تصمیم تاریخی دولت برای سینمای کودک ایران
اصفهان، پایتخت دائمی سینمای کودک شد: تحلیل پیامدهای تثبیت دبیرخانه و چشم‌انداز اکوسیستم سینمایی فردا
اختتامیه سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در اصفهان، با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مهدی جمالی نژاد استاندار اصفهان، به یک نقطه عطف تاریخی تبدیل شد. وزیر ارشاد از برنامه‌ریزی برای تثبیت و دائمی کردن دبیرخانه جشنواره در اصفهان خبر داد، تصمیمی که به سال‌ها انتظار پایان داد. استاندار اصفهان نیز چشم‌انداز ایجاد «اکوسیستم فیلم کودک» و تبدیل اصفهان به «سکوی پرش سینمای فردا» را ترسیم کرد. فیلم «بچه مردم» با درخشش در بخش‌های ملی و بین‌الملل، پروانه‌های زرین اصلی را از آن خود کرد. این رویداد، آغازگر یک حرکت استراتژیک برای ارتقاء کیفی سینمای کودک در کشور است.
اصفهان، شهر گنبدهای فیروزه‌ای و کهن‌شهر هزاران سال هنر، شب اختتامیه سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان را به شبی تاریخی تبدیل کرد. دیگر این رویداد تنها یک جشن پایان برای فیلم‌ها نبود؛ بلکه نقطه تولد یک تصمیم استراتژیک ملی در حوزه فرهنگ شد. با حضور سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سالن اجلاس سران اصفهان، اعلام شد که پس از ۲۵ سال میزبانی موفق، اصفهان در مسیر تبدیل شدن به پایگاه دائمی دبیرخانه جشنواره کودک قرار گرفته است. این خبر، که با استقبال گرم مهدی جمالی نژاد استاندار اصفهان و چشم‌انداز او برای ایجاد یک «اکوسیستم فیلم کودک» همراه شد، نویدبخش حرکتی عمیق و سازمان‌یافته برای پر کردن فاصله سینمای کودک امروز با دوران طلایی دهه‌های گذشته است. در این گزارش جامع، به تفصیل به جزئیات اظهارات مقامات، تحلیل پیامدهای تثبیت دبیرخانه، چشم‌اندازهای فرهنگی ترسیم‌شده و فهرست کامل برگزیدگان این دوره می‌پردازیم.
تصمیم تاریخی؛ اصفهان، میزبان دائمی سینمای کودک می‌شود
سفر سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به اصفهان برای شرکت در آیین اختتامیه سی و هفتمین جشنواره، با یک حرکت معنوی آغاز شد؛ حضور در گلستان شهدا. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بدو ورود به اصفهان، با ادای احترام به مقام شامخ شهدای هشت سال دفاع مقدس، مدافع حرم، امنیت و راه قدس، با آرمان‌های شهدا تجدید میثاق کرد و با خانواده شهید محمد جواد رحمانی که در سالروز تولد وی حضور داشتند، به گفت‌وگو پرداخت.اما نقطه اوج این سفر یک‌روزه، در حاشیه اختتامیه رخ داد؛ آنجا که وزیر ارشاد رسماً به مطالبه دیرینه سینماگران و مردم اصفهان پاسخ مثبت داد.
برنامه‌ریزی برای انعقاد تفاهم‌نامه دائمی
صالحی در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره ماندگاری جشنواره کودک در اصفهان که سابقه ۲۵ سال میزبانی را یدک می‌کشد، اظهار کرد که اصفهان ظرفیت‌ها و تجربیات قابل توجهی در این زمینه دارد. او سپس خبر داد: «با استاندار اصفهان درباره جشنواره فیلم کودک مذاکره کرده‌ایم و با همین نگاه، در حال برنامه‌ریزی برای انعقاد تفاهم‌نامه و ایجاد دبیرخانه دائمی جشنواره در اصفهان هستیم.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد که گفت‌وگوها بین سازمان سینمایی، استانداری و شهرداری در حال انجام است تا به فضای تثبیت‌شده‌ای برای دبیرخانه جشنواره در اصفهان برسند. این تصمیم نه تنها ثبات مدیریتی جشنواره را تضمین می‌کند، بلکه به اصفهان این فرصت را می‌دهد که به قطب تولید محتوا و سیاست‌گذاری در حوزه سینمای کودک تبدیل شود.
سه عامل کلیدی برای کیفی‌سازی سینمای کودک
صالحی در ادامه سخنان خود به تشریح برنامه‌های این وزارتخانه برای ارتقای کیفیت فیلم‌های کودک و نوجوان پرداخت و این مهم را منوط به سه عامل اساسی و کلیدی دانست که باید در کنار هم قرار گیرند:
-
شناخت درست از کودک امروز: به اعتقاد وزیر، کودک عصر دیجیتال و امروز، کاملاً متفاوت با کودک دهه‌های ۶۰ و ۷۰ است و کارگردان و نویسنده باید بتوانند با این نسل جدید ارتباط مؤثر برقرار کنند.
-
فیلمنامه خوب: تقویت بنیان‌های داستانی و فیلمنامه‌نویسی به عنوان عامل دوم برای خلق آثار ماندگار و پرمخاطب.
