هشدار قرمز معاونت بهداشتی به شهروندان؛ موج سنگین بیماری آغاز شد
خیز بلند آنفلوآنزا برای شیوع در اصفهان؛ پیشبینی ابتلای ۳۰ درصد جمعیت و آمادهباش بیمارستانها
معاون فنی مرکز بهداشت اصفهان از آغاز موج اپیدمی آنفلوآنزا و پیشبینی ابتلای ۳۰ درصد جمعیت استان خبر داد. با مثبت شدن ۷۰ درصد تستهای تنفسی در کودکان و تکمیل ظرفیت برخی بخشهای بیمارستانی، مقامات ضمن هشدار به گروههای پرخطر، احتمال غیرحضوری شدن مدارس در صورت تداوم روند صعودی را مطرح کردند.
اصفهان در محاصره دوگانه آلودگی هوا و ویروسهای تنفسی قرار گرفته است. در حالی که شاخصهای آلودگی نفس شهر را به شماره انداختهاند، آمارهای رسمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از آغاز یک سناریوی نگرانکننده در حوزه سلامت عمومی حکایت دارد؛ سناریویی که در آن پیشبینی میشود یکسوم جمعیت استان، معادل صدها هزار نفر، طی هفتههای پیشرو درگیر بیماری آنفلوآنزا شوند. معاون فنی مرکز بهداشت استان اصفهان عصر چهارشنبه در نشستی خبری، با ترسیم وضعیت موجود از شیب تند نمودار ابتلا پرده برداشت و اعلام کرد که زنگ خطر اپیدمی فصلی رسماً به صدا درآمده است. این وضعیت که ترکیبی از سویههای جدید ویروسی و کاهش دمای هواست، سیستم درمانی استان را به حالت آمادهباش درآورده تا از تکرار تجربههای تلخ گذشته و فشار ناگهانی بر تختهای بستری جلوگیری شود. هشدارهای صریح مقامات بهداشتی نشان میدهد که اینبار، موج بیماری تنها یک سرماخوردگی ساده نیست، بلکه جریانی فراگیر است که مدیریت آن نیازمند مداخله فوری خانوادهها و مسئولان است.
انفجار آماری؛ وقتی ۳۰ درصد استان درگیر میشوند
بررسی دادههای اپیدمیولوژیک در اصفهان نشاندهنده یک جهش معنادار در نرخ ابتلا به بیماریهای تنفسی است. دکتر رضایی، معاون فنی مرکز بهداشت استان اصفهان، با صراحت اعلام کرده است که شاخه ابتلا در مسیری کاملاً صعودی قرار گرفته و طبق مدلسازیهای آماری، انتظار میرود در یک بازه زمانی مشخص، بین ۱۰ تا ۳۰ درصد از کل جمعیت استان به این ویروس آلوده شوند. این آمار زمانی نگرانکننده میشود که بدانیم هدف استراتژیک سیستم بهداشت و درمان، توزیع این حجم از بیماران در طول زمان است تا از «فروپاشی تابآوری بیمارستانها» جلوگیری شود. اگر این ۳۰ درصد به صورت همزمان بیمار شوند، هیچ زیرساخت درمانی قادر به پاسخگویی نخواهد بود؛ لذا هدفگذاری بر روی ابتلای تدریجی متمرکز شده است.
رضا فدایی، مسئول گروه بیماریهای واگیر مرکز بهداشت استان نیز با ارائه جزئیات دقیقتری از وضعیت تستهای تشخیصی، عمق بحران را تشریح کرد. به گفته وی، در شرایط عادی و غیر اپیدمی، تنها ۳ تا کمتر از ۱۰ درصد از تستهای تنفسی مراجعان مثبت میشود، اما با شروع موج پاییزه امسال (آذر ۱۴۰۴)، این شاخص جهشی خیرهکننده داشته است. گزارشها حاکی از آن است که در برخی گروههای سنی و کانونهای جمعیتی، درصد تستهای مثبت به ۴۰، ۶۰ و حتی ۷۰ درصد رسیده است.
