مهار بحران ضرر ۵ هزار میلیارد تومانی تب برفکی با واکسیناسیون جهادی؛ تلفات در اصفهان صفر شد

قلب تپنده تولید شیر کشور، تا مرز یک فاجعه اقتصادی بزرگ پیش رفت؛ فاجعه‌ای که می‌توانست ۲۶ هزار رأس دام را به کام مرگ کشانده و زیانی معادل ۵.۲ تریلیون تومان بر اقتصاد دامپروری تحمیل کند. اما در کوران هشدارها و شیوع سویه‌های جدید و قدرتمند ویروس تب برفکی در کشورهای همسایه، سربازان گمنام بهداشت دام در استان اصفهان، عملیاتی جهادی را کلید زدند. از سمیرم تا نجف‌آباد، تفنگ‌های واکسیناسیون به کار افتادند تا سدی در برابر ویروسی ایجاد کنند که قدرت انتشار آن ۵ برابر کروناست! این گزارش، جزئیات آخرین وضعیت مقابله با «بیماری هزار چهره» تب برفکی، از مهار کانون‌های آلوده تا نقش حیاتی واکسیناسیون در دورترین روستاهای عشایری را روایت می‌کند.

 

 واکسیناسیون اضطراری ۲۳۹ هزار دام در سمیرم؛ گام اول مهار بحران در استان اصفهان

در حالی که زنگ خطر شیوع سویه‌های جدید و خطرناک تب برفکی (FMD) به صدا درآمده بود، عملیات گسترده و حیاتی واکسیناسیون در شهرستان سمیرم به عنوان یکی از قطب‌های دامپروری استان اصفهان، با جدیت کامل به اجرا درآمد. به گفته سپهر اسدی، رئیس اداره دامپزشکی سمیرم، در این شهرستان، ۲۳۹ هزار و ۱۰۰ رأس دام سنگین و سبک عشایری و روستایی برای پیشگیری و مبارزه با بیماری تب برفکی تحت پوشش واکسیناسیون قرار گرفتند. این رقم، بخش قابل توجهی از جمعیت دامی شهرستان سمیرم را شامل می‌شود که بر اساس آمارها، حدود ۶۰۰ هزار رأس دام سبک و سنگین روستایی و عشایری را در خود جای داده است.

رئیس اداره دامپزشکی سمیرم ضمن تأکید بر اینکه تب برفکی در دام‌های سبک و سنگین به شدت مسری بوده و پتانسیل وارد کردن خسارات اقتصادی سنگین به دامداران منطقه را دارد، رعایت حداکثری ضوابط بهداشتی و قرنطینه‌ای را ضروری دانست. وی همچنین بر کنترل شدید ورود و خروج دام به شهرستان تأکید کرد تا مانع از گسترش ناخواسته این بیماری شوند. رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان سمیرم از تمامی دامداران درخواست کرد تا برای موفقیت کامل طرح، با گروه‌های واکسیناسیون شبکه دامپزشکی نهایت همکاری را داشته باشند و در صورت مشاهده هرگونه تلفات غیر عادی، فوراً با شماره ۱۵۱۲ تماس گرفته و کارشناسان را در جریان قرار دهند. این اقدامات در واقع خط مقدم دفاع در برابر گسترش بیماری در سطح استان بود.

 

ویروسی با قدرت سرایت ۵ برابر کرونا: ابعاد علمی و هشدار مدیرکل دامپزشکی اصفهان

پس از اقدامات پیشگیرانه در سطح شهرستان‌ها، مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان، ابعاد بحران و موفقیت در مهار آن را تشریح کرد. شهرام موحدی، مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان، با وجود اذعان به هشدار نسبت به شیوع ویروس اگزوتیک تب برفکی در کشورهای همسایه، خبر از موفقیت در کنترل بیماری با شناسایی تنها ۱۸ کانون آلوده داد. موحدی اظهار داشت که بیماری‌های ویروسی دام از جمله تب برفکی، به دلیل ماهیت انتشار سریع و تعدد انواع ویروسی، جزو معضلات بزرگ حوزه بهداشت دام محسوب می‌شوند. وی با اشاره به اینکه ویروس تب برفکی دارای هفت سویه اصلی و بیش از ۶۰ زیرسویه و فرعی است، تنوع بالا را عامل اصلی دشواری مهار بیماری دانست.

در تشریح ابعاد خطرات این ویروس، موحدی به مقایسه‌ای جدی پرداخت:

«قدرت انتشار ویروس تب برفکی (شاخص $\text{R}_0$ حدود ۲۵) پنج برابر ویروس کروناست؛ در حالی که کرونا با $\text{R}_0$ پنج، میلیون‌ها نفر را مبتلا کرد، بنابراین کنترل بیماری‌ای با چنین قدرت انتقال، کار بسیار سنگینی است.»

