سرگردان در میان مشاهیر تخت فولاد
موزه فدک تخت فولاد، برای نمایش اسناد و عکس‌های مشاهیر مدفون در این گورستان تاریخی، در نظر گرفته‌شده، حرکتی خوب که اما در نحوه گزینش و چیدمان عکس‌ها می‌تواند بهتر باشد.
الهام باطنی/اصفهان امروز: «بود نقاش مشهوری مصور/ کنارش نینوازی همچو یاور/ حسین از حسن خلق، این هر دو را نام/ بماند جزء مشهوران به خاور»
این شعری است که می‌توان در بخش مشاهیر موزه عکس گالری فدک تخت‌فولاد خواند. شعری در وصف حسین یاوری، نینواز و حسین مصورالملکی، نقاش اصفهانی که هر دو در تخت‌فولاد دفن شده‌اند و عکس آنها در موزه‌ای نمایش داده‌شده که قرار است مشاهیر مدفون در تخت‌فولاد را معرفی کند.
میرزا عبدالحسین قدسی که در تکیه تویسرکانی دفن شده، یکی از آنهاست. خوشنویسی که در خط نسخ سرآمد و از پیشروان آموزش‌وپرورش نوین در اصفهان بوده، مردی که در سال 1287 خورشیدی یعنی 110 سال پیش، مدرسه قدسیه را در اصفهان تأسیس کرد تا اشراف و بزرگان شهر، کودکان خود را به آن بفرستند و این مدرسه، بتواند راه فرهنگ جدید زادهشده از دوره مشروطیت را در اصفهان هموار کند.
تاریخ اصفهان در این موزه حضور پررنگی دارد و در این میان، با دیدن عکس فضل‌الله دهش که در تکیه دهش تخت‌فولاد به خاک سپرده‌شده و از پیشگامان صنعتی شدن اصفهان بوده است، می‌توان تاریخ معاصر را هم جستجو کرد. صنعتگری که نخستین کارخانه برق را در این شهر تأسیس کرد و پس از پایان جنگ جهانی دوم، با خرید ماشین‌آلات نساجی، کارخانه نساجی «وطن» را به‌عنوان نخستین کارخانه نساجی مدرن اصفهان تأسیس کرد. البته پیش از شروع کار کارخانه، سهامش را به شریکش محمد حسین کازرونی واگذار کرد.
با دیدن عکس عبدالحسین سپنتا، پدر سینمای ناطق ایران و عکس علی‌محمد رجایی، که از بنیانگذاران تئاتر اصفهان بوده، در کنار عکس ناصر فرهمند که بازیگر تئاتر بوده است، سراغ هنر را هم می‌شود در این موزه گرفت، حتی معاصرترین هنر را.
عکس هنرمندان موسیقی هم در موزه فدک جا خوش کرده، مثل عکس سید رحیم اصفهانی، استاد بزرگ هنر که مشاهیری چون تاج اصفهانی و ادیب خوانساری را تعلیم داده است.
از محمدتقی ذوفن، هنرمند قلمزنی که در تکیه فیض دفن شده، هم در این موزه یادشده، هنرمندی که چهارمین ضریح مرقد امام رضا(ع) را در سال 38 ساخت، آن ضریح به‌جای ضریح فولادی به مدت 40 سال بر روی مرقد امام رضا(ع) نصب شود.
روحانیون هم نقش پررنگی در این موزه دارند. سیدمحمد صمصام، یکی از آنها است. روحانی محبوب اصفهانی‌ها که از منبری‌های معروف این شهر بوده و منبرهایش، ظاهری فکاهی و باطنی انتقادی داشته، آنچنان‌که او را بهلول اصفهان لقب داده‌اند. مردی که با لباس قدیمی روحانی و دستار سبزرنگ، سوار بر اسبش، حکایت‌های بسیاری از خود به یادگار گذاشته و در در سمت جنوب شرقی تکیه بروجردی دفن شده است.
انجمن شعر و ادب شیدا به مدیریت میرزا عباسخان شیدا، یکی از باشکوه‌ترین و بلندمدت‌ترین انجمن‌های ادبی اصفهان بوده که با حضور بیش از 100 نفر از شاعران این شهر، تشکیل می‌شده است. عباسخان شیدا، علاوه بر مدیریت این انجمن، به دلیل سرودن مجموعه «دیوان اشعار» هم مشهور بوده و نیز به دلیل مدیریت مجله «دانشکده». او در تکیه سیدالعراقین، به خاک سپرده شده است.
درباره ادبیات اصفهان، بازهم می‌توان در این موزه، چیزهایی یافت، مثل عکس‌هایی از محمدحسین صغیر اصفهانی، شاعر مدفون در مقبره صاحببنعباد، جعفر خاکشیر، شاعر هزلسرای معاصر مدفون در تکیه گلزار و یدالله برخوردار، شاعر و روزنامه‌نگار متخلص به تائب، مدفون در تکیه خلیلیان.
اسناد تاریخی دیگری هم می‌شود در این موزه یافت، مثل اسنادی از اقامه نماز عید فطر به امامت آیت‌الله شیخ محمدباقر زند کرمانی در مصلای تخت‌فولاد در سال 45. جالب اینکه کرمانی از روحانیاون آگاه به علوم جدید و آشنا به چند زبان خارجی بوده و انجمن دین و دانش، بیمارستان عسگریه و زایشگاه نرجس خاتون را تأسیس کرده و به تعمیر و احیای مصلای تخت‌فولاد برای برپایی نماز عید فطر هم دست‌زده است.
سیدمصلحالدین مهدوی که در تکیه سادات مهدوی دفن شده و از مورخان و بزرگان علم رجال است، چهره دیگری است که در این موزه می‌توان از آن سراغ گرفت. یکی از خدمتگزاران به تاریخ و فرهنگ اصفهان که تألیف‌های ارزشمندی در تراجم و شرح احوال علما، بزرگان و مشاهیر اصفهان دارد، کتاب‌های «سیری در تخت‌فولاد»، «استاد مهدی جوهری، هنرمند نقره‌کار و شمعدانساز» و «مصطفی مویدالاطبا، طبیب حاذق زاهد» از آثار اوست. این برچسب‌هایی است برای شماری عکس‌ها، همگی برچسب‌هایی به نسبت گنگ. بی‌نظمی‌هایی که پتانسیل‌های موزه فدک تخت‌فولاد را مغفول باقی گذاشته، طوری‌که گرچه می‌توان در بخش‌هایی از آن، اطلاعات جالبی درباره برخی مشاهیر مدفون در این قبرستان یافت، اما این اطلاعات به شکلی بسیار پراکنده و گیج‌کننده ارائه‌شده است.
وقتی وارد حیاط این موزه می‌شویم، با تعداد زیادی عکس که در قطع بزرگ همچون بنرهای تبلیغاتی بر دیوارهای آن نصب‌شده‌اند، مواجه می‌شویم. عکس‌هایی با موضوع‌های به‌شدت متنوع. از اقامه نماز در مصلای تخت فولاد در سال 57 گرفته تا عکس یادگاری برخی مشاهیر مدفون در این گورستان باهم. جالب است که برخی عکس‌ها، هیچ ارتباطی به تخت‌فولاد یا مشاهیر مدفون در آن‌هم ندارد.
دیوارهای ایوان این موزه هم پر است از عکس‌هایی از مراحل مرمت تکیه‌ها به دست شهرداری که این بخش موزه را بیشتر به‌جایی برای ارائه گزارش کار شهرداری شبیه کرده است. عکس‌های بخش مشاهیر موزه هم، متعلق به افرادی است که در رشته‌های گوناگون فعالیت داشته‌اند و دوران مختلف در اصفهان می‌زیسته‌اند و در تکیه‌های تخت‌فولاد مدفون‌اند، هیچ اصولی برای کنار هم قرار دادن این عکس‌ها در نظر گرفته نشده است.
فاجعه وقتی به اوج می‌رسد که می‌بینیم در موزه روزنامه‌نگاران این مجموعه که به نصب قاب‌هایی از روزنامه‌های قدیمی اصفهان اختصاص‌یافته، میز و صندلی گذاشته‌اند و وایت بورد نصب کرده‌اند و این اتاق، دیگر هر چیزی است، به‌جز موزه‌ای قابل بازدید.