رفع فیلتر یوتیوب با ابتکار نخبگان استارت‌آپی
تیمی متشکل از متخصصان و تحصیل‌کردگان دانشگاه صنعتی شریف در راستای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات دست به ابتکاری زده که محتوای ویدئویی شبکه‌های بزرگی نظیر یوتیوب را در اختیار مردم قرار می‌دهد.
روزنامه شرق - مجید هدایتی: تیمی متشکل از متخصصان و تحصیل‌کردگان دانشگاه صنعتی شریف در راستای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات دست به ابتکاری زده که محتوای ویدئویی شبکه‌های بزرگی نظیر یوتیوب را در اختیار مردم قرار می‌دهد. در این پروژه که براساس الگوریتم و معماری توسعه‌یافته‌ای از سوی متخصصان و نخبگان استارت‌آپی کشور، شکل گرفته مردم و کاربران فضای مجازی می‌توانند بدون هیچ دغدغه‌ای به محتوای آموزشی، کسب‌وکاری، تحقیقاتی و پژوهشی، تبادل دیدگاه‌ها در سطح جهانی و... بپردازند.
امیر احمدی، کارشناس این پروژه، می‌گوید: «دیدئو» بستری را فراهم می‌کند تا کاربران بتوانند در فضایی مورد تأیید قوانین کشور موضوعات مورد علاقه خود را از بین مطرح‌ترین منابع ذخیره ویدئو داخلی و خارجی جستوجو کرده و به‌سادگی و با سرعت بالا به تماشای آنها داخل خود سایت بنشینند». به اعتقاد او موتورهای جستوجوی وب به صورت معمول فقط وظیفه دارند محتوای مناسب را پیدا و مخاطب را به سایتی دارای محتوای مورد نظر هدایت کنند؛ بنابراین حتما برای همه پیش آمده که در حال جستوجو برای مطلبی به ویدئویی برسند که یا به‌خاطر تحریم‌ها یا عدم مطابقت با قوانین ایران امکان دسترسی به سایت حاوی آن ویدئو وجود ندارد. در ایده‌ای که دیدئو پیاده‌سازی کرده است، تمامی ویدئوهای جستوجو شده از سوی‌مخاطب را می‌شود بدون هیچ محدودیتی و به صورت مستقیم از داخل خود سایت آن مشاهده کرد.
کارشناس فعال در استارت‌آپ اشاره‌ای به تعداد فوق‌العاده زیاد ویدئوها و عدم امکان بررسی دستی آنها داشت و ابراز کرد: از طرف دیگر با وجود پیشرفت‌هایی که در سال‌های گذشته و با معرفی شبکه‌های عمیق در زمینه هوش مصنوعی و به‌خصوص بینایی ماشین اتفاق افتاده، درک محتوای تمام ویدئوهای وب و دسته‌بندی آنها تا رسیدن به دقت صددرصدی فاصله بسیار زیادی دارد.
او می‌افزاید: «برای حل این مشکلات دیدئو از سه عامل برای تشخیص محتوا استفاده می‌کند که عبارتند از هوش مصنوعی، گزارش کاربران و مدیریت سیستم؛ در سطح اول سیستم هوش مصنوعی قرار دارد و حجم بسیار زیادی از ویدئوها را به صورت مداوم مورد بررسی قرار می‌دهد و درصدی از آنها را که اطمینان دارد از لحاظ قوانین دارای محتوای مجرمانه نیست، برای مشاهده مستقیم در سایت اضافه می‌کند». او بیان کرد: «با توجه به اینکه تشخیص محتوا بدون شناخت رفتار و نظرات کاربران معنایی ندارد و در تمام مراحل نظارت و پالایش، باید برای این مهم جایگاهی خاص قائل بود، «گزارش کاربران» را برای رسیدن به الگوی مشخص برای مناسب‌سازی محتوای ویدئوها لحاظ کرده‌ایم؛ بنابراین طی زمان نیازمند دریافت بازخورد از کاربران هستیم تا این فرایند به صورت کاملا خودجوش ادامه یافته و منجر به پالایش دقیق محتوای موجود در پایگاه داده ما شود». به گفته او هرچه مدت‌زمان استفاده و تعداد کاربران در ویدئو افزایش پیدا کند به نتایج دقیق‌تری خواهیم رسید، علاوه بر هوش مصنوعی ناظر بر سیستم، مدیران سیستم به صورت مستقیم و مداوم بر عملکرد سایت ازجمله افزودن یا حذف ویدئوها، نظارت بر ویدئوهای در حال مشاهده و کلمات مورد جستوجو قرار گرفته و همچنین بر رفتار کاربران نظارت مستقیم خواهند داشت. او ادامه می‌دهد: «آپارات، یوتیوب، دیلی‌موشن و ویمئو محل ارجاعات ما هستند زیرا بیشترین بازدیدها در فضای وب مربوط به این پایگاه‌هاست».
