فرصتی دوباره به فرش دستباف دهیم
در روزگاری سهم فرش دستباف کشورمان از کل صادرات غیرنفتی ۱۷.۵درصد بود اما اکنون به کمتر از یک درصد رسیده است.
در روزگاری سهم فرش دستباف کشورمان از کل صادرات غیرنفتی ۱۷.۵درصد بود اما اکنون به کمتر از یک درصد رسیده است.
یک هشدار که صدای آن سال‌هاست شنیده می‌شود وگویای سقوط جایگاه این کالای پربهای ایرانی دربازارهای هدف است.
واقعیت آن است چالش‌هایی در این سال‌های تحریم، گریبان فرش ایران را گرفته است که آن را نه‌فقط در داخل، بدون مشتری وبی رونق بلکه صادراتش را نیز به کما برده است.
نوسانات ارز وتغییرقیمت ابریشم، به‌علاوه رکود اقتصادی در بازارهای وارداتی و آشفتگی و بحران‌های سیاسی از موانعی است که به‌تدریج موجب کناره‌گیری ایران و ورود رقبای جدید به این بازار پرطرفدار شد.
ودر کنار این‌ها بنا به گفته فعالان این حوزه ،تحریم‌ها و سیاست‌های نادرست ارزی داخل کشور هم به کاهش صادرات فرش ایرانی دامن زده و شرایطی را پدید آورد که با توجه به تجربه چند سال اخیر ،به نظر نمی‌رسد عزم چندانی برای تغییر آن در میان متولیان ،وجود داشته
براین اساس است که ارزش صادرات فرش دستباف ایرانی از بیش از سالانه ۲ میلیارد دلار در سال ۱۳۷۳ به 50 میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ که آغاز تحریم‌های مجدد آمریکا بود و حالا هم سالانه به ۴۰ میلیون دلار ،افت کرده که به‌راستی آمار ناامیدکننده‌ای است.
شرایطی که باوجود شهرت ،کیفیت و پیشینه فرش دستباف ایرانی ، دست‌کمی از فاجعه برای این صنعت ندارد.
ودرپی آن کشورهایی مانند هند،پاکستان ،نپال وچین با ورود قدرتمند به این عرصه توانستند موقعیت خوبی را برای خود تسخیر نمایند.
قابل تامل آنکه در این برهه ناخوشایند ،تولیدکنندگان هم با دلسردی از ادامه فعالیت ، پای خود را از این میدان بیرون کشیده وبه این باور رسیدند که ادامه فعالیت برایشان صرفه‌ای ندارد.
برخی هم باوجود تبلیغات و جذابیت‌های آن‌سوی مرزها، مهاجرت را برگزیده تا این هنر خود را در شرایط مناسب‌تر با درآمدزایی بالاتری ادامه دهند.
فرش اصفهان را دریابید
اما اصفهان از برترین مراکز تولید فرش ایران که عرضه‌کننده زیباترین وبی نظیر ترین فرش دستباف جهان بوده است امروز درچه شرایطی قرار دارد؟
بازارهای هدف این کشور کدام است ؟
آیا هنوز هم فرش اصفهان ، طرفداران جهانی خود را دارد؟
بدون شک سهم 12 درصدی فرش اصفهان از صادرات کشور، بسیار ناچیز و مشتریان آن‌هم محدود به چند کشور مانند روسیه، چین ،آلمان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس شده است.
هرچند پیش از آن مشتریان فرش اصفهان ،بسیار بیشتر و آمریکا هم از خریداران اصلی این محصول بشمار می‌رفت.
اما در این سال‌های پسا تحریم ، به تدریج ،خریداران اصلی، حذف و بازارهای دیگر را برگزیدند.
به‌گونه‌ای که اکنون فرش ترکیه،هند و پاکستان ،جایگزین اصفهان دربازارهای دنیا شده است.
در این حال هنوز هم فرش اصفهان باوجود طراحی منحصربه‌فرد ،پیشینه قوی و کیفیت قابل‌قبولش موردتوجه مشتریان بین‌المللی قرار دارد.
در همین راستا سعید عصاچی رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان اصفهان در یادداشتی با اشاره‌ای به شناخت فرش اصفهان درهمه جهان می‌گوید: فرش ایران یک برند است و در تمام دنیا، دو واژه فرش و ایران باهم پیوند خورده؛ از طرفی استان اصفهان، به دلیل تنوع در ۱۲ سبک مختلف، از ستون‌های اصلی فرش دستباف ایران است و برند فرش اصفهان را نیز در تمام دنیا می‌شناسند.
