حال صنعت فرش دستباف اصفهان خوب نیست

بسیاری از متولدین دهه ۵۰ و ۶۰ چه در شهرها و چه در روستاها به‌خاطر دارند که در گوشه یکی از اتاق‌های خانه دار قالی برپا بود. اصفهان هم که یکی از قطب‌های قالی‌بافی ایران بود در بیشتر خانه‌ها می‌توانستی نشانه‌ای از قالی‌بافی را پیدا کنی. اگر هم دار قالی در یک‌خانه نبود؛ اما حتماً زن یا دختر خانواده دستی در هنر صنعت قالی‌بافی داشت. فرش‌هایی که گره به گره روی‌هم می‌نشستند و تار و پودهای یک فرش را می‌بافتند. آن روزها که کمتر نشانی از فرش‌های ماشینی می‌یافتی قالی‌های پر از رنگ و نقش دستباف زینت خانه‌های ایرانی و اصفهانی بود.اما چند سالی است که حال صنعت فرش دستباف خوب نیست. فرشی که روزگاری سهم خوبی از بازار جهانی را داشت حالا با کاهش آن به ۳۰ درصد سهم اندکی از تجارت ۲۰۰ میلیون‌دلاری سالانه فرش دستباف جهان را به خود اختصاص داده است که نشان می‌دهد دیگر قالی ایرانی آن جایگاه خود را ندارد. فرش دستباف ایرانی که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ رتبه نخست جهانی را در صادرات داشت حالا دیگر آن‌طور که باید بازار ندارد و با رکود مواجه شده است.

میزان صادراتی که از دو میلیارد دلار در سال‌های ابتدایی دهه ۷۰، در سال گذشته به ۵۰ میلیون دلار رسید. آن‌وقت سهم فرش اصفهان از این صادرات تنها ۱۲ درصد است.
در نبود ایران در این بازار خوش‌نقش‌ونگار کشورهای رقیب با جذب هنرمندان ایرانی گوی سبقت را از ایران ربوده‌اند و درآمدشان را از این صنعت بالا برده‌اند. کشوری مانند ترکیه تنها با تعمیر و رفو فرش‌های ایرانی ۱۵۰ میلیون دلار در سال یعنی سه برابر صادرات کل فرش ایران، درآمدزایی می‌کند.
اینها هشدارهایی است که سال‌ها داده می‌شود؛ اما هیچ چاره‌ای برای آن اندیشیده نمی‌شود تا بازار امروز فرش دستباف به این حال‌وروز بیفتند که بسیاری از تولیدکنندگان آن از آینده آن بیم داشته باشند و بگویند روزی خواهد آمد که فرش فاخر ایرانی را فقط در ویترین موزه‌ها بتوانیم پیدا کنیم.
زمانی آمریکا، روسیه، کویت، امارات، لبنان و قطر از مشتریان ثابت فرش دستباف اصفهان بوده‌اند؛ اما تحریم‌ها و موانع اقتصادی باعث شده این بازارها در اختیار کشورهای دیگر مثل هند، پاکستان و ترکیه قرار بگیرد و گوی رقابت را از تجار اصفهان بربایند.
هرچند، هنوز هم فرش اصفهان به دلیل قدمت و ارزش فراوان مشتریان خاص خود را دارد و با همه این محدودیت‌ها و مشکلات، مشتری برای فرش دستباف اصفهان، کم‌وبیش وجود دارد؛ اما باید مسئولان و متولیان صنعت فرش فکری برای رفع موانع فروش کنند. به‌غیراز تحریم‌های خارجی، خود تحریمی‌ها هم مانعی بر سر بازار فرش دستباف شده است. تولیدکنندگان فرش افزایش هزینه تمام‌شده تولید، نوسانات نرخ ارز و بازگشت ارز حاصل از صادرات را از موانع اصلی رشد تولیدات و افزایش صادرات فرش می‌دانند.
دولت باید بیش‌ازپیش در کنار بخش خصوصی قرار بگیرد و برای ادامه حیات این هنر صنعت اصیل ایرانی نقش تسهیل‌کننده‌ای داشته باشد. دستگاه‌ها و سازمان‌های استان هم باید برای حفظ و حراست این هنر در اصفهان پای‌کار بیایند و آستین همت بالا بزنند و از تمام ظرفیت‌های موجود در استان و کشور برای رفع دغدغه تولیدکنندگان برای فروش آنچه بافته‌اند استفاده کنند و در صادرات فرش به بازارهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای دیگر کمک کنند تا فعالان این صنعت بتوانند همچنان به کار خود ادامه دهند و شاهد خروج سرمایه، هنر و هنرمندان از آن نباشیم.