او در پاسخ به این سؤال که چگونه در فضای حاکم بر حوزه ارتباطات و سایبر با فعالیت‌های شما مخالفت نشده و عده‌ای تصمیم به مقابله با چنین طرح هوشمندانه‌ای نگرفته‌اند؟ می‌گوید: «اتفاقا سال گذشته در یک مرحله جلوی فعالیت‌های ما با فیلترینگ گرفته شد اما بعد از اینکه وارد مذاکره با مسئولان قضائی شدیم و آنها به رسالت کاری ما و تیم‌مان که متشکل از تعدادی فارغ‌التحصیلان مقطع دکترای دانشگاه صنعتی شریف است پی بردند، رویه به شکلی معکوس درآمد و اتفاقا تعاملات‌مان با آنان بسیار خوب شد».
او ادامه می‌دهد: «ارائه ساختار و چارت کاری‌مان برای مسئولان قضائی، اعتماد آنها و نهایتا مجوز ادامه فعالیت برای ما را در پی داشت و با توجه به اینکه مسئولان اجرائی کشور به تازگی مطرح کردند دنبال رفع فیلتر یوتیوب برای دانشگاه‌ها هستند تا دسترسی به منابع برای محققان کشور تسهیل شود، انتظار می‌رود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حمایت‌های لازم را از پروژه‌هایی نظیر پروژه ما که امکان در دسترس‌بودن محتوای سالم را برای همه اقشار جامعه فراهم می‌کند، داشته باشد».
او می‌افزاید: «در هفت ماه توانسته‌ایم به میزان ٣٠ هزار تماشای روزانه دست یابیم و به‌جرئت می‌توان گفت ما جزء تنها کسانی هستیم که این خدمات را به صورت یکپارچه و یکجا ارائه می‌کنیم و با توجه به اینکه بسیاری از کشورها در برابر سایت‌هایی نظیر یوتیوب فیلترینگ گذاشته‌اند تا سدی در برابر محتوای ناسالم یا خلاف قوانین آنها باشد، حاضر هستیم این تکنولوژی را در اختیار آنها قرار دهیم تا به‌راحتی بتوانند با پالایش محتوای هوشمند، زمینه بهره‌مندی از محتوای سالم و مورد تأییدشان را برای مردم‌شان فراهم آورند».
به گفته او کشور چین با وجود جمعیت زیادی که دارد دسترسی به یوتیوب را بابت مسائل فرهنگی و اجتماعی محدود کرده که فناوری توسعه‌یافته ما می‌تواند بسیار کمک حال کاربران این کشور برای دسترسی به محتوای از همه جهت سالم باشد؛ با توجه به اینکه معیار دستیابی به محتوای موجود در این شبکه‌ها براساس جستوجوی متن است، سامانه ما با قدرت تحلیلی که در اختیار دارد تا نزدیک به ٩٩ درصد قابلیت تشخیص درست در ارتباط با محتوا را دارد. او بیان می‌کند: «شاید فقط ١٠ درصد محتوای موجود در یوتیوب فیلتری باشد که قطعا کل محتوا نیست و از این حیث باید بتوانیم از ظرفیت‌های موجود در آن برای رشد و بالندگی کشور مخصوصا در حوزه آموزشی بهره ببریم؛ انباره محتوای دیدئو شاید به چهار میلیارد ویدئو ذخیره‌شده برسد».
امیر احمدی، کارشناس این پروژه، می‌گوید: «دیدئو» بستری را فراهم می‌کند تا کاربران بتوانند در فضایی مورد تأیید قوانین کشور موضوعات مورد علاقه خود را از بین مطرح‌ترین منابع ذخیره ویدئو داخلی و خارجی جستوجو کرده و به‌سادگی و با سرعت بالا به تماشای آنها داخل خود سایت بنشینند». به اعتقاد او موتورهای جستوجوی وب به صورت معمول فقط وظیفه دارند محتوای مناسب را پیدا و مخاطب را به سایتی دارای محتوای مورد نظر هدایت کنند؛ بنابراین حتما برای همه پیش آمده که در حال جستوجو برای مطلبی به ویدئویی برسند که یا به‌خاطر تحریم‌ها یا عدم مطابقت با قوانین ایران امکان دسترسی به سایت حاوی آن ویدئو وجود ندارد. در ایده‌ای که دیدئو پیاده‌سازی کرده است، تمامی ویدئوهای جستوجو شده از سوی‌مخاطب را می‌شود بدون هیچ محدودیتی و به صورت مستقیم از داخل خود سایت آن مشاهده کرد.
کارشناس فعال در استارت‌آپ اشاره‌ای به تعداد فوق‌العاده زیاد ویدئوها و عدم امکان بررسی دستی آنها داشت و ابراز کرد: از طرف دیگر با وجود پیشرفت‌هایی که در سال‌های گذشته و با معرفی شبکه‌های عمیق در زمینه هوش مصنوعی و به‌خصوص بینایی ماشین اتفاق افتاده، درک محتوای تمام ویدئوهای وب و دسته‌بندی آنها تا رسیدن به دقت صددرصدی فاصله بسیار زیادی دارد.