این چالش در استان اصفهان با توجه به تراکم بالای دامداری‌ها و رتبه نخست استان در تولید شیر کشور دوچندان می‌شد. موحدی این تراکم را که از افتخارات تولیدی است، در زمان شیوع ویروس به منزله «زنگ خطر» توصیف کرد که کنترل بیماری در آن نیازمند واکنش سریع و هماهنگ است.

او به چالش‌های واکسیناسیون نیز اشاره کرد و گفت: واکسنی که علیه یک سویه از ویروس تب برفکی استفاده می‌شود، برای سویه دیگر جوابگو نیست و مشکل دیگر این است که ایمنی ایجاد شده توسط یک دز واکسن، نهایت چهار ماه دوام می‌آورد. به همین دلیل، واکسن به تنهایی قابلیت پیشگیری کامل از انتقال بیماری را ندارد. مدیرکل دامپزشکی استان تأکید کرد: «واکسن در پیشگیری از بیماری ۷۰ درصد دخیل است و مابقی به روند رعایت بهداشت و ایمنی زیست محیطی برمی‌گردد.» او وضعیت کنونی را یک بیماری بومی کشور با سویه‌های O، A و Asia 1 دانست که واکسن‌های آن عمدتاً در کشور موجود و واکسیناسیون انجام می‌شود، اما خطر اصلی ناشی از ورود سویه اگزوتیک بود.

 

تزریق بیش از ۲.۸ میلیون دوز واکسن در سال جاری و مهار سویه اگزوتیک

موحدی با ارائه آمار از حجم عملیات سالانه، اعلام کرد که از ابتدای سال جاری تاکنون ۶۱۲ هزار و ۹۵۶ عملیات واکسیناسیون دام سنگین و بیش از دو میلیون و ۱۹۲ هزار و ۱۱۷ عملیات واکسیناسیون دام سبک در دامداری‌های صنعتی، نیمه صنعتی، روستایی و سنتی استان انجام شده است.

او تشریح کرد که پس از مشاهده ویروس اگزوتیک در فروردین‌ماه در کشورهای همسایه، اولین هشدار رسمی به بهره‌برداران، اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها، استانداری و فرمانداری‌ها صادر شد و فضای استان به صورت هشدارگونه مدیریت گردید؛ نتیجه آن ارسال بیش از ۴۰۰ نامه و هشدار مکتوب بود.

بر اساس برآوردهای دقیق اپیدمیولوژی، در صورت عدم پیشگیری، پیش‌بینی می‌شد از مجموع ۴۶۰ هزار رأس دام سنگین و حدود ۳ میلیون دام سبک استان، ۲۶ هزار رأس دام تلف شده و ۱۲۰ هزار رأس دام به کشتارگاه منتقل شوند که این امر می‌توانست خسارتی بالغ بر ۵.۲ تریلیون تومان را به بار آورد.

 

شناسایی ۱۸ کانون آلوده در ۵ شهرستان و نتیجه درخشان عملیات جهادی

مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان اعلام کرد که تاکنون ۱۸ کانون بیماری ناشی از شیوع ویروس اگزوتیک تب برفکی در استان اصفهان شناسایی شده که این بیماری در بین دام سنگین و در ۵ شهرستان اصفهان، شاهین شهر و میمه، خمینی شهر، فلاورجان و نجف‌آباد متمرکز بوده است.

در چهار هفته اخیر، واکسیناسیون ویژه علیه سویه اگزوتیک به‌صورت شبانه‌روزی صورت گرفت و بیش از ۴۳۴ هزار و ۶۳۸ دام سنگین و ۳۰ هزار گوسفند واکسینه شدند. موحدی با افتخار اعلام کرد که با مداخله سریع و همکاری همه نهادها، تلفات ناشی از این ویروس تا امروز صفر بوده و تنها حدود ۵۰۰ رأس دام جهت کنترل کامل بیماری به کشتارگاه‌ها ارسال شده‌اند. او این موفقیت را یک عملیات جهادی دانست که با پشتیبانی استاندار، مدیریت بحران، فرمانداران، دستگاه‌های امنیتی و اتحادیه دامداران محقق شد.

 

واکسیناسیون رایگان در دام‌های روستایی و ممنوعیت واردات دام برای کنترل شیوع

در بخش تأمین واکسن، موحدی اظهار داشت که سازمان دامپزشکی کشور تنها خریدار واکسن است و تولید آن به‌دلیل تحریم‌ها محدود است. واکسن‌های جدید از خارج وارد و همگی در دام‌های روستایی به‌صورت رایگان استفاده می‌شوند. در دامداری‌های صنعتی، واکسن توسط خود بهره‌برداران خریداری می‌شود.

در یک اقدام پیشگیرانه مهم دیگر، با تصمیم ستاد تنظیم بازار و همکاری نیروی انتظامی و جهاد کشاورزی، واردات دام سبک و سنگین از استان‌های همجوار از حدود