و اهواز، در صدر جدول آلوده‌ترین کلان‌شهرهای ایران قرار گرفت. شاخص‌های سنجش کیفیت هوا در ساعات اولیه صبح امروز، چهارشنبه سوم دی‌ماه، عددهای نگران‌کننده‌ای را به ثبت رساندند که حاکی از حاکمیت مطلق وضعیت قرمز و شرایط ناسالم برای تمامی گروه‌های جامعه است. غلظت آلاینده‌ها در برخی ایستگاه‌های سنجش به مرز خطرناک ۲۰۰ نزدیک شده و هشدارهای جدی متولیان بهداشت و محیط‌زیست را در پی داشته است؛ وضعیتی که لزوم اقدامات فوری و خودمراقبتی شهروندان را بیش‌ازپیش نمایان می‌کند.

تشدید آلودگی؛ صعود شاخص لحظه‌ای به محدوده قرمز

بررسی دقیق داده‌های آماری ۱۷ ایستگاه سنجش فعال در سطح کلان‌شهر اصفهان نشان‌دهنده روندی صعودی در انباشت آلاینده‌های جوی است. درحالی‌که میانگین شاخص کیفیت هوا (AQI) در ۲۴ ساعت منتهی به ساعت هشت صبح، عدد ۱۳۷ و وضعیت نارنجی (ناسالم برای گروه‌های حساس) را نشان می‌داد، شاخص‌های لحظه‌ای واقعیتی تلخ‌تر را بازگو می‌کنند. طبق اعلام سامانه اطلاعات پایش کیفیت هوای کشور، شاخص لحظه‌ای رأس ساعت ۸ صبح امروز به عدد ۱۶۱ جهش یافته است. این تغییر وضعیت سریع از نارنجی به قرمز، بیانگر پایداری جو و انباشت لحظه‌به‌لحظه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوای شهر است که تنفس را برای عموم شهروندان دشوار و زیان‌بار کرده است.

این افزایش غلظت آلاینده‌ها تنها مختص به یک منطقه خاص نیست و گستره جغرافیایی وسیعی از شهر را در بر گرفته است. داده‌های دریافتی حاکی از آن است که نوسان شاخص‌ها در نقاط ترافیکی و صنعتی شهر با شدت بیشتری رخ داده و کیفیت هوا را از استانداردهای سلامت فاصله معناداری داده است.

وضعیت بحرانی در ایستگاه‌های سنجش؛ کردآباد در مرز خطر

تحلیل جزئیات منتشر شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی، عمق فاجعه زیست‌محیطی امروز اصفهان را آشکار می‌سازد. در میان مناطق مختلف، ایستگاه کردآباد با ثبت شاخص عجیب و نگران‌کننده ۱۹۸ AQI، آلوده‌ترین نقطه شهر گزارش شده است. این عدد تنها دو واحد با شاخص ۲۰۰ (وضعیت بنفش و بسیار ناسالم) فاصله دارد که نشان‌دهنده شرایطی بسیار خطرناک برای ساکنان این منطقه است.

علاوه بر کردآباد، ایستگاه‌های متعددی در وضعیت قرمز (ناسالم برای عموم) قرار دارند:

• کاشان: شاخص ۱۶۳

• خیابان احمدآباد: شاخص ۱۵۸

• دانشگاه صنعتی: شاخص ۱۵۳

• بزرگراه خرازی، میدان انقلاب و سپاهان‌شهر: شاخص ۱۵۲

همچنین گزارش‌های تکمیلی نشان می‌دهد که ایستگاه‌های ۲۵ آبان، پارک زمزم، پروین، رودکی، زینبیه، فرشادی، فیض، کاوه و هزار جریب نیز همگی در وضعیت قرمز قرار گرفته‌اند. اگرچه در برخی گزارش‌های اولیه، اعدادی نظیر ۱۰۵ برای رودکی یا ۱۱۷ برای پارک زمزم (وضعیت نارنجی) ثبت شده بود، اما به‌روزرسانی شاخص‌های لحظه‌ای تأیید می‌کند که اکثر قریب به اتفاق مناطق اصفهان در محاصره هوای آلوده برای "عموم مردم" هستند. مناطقی مانند رهنان، میرزا طاهر و ولدان نیز فعلاً در وضعیت نارنجی (ناسالم برای گروه‌های حساس) طبقه‌بندی می‌شوند که با توجه به روند کلی، احتمال تغییر وضعیت آن‌ها نیز وجود دارد.

گسترش آلودگی به شهرستان‌های استان اصفهان

بحران کیفیت هوا تنها محدود به مرکز استان نیست و شهرهای اقماری و صنعتی اطراف نیز شرایط مشابهی را تجربه می‌کنند. بر اساس داده‌های سامانه برخط کنترل کیفیت هوا، شهرستان‌های شاهین‌شهر و کاشان با عبور از شاخص ۱۵۰، در وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم قرار گرفته‌اند.

در سمت دیگر استان، شهرهای صنعتی زرین‌شهر و مبارکه، اگرچه وضعیت قرمز را نشان نمی‌دهند، اما شاخص‌ها بیانگر شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس است. در مورد شهرستان خمینی‌شهر، تناقضاتی در گزارش‌ها دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که برخی داده‌ها وضعیت را ناسالم برای گروه‌های حساس و برخی دیگر شرایط را قابل‌قبول توصیف کرده‌اند که می‌تواند ناشی از تفاوت زمان‌بندی در قرائت داده‌های ایستگاه‌ها باشد. تنها نقطه روشن در این گزارش، وضعیت کیفی هوای شهرضا است که در شرایط قابل‌قبول و سالم قرار دارد.

هشدارهای پزشکی و توصیه‌های خودمراقبتی

با توجه به اینکه اصفهان رتبه نخست آلودگی هوا را در میان کلان‌شهرها به خود اختصاص داده است، رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی اهمیتی حیاتی دارد. طبق تعریف شاخص‌های استاندارد، عدد ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم و ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم است.

کارشناسان مرکز بهداشت و محیط‌زیست اکیداً توصیه می‌کنند:

1. پرهیز از تردد: عموم شهروندان، به ویژه در مناطق دارای وضعیت قرمز (مانند مرکز شهر و کردآباد)، باید از فعالیت‌های طولانی‌مدت و سنگین خارج از منزل خودداری کنند.

2. گروه‌های حساس: کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران دارای مشکلات قلبی و ریوی باید از حضور در فضای باز اجتناب کنند.

3. تغذیه: نوشیدن فراوان آب و مایعات برای کمک به کلیه‌ها در دفع سموم وارد شده به بدن ضروری است. همچنین مصرف میوه و سبزیجات تازه حاوی آنتی‌اکسیدان می‌تواند اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد ناشی از آلودگی هوا را کاهش دهد.