او می‌افزاید: «برای حل این مشکلات دیدئو از سه عامل برای تشخیص محتوا استفاده می‌کند که عبارتند از هوش مصنوعی، گزارش کاربران و مدیریت سیستم؛ در سطح اول سیستم هوش مصنوعی قرار دارد و حجم بسیار زیادی از ویدئوها را به صورت مداوم مورد بررسی قرار می‌دهد و درصدی از آنها را که اطمینان دارد از لحاظ قوانین دارای محتوای مجرمانه نیست، برای مشاهده مستقیم در سایت اضافه می‌کند». او بیان کرد: «با توجه به اینکه تشخیص محتوا بدون شناخت رفتار و نظرات کاربران معنایی ندارد و در تمام مراحل نظارت و پالایش، باید برای این مهم جایگاهی خاص قائل بود، «گزارش کاربران» را برای رسیدن به الگوی مشخص برای مناسب‌سازی محتوای ویدئوها لحاظ کرده‌ایم؛ بنابراین طی زمان نیازمند دریافت بازخورد از کاربران هستیم تا این فرایند به صورت کاملا خودجوش ادامه یافته و منجر به پالایش دقیق محتوای موجود در پایگاه داده ما شود». به گفته او هرچه مدت‌زمان استفاده و تعداد کاربران در ویدئو افزایش پیدا کند به نتایج دقیق‌تری خواهیم رسید، علاوه بر هوش مصنوعی ناظر بر سیستم، مدیران سیستم به صورت مستقیم و مداوم بر عملکرد سایت ازجمله افزودن یا حذف ویدئوها، نظارت بر ویدئوهای در حال مشاهده و کلمات مورد جستوجو قرار گرفته و همچنین بر رفتار کاربران نظارت مستقیم خواهند داشت. او ادامه می‌دهد: «آپارات، یوتیوب، دیلی‌موشن و ویمئو محل ارجاعات ما هستند زیرا بیشترین بازدیدها در فضای وب مربوط به این پایگاه‌هاست».
او در پاسخ به این سؤال که چگونه در فضای حاکم بر حوزه ارتباطات و سایبر با فعالیت‌های شما مخالفت نشده و عده‌ای تصمیم به مقابله با چنین طرح هوشمندانه‌ای نگرفته‌اند؟ می‌گوید: «اتفاقا سال گذشته در یک مرحله جلوی فعالیت‌های ما با فیلترینگ گرفته شد اما بعد از اینکه وارد مذاکره با مسئولان قضائی شدیم و آنها به رسالت کاری ما و تیم‌مان که متشکل از تعدادی فارغ‌التحصیلان مقطع دکترای دانشگاه صنعتی شریف است پی بردند، رویه به شکلی معکوس درآمد و اتفاقا تعاملات‌مان با آنان بسیار خوب شد».
او ادامه می‌دهد: «ارائه ساختار و چارت کاری‌مان برای مسئولان قضائی، اعتماد آنها و نهایتا مجوز ادامه فعالیت برای ما را در پی داشت و با توجه به اینکه مسئولان اجرائی کشور به تازگی مطرح کردند دنبال رفع فیلتر یوتیوب برای دانشگاه‌ها هستند تا دسترسی به منابع برای محققان کشور تسهیل شود، انتظار می‌رود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حمایت‌های لازم را از پروژه‌هایی نظیر پروژه ما که امکان در دسترس‌بودن محتوای سالم را برای همه اقشار جامعه فراهم می‌کند، داشته باشد».
او می‌افزاید: «در هفت ماه توانسته‌ایم به میزان ٣٠ هزار تماشای روزانه دست یابیم و به‌جرئت می‌توان گفت ما جزء تنها کسانی هستیم که این خدمات را به صورت یکپارچه و یکجا ارائه می‌کنیم و با توجه به اینکه بسیاری از کشورها در برابر سایت‌هایی نظیر یوتیوب فیلترینگ گذاشته‌اند تا سدی در برابر محتوای ناسالم یا خلاف قوانین آنها باشد، حاضر هستیم این تکنولوژی را در اختیار آنها قرار دهیم تا به‌راحتی بتوانند با پالایش محتوای هوشمند، زمینه بهره‌مندی از محتوای سالم و مورد تأییدشان را برای مردم‌شان فراهم آورند».
به گفته او کشور چین با وجود جمعیت زیادی که دارد دسترسی به یوتیوب را بابت مسائل فرهنگی و اجتماعی محدود کرده که فناوری توسعه‌یافته ما می‌تواند بسیار کمک حال کاربران این کشور برای دسترسی به محتوای از همه جهت سالم باشد؛ با توجه به اینکه معیار دستیابی به محتوای موجود در این شبکه‌ها براساس جستوجوی متن است، سامانه ما با قدرت تحلیلی که در اختیار دارد تا نزدیک به ٩٩ درصد قابلیت تشخیص درست در ارتباط با محتوا را دارد. او بیان می‌کند: «شاید فقط ١٠ درصد محتوای موجود در یوتیوب فیلتری باشد که قطعا کل محتوا نیست و از این حیث باید بتوانیم از ظرفیت‌های موجود در آن برای رشد و بالندگی کشور مخصوصا در حوزه آموزشی بهره ببریم؛ انباره محتوای دیدئو شاید به چهار میلیارد ویدئو ذخیره‌شده برسد».