این مسئول در گفتگو با اصفهان امروز قطع روابط ایران با بسیاری از کشورها را در این چند سال تحریم ،عامل اصلی برای کم‌رنگ شدن صادرات فرش عنوان می‌کند.
او اظهار می‌کند: به‌غیراز تحریم‌های خارجی وگرانی ارز،خود تحریمی‌ها هم دلیلی مهم‌تر، برای کسادی بازار فرش شده است.
به‌طوری‌که موانع و محدودیت‌هایی مانند پیمان‌سپاری ارزی یکی از چالش‌های بزرگ درمسیر فعالان شده و صادرات را کاهشی کرده است.
این فعال یادآور می‌شود: اگرچه دستوراتی درزمینهٔ رفع موانع ارزی صادر گشته اما همچنان اجرایی نیست.
از طرفی اخذ گمرگی و مالیات از فرش‌هایی که مدت‌زمان کوتاهی برای شرکت در نمایشگاه به خارج از کشور برده می‌شود از دیگر مشکلات است که فعالان را منصرف از اقداماتی درجهت رونق تجارت کرده و بارها پیگیری اما پاسخی ندیده‌ایم.
او ادامه می‌دهد: اما چالش دیگر ،به گرانی مواد اولیه بازمی‌گردد که بخش زیادی از آن وابسته به نرخ ارز و واردات بوده و قیمت‌ها گران و کیفیت مواد هم مناسب نیست که همین موضوع ،گاه موجب افت مرغوبیت فرش دستباف می‌شود.
این مسئول بیان می‌کند :حال در این شرایطی که کشورهای دیگر با تولیدات جذاب‌تر،بروزتر و ارزان‌تر وارد رقابت شده‌اند مشخص است فرش دستبافت ایران ،بدون مشتری می‌ماند.
که نتیجه آن کاهش صادرات ،بی‌رغبتی تولیدکننده و بی‌انگیزه بودن بافنده به دلیل دستمزد کم ، برای ادامه کار است و به دنبال خود بیکاری زیادی را داشته است.
وتاکید می‌کند :بارها گفته‌شده است اگر وضعیت تولید، همین‌طور پیش برود این تعداداندک بافنده نیز از بین می‌رود .چه‌بسا مدت‌هاست که دیگر نسل جوان علاقه‌ای برای ورود به این عرصه نشان نمی‌دهند وزمانی هم که بافنده نباشد مشخص نیست آینده صنعت فرش چه می‌شود.
او تصریح می‌کند: درصورتی‌که با رفع موانع اشاره‌شده اگر فعالان از تجار تا تولیدکننده و بافنده به فروش کار خود اطمینان داشته باشند شرایط تغییر می‌کند و بازار ،تحرک دوباره خود را پیدا خواهد کرد.
به گفته عصاچی علی‌رغم کسادی بازار ،اما جایگاه فرش اصفهان باوجود اصالت و قدمت شناخته‌شده در بازارهای جهان هنوز هم قابل‌توجه و مشتریانی را از سراسر جهان برای خود حفظ کرده است.
فقط لازم است با توجه بیشتر به این حوزه وتلاش برای رهایی از محدودیت‌های آن ، جایگاه این هنر- صنعت ارزشمند را ارتقا دهیم.
فرش ایران ،دوباره به عرش برسد
اصلاح سیاست‌ها، حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان و سرمایه‌گذاری در بازاریابی بین‌المللی ازجمله اقداماتی است که برای نجات فرش ایرانی ،پیشنهاد می‌شود.
محصولی که بنا به اذعان هنرمندانش ، منشوری چندوجهی است که هنر، فرهنگ، اشتغال، اقتصاد و ارزآوری، از وجوه آن بشمار می‌آیند.
واگر دیدگاه‌ها نسبت به این کالا این‌گونه باشد و نگاه‌ها به این سمت رود که فرش علاوه بر هنر بودنش، سرمایه بزرگی برای درآمدزایی و اشتغال‌زایی هم محسوب می‌شود این هنر- صنعت را می‌توان دوباره بر عرش رساند.
حال‌آنکه با ادامه بی‌مهری‌ها نسبت به آن شاید در سال‌های آینده که خیلی هم دور،به نظر نمی‌آید جایگاه چنین کالایی نه در خانه‌های مردم ایران و نه در کشورهای جهان ،بلکه در موزه‌ها باشد.
یک حمایت اصولی می‌طلبد که قطعاً به‌دست متولیان این صنعت محقق می‌شود، تا دوباره فرش ایرانی رتبه والایش را در جهان به دست آورد.