-
حمایت‌های اقتصادی و پشتیبانی مناسب: صالحی با اشاره به منابع محدود، بر لزوم تلاش برای حمایت از مجموعه‌هایی که در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند، تأکید کرد تا ترکیب این سه عامل، فیلم کودک موفقی را خلق کند که هم کیفیت داشته باشد و هم در طول سال دیده شود.
رویکرد متفاوت در میزبانی جشنواره جهانی فجر
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به سوالی درباره میزبانی جشنواره جهانی فیلم فجر، تصریح کرد که تجربه میزبانی جهانی با این نگاه دنبال می‌شود که استان‌های مختلف بتوانند ظرفیت‌های خود را در حوزه سینما نشان دهند. وی با اشاره به آغاز این رویکرد از شیراز، بیان کرد که در حال حاضر برنامه‌ای برای پایگاه ثابت کردن جشنواره جهانی در یک استان خاص وجود ندارد و این رویکرد دوره‌ای ادامه خواهد داشت. این تمایز در سیاست‌گذاری، نشان‌دهنده اهمیت ویژه و منحصر به فردی است که دولت برای حوزه سینمای کودک و نوجوان و تمرکز آن در اصفهان قائل است.
چشم‌انداز استاندار: اصفهان، پایتخت طلایی فرهنگ کودک و اکوسیستم سینمای فردا
مهدی جمالی نژاد، استاندار اصفهان، در حاشیه اختتامیه سی و هفتمین جشنواره در سالن اجلاس، با دیدی فراتر از یک رویداد سالانه، به ترسیم یک چشم‌انداز استراتژیک برای آینده فرهنگی اصفهان پرداخت. او اصفهان را «پایتخت هم‌افزایی هنر و فرهنگ کودک و سکوی پرش سینمای کودک ایران به سوی آینده» نامید.
تغییر رسالت از «تماشا» به «تأثیر»
جمالی نژاد تأکید کرد که رسالت جدید جشنواره، تغییر نگرش جامعه نسبت به کودک و حرکت از نمایش صرف آثار به سمت سیاست‌گذاری فرهنگی مؤثر و اثرگذار است. او هدف اصلی را کاربردی‌سازی خروجی‌ها از پرده نقره‌ای سینما تا کلاس درس و خانه‌های مردم ترسیم کرد.
استاندار اصفهان باوری عمیق به نقش کهن‌شهر اصفهان در تربیت نسلی که با هنر می‌اندیشد، می‌آفریند و رشد می‌کند، دارد و نقش این شهر را کم‌مانند و تاریخی دانست.
دسترسی‌پذیر بودن «اکوسیستم فیلم کودک»
مهم‌ترین ایده استاندار، تأکید بر دسترس‌پذیر بودن ایجاد «اکوسیستم فیلم کودک» در اصفهان بود. وی این اکوسیستم را با تکیه بر همکاری سه‌جانبه بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و هنرمندان برای تولید مستمر و هدفمند محتوای بومی تعریف کرد و آن را عاملی برای ایجاد اثری نافذ و ماندگار در جامعه دانست.
جمالی نژاد افزود که کودک ایرانی می‌تواند در جهان امروز، از روایت‌های محلی تا زبان جهانی تصویر، گفتمان‌ساز باشد و دیپلماسی فعال و چندجانبه جشنواره از مسیر سینمای کودک می‌تواند راهگشای این مسیر باشد.
فرصت‌های نوین: هوش مصنوعی و شهر کودک‌محور
استاندار اصفهان به فرصت‌های نوین و نوظهور نیز توجه ویژه نشان داد و هوش مصنوعی و سینمای کودک را «فرصت‌هایی نو برای روایت‌های آینده» خواند و تصریح کرد: «یقیناً فناوری‌های نوین و نوظهور برای آموزش، خلاقیت و روایت‌سازی جذاب متناسب با نسل جدید، سکوهای پرشی خواهند بود.»
او در ترسیم چشم‌انداز آینده، اصفهان فردا را شهری کودک‌محور با الهام از سینما توصیف کرد و گفت: اصفهان، ترکیبی از معماری و شهرسازی، گردشگری و هنر خواهد بود و برای ساخت شهری دوستدار کودک و الهام‌گرفته از خلاقیت سینمایی به پیش خواهد رفت.
پیام به سازندگان جوان
جمالی نژاد خطاب به فیلم‌سازان نوجوان تأکید کرد که جشنواره نه پایان، که آغاز همکاری‌های تازه است و تداوم مسیر، ایجاد شبکه‌های همکاری و امید به آینده روشن سینمای کودک، درخشش آنان را تضمین خواهد کرد. او با تشویق سازندگان جوان گفت: «این پایان کار نیست، بلکه یک شروع درخشان است و دنیا منتظر قصه‌های ناب شماست، دوربین‌هایتان را خاموش نکنید زیرا نسل بعدی برندگان سیمرغ و اسکار در میان شماست و شما نهال‌های سینمای فردا هستید.»
پروانه‌های زرین در شب اختتامیه: درخشش «بچه مردم»
سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان که از ۱۲ تا ۱۶ مهرماه در سه بخش ملی، بین‌الملل و ویژه در اصفهان برگزار شد، در نهایت با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد. فیلم «بچه مردم» به کارگردانی محمود کریمی، ستاره بی‌چون و چرای این دوره بود و بخش عمده جوایز اصلی را درو کرد.
برگزیدگان بخش ملی و افتخار آفرینی «بچه مردم»
فیلم «بچه مردم» که به تهیه‌کنندگی سیدعلی احمدی ساخته شده بود، موفق به دریافت مهم‌ترین جایزه جشنواره، یعنی پروانه زرین بهترین فیلم در بخش ملی شد. همچنین، محمود کریمی برای این فیلم، پروانه زرین بهترین کارگردانی را کسب کرد و فائزه یارمحمدی به همراه کریمی، پروانه زرین بهترین فیلمنامه را دریافت کردند.
در بخش‌های جنبی نیز، جایزه پروانه زرین بهترین موسیقی فیلم به کریستف رضاعی برای موسیقی متن فیلم «بچه مردم» اهدا شد.
| جایزه | برنده | اثر |
| پروانه زرین بهترین فیلم | سیدعلی احمدی (تهیه‌کننده) | «بچه مردم» |
| پروانه زرین بهترین کارگردانی | محمود کریمی | «بچه مردم» |
| پروانه زرین بهترین فیلمنامه | فائزه یارمحمدی و محمود کریمی | «بچه مردم» |
| پروانه زرین بهترین موسیقی | کریستف رضاعی | «بچه مردم» |
| جایزه ویژه هیئت داوران | ابراهیم امینی (کارگردان) | «چشم بادومی» |
| پروانه زرین بهترین بازیگر نوجوان | ستایش دهقان | «چشم بادومی» |
| پروانه زرین بهترین بازیگر کودک | معبد بیور | «جادوی عروسک‌ها» |
| پروانه زرین بهترین دستاورد فنی/هنری (جلوه‌های بصری) | محمدرضا نجفی امامی | «جادوی عروسک‌ها» |
جایزه بهترین فیلم از نگاه داوران کودک به فیلم «دختر برقی ۲» و جایزه بهترین فیلم از نگاه داوران نوجوان نیز به فیلم «بچه مردم» اهدا شد.
موفقیت بین‌المللی «خانم بوتس» و سینمای ایران
در بخش بین‌الملل، فیلم «خانم بوتس» (Miss Boots) از کانادا به کارگردانی یان لانوئته تورگن، توانست پروانه زرین بهترین فیلم را برای خلق اثری الهام‌بخش کسب کند. این فیلم همچنین جایزه هیئت داوری سیفژ (اتحادیه بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان) را نیز از آن خود کرد.
در این بخش نیز سینمای ایران خوش درخشید و محمود کریمی برای فیلم «بچه مردم» موفق به کسب پروانه زرین بهترین فیلمنامه شد که نشان‌دهنده قوت ساختاری و داستانی این اثر است. جایزه بهترین دستاورد هنری به فیلم «طوفان» از چین رسید و جایزه صلح جشنواره به فریدون نجفی کارگردان فیلم «موی گرگ» تعلق گرفت.
بخش بزرگداشت‌ها و تقدیر از پیشکسوتان
در این دوره، جشنواره از هنرمندانی که سال‌ها در عرصه کودک و نوجوان فعالیت کرده‌اند، تقدیر به عمل آورد:
-
زهره شکوفنده: لوح تقدیر جشنواره به پاس سال‌ها فعالیت و تلاش در عرصه دوبله و سینمای کودک.
-
داریوش فرضایی: لوح تقدیر به پاس چند دهه فعالیت ارزنده در حوزه کودک و نوجوان.
تحلیل نهایی: از بلوغ اجرایی تا جهش استراتژیک
برگزاری سی و هفتمین جشنواره فیلم کودک در اصفهان، با دبیری حامد جعفری و اجرای بیش از ۳۷۰ برنامه فرهنگی و هنری در سطح شهر و محلات، به بلوغ اجرایی خود رسید. تمرکز بر تثبیت دائمی دبیرخانه، نشان‌دهنده آن است که مقامات کشوری و استانی به این نتیجه رسیده‌اند که برای بهبود کیفی سینمای کودک، صرفاً برگزاری دوره‌ای جشنواره کافی نیست.
تثبیت دبیرخانه در اصفهان، این شهر را به کانون دائمی فعالیت‌های سینمای کودک تبدیل می‌کند و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت، جذب سرمایه و ایجاد بسترهای آموزشی و تولیدی (مانند اکوسیستم پیشنهادی استاندار) را فراهم می‌آورد. این رویکرد، نه تنها یک دستاورد برای اصفهان، بلکه یک جهش استراتژیک برای کل سینمای ایران در حوزه کودک است که می‌تواند سینمای کودک ایران را که اکنون از دوران اوج خود فاصله دارد، به روزهای طلایی دهه ۶۰ و ۷۰ بازگرداند و آن را برای رقابت در عرصه جهانی، مجهز به دانش روز (مانند هوش مصنوعی) کند.