خلاصه وضعیت آماری شیوع آنفلوآنزا در اصفهان (آذر ۱۴۰۴)
| شاخص | وضعیت عادی | وضعیت فعلی |
| تستهای مثبت | ۳ تا ۱۰ درصد | ۴۰ تا ۷۰ درصد |
| جمعیت درگیر (پیشبینی) |
- | ۳۰ درصد کل استان |
| گروه سنی پرخطر | - | کودکان زیر ۱۰ سال و سالمندان بالای ۶۰ سال |
| سویه غالب | - | نوع A زیرسویه H3N2 |
| زمان فروکش موج |
- | اواخر دی یا اوایل بهمن ماه |
فدایی تأکید کرد که:
این ارقام به معنای شمارش تکتک بیماران نیست، بلکه نمایانگر «درصد نفوذ ویروس» در بین افراد دارای علائم است که نشان میدهد چرخش ویروس در جامعه به حداکثر سرعت خود رسیده است.
مدارس؛ کانون اصلی انتقال و سناریوی تعطیلی
یکی از چالشبرانگیزترین بخشهای این گزارش، وضعیت مدارس و دانشآموزان است. مقامات بهداشتی اصفهان با صراحت اعلام کردهاند که مدارس میتوانند به عنوان کانونهای انفجاری انتقال عمل کنند. مکانیسم انتقال در موج فعلی بدین صورت است که ابتلای یک نوجوان در کلاس درس، نه تنها مدرسه را درگیر میکند، بلکه ویروس را به قلب خانوادهها برده و گروههای سنی بالاتر مانند میانسالان و سالمندان را هدف قرار میدهد. نگرانی اصلی اینجاست که در حالی که دانشآموزان ممکن است بیماری را راحتتر پشت سر بگذارند، انتقال آن به پدربزرگها و مادربزرگها که دارای بیماریهای زمینهای قلبی و ریوی هستند، میتواند منجر به عوارض شدید و بستریهای طولانیمدت شود.
در همین راستا، نظارتها بر مدارس اصفهان تشدید شده است. طبق پروتکلهای جدید، تعداد غایبان هر کلاس و مدرسه به صورت روزانه و دقیق رصد شده و دادههای آن مستقیماً به ستاد بحران کشور ارسال میشود. معاون فنی مرکز بهداشت تأکید کرده است که تصمیمگیری درباره نحوه ادامه فعالیت مدارس (حضوری یا غیرحضوری) بر اساس همین دادههای آماری و توسط استانداری اتخاذ خواهد شد. همچنین مسئولان تأکید دارند که اگر موج بیماری شدت غیرقابلکنترلی پیدا کند، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت اختیار دارند تا نسبت به "تعطیلی موقت و محدود" واحدهای آموزشی اقدام کنند.
شناسنامه ویروس: از علائم فریبنده تا سویه غالب
شناخت دشمن نامرئی، اولین قدم برای مبارزه با آن است. طبق گزارشهای آزمایشگاهی، سویه غالب در موج فعلی آنفلوآنزا در اصفهان، نوع A (زیرسویههایی نظیر H3N2) است که با قدرت سرایت بسیار بالا شناخته میشود. رضا فدایی در توضیح تفاوتهای بالینی این بیماری با سرماخوردگی معمولی، خطکشی دقیقی برای خانوادهها ترسیم کرد. در سرماخوردگی، علائم معمولاً خفیف و شامل آبریزش بینی است؛ اما آنفلوآنزا ماهیتی "ناگهانی و تهاجمی" دارد. شهروندان باید بدانند که بروز ناگهانی تب شدید، لرز، کوفتگی تمام بدن، بیحالی مفرط و سرفههای خشک، نشانههای قطعی آنفلوآنزا هستند.
تفاوت علائم آنفلوآنزا و سرماخوردگی (راهنمای تشخیص سریع)
| علائم و نشانهها | سرماخوردگی | آنفلوآنزا سویه جدید |
| شروع بیماری | تدریجی و آرام | ناگهانی و تهاجمی |
| تب | خفیف یا نادر | تب شدید و بالا معمولاً بالای ۳۸ درجه |
| درد عضلانی | خفیف | کوفتگی شدید و بدندرد گسترده |
| سرفه | سرفه مرطوب یا تکسرفه |
سرفههای خشک و مکرر |
| علائم دیگر | آبریزش بینی، عطسه |
لرز، بیحالی مفرط گاهی تهوع و اسهال |
| اقدام فوری | استراحت در منزل | مراجعه به پزشک (سالمندان و کودکان) |
پزشکان توصیه میکنند در صورت بروز این علائم شدید، به جای خوددرمانی، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه شود. اهمیت تشخیص این علائم در آنجاست که مراجعه دیرهنگام، به ویژه در سالمندان و مادران باردار، میتواند شانس بستری شدن در بخش مراقبتهای ویژه را افزایش دهد.
وضعیت قرمز برای گروههای پرخطر و واکسیناسیون
بخش مراقبتهای ویژه و اورژانس بیمارستانهای مرجع اصفهان، از جمله بیمارستان الزهرا (س) و امام حسین (ع)، روزهای شلوغی را سپری میکنند. راهاندازی اورژانس ایزوله اطفال با ۲۲ تخت در بیمارستان الزهرا نشاندهنده فشار سنگین بر بخش کودکان است. آمارها نشان میدهد که کودکان زیر ۱۰ سال (بهویژه زیر ۵ سال) و سالمندان بالای ۶۰ سال، آسیبپذیرترین قشر در برابر این موج هستند. حدود ۳۷ درصد از موارد ابتلا در بزرگسالان مربوط به سالمندان است که این گروه را در لبه پرتگاه خطر قرار داده است.
در چنین شرایطی، «واکسیناسیون» به عنوان تنها سپر دفاعی مطمئن مطرح میشود. معاونت بهداشتی استان با رد این شایعه که زمان تزریق واکسن گذشته است، تأکید کرد که هنوز هم برای دریافت واکسن دیر نیست. گروههای هدف شامل سالمندان، بیماران دارای نقص ایمنی، دیابتیها، بیماران قلبی و تنفسی و به ویژه مادران باردار باید در اسرع وقت واکسن خود را دریافت کنند.
اولویتبندی تزریق واکسن آنفلوآنزا در اصفهان
| گروه هدف | نوع واکسن و هزینه | نکته مهم |
| بالای ۶۵ سال | رایگان (سهمیه دولتی) موجود در داروخانه |
اولویت اصلی به دلیل ریسک |
| مادران باردار | رایگان مراکز بهداشتی |
تزریق در هر ماه از بارداری مجاز و ضروری است |
| ۶ ماه تا ۹ سال | خرید از داروخانه |
بار اول نیاز به تزریق ۲ دوز به فاصله یک ماه دارند |
| بیماران خاص و زمینهای | رایگان (با پرونده) خرید آزاد |
شامل بیماران قلبی، ریوی، دیابت و نقص ایمنی |
| سایر افراد | خرید آزاد از داروخانه | پیشگیری از فرم شدید بیماری و کاهش انتقال |
وزارت بهداشت سهمیه ۲۰ درصدی از واکسنهای وارداتی را به صورت رایگان برای گروههای هدف خاص در نظر گرفته است که در مراکز و پایگاههای بهداشتی توزیع میشود. سایر افراد نیز میتوانند واکسن را از داروخانهها تهیه کنند.
راهکار نهایی: آموزش و خودمراقبت در دوران پیک
تجربه سالهای گذشته، به ویژه همهگیریهای سال ۸۸ و دوران کرونا، ثابت کرده است که رفتار اجتماعی مردم نقشی تعیینکننده در کنترل بیماری دارد. کارشناسان بهداشتی معتقدند با آموزش صحیح میتوان نمودار ابتلا را تخت کرد. اصلیترین توصیه به شهروندان اصفهانی، رعایت «قرنطینه خانگی» است. افراد مبتلا باید متعهد باشند که حداقل تا ۲۴ ساعت پس از قطع کامل تب (بدون استفاده از تببر)، در خانه بمانند و از حضور در محل کار یا مدرسه خودداری کنند.
استفاده از ماسک در اتوبوس، مترو و فضاهای سربسته، شستشوی مداوم دستها و پرهیز از دست دادن و روبوسی، سادهترین اما مؤثرترین راهکارهای پیشگیری هستند. همچنین با توجه به همزمانی این بیماری با پدیده وارونگی دما در اصفهان، تهویه مناسب منازل و کلاسهای درس اهمیتی دوچندان پیدا کرده است. موج فعلی که از بیستم آبان شدت گرفته، پیشبینی میشود تا پایان دی یا اواسط بهمن با نوساناتی ادامه داشته باشد و تنها با مشارکت همگانی میتوان از تلفات و بستریهای گسترده جلوگیری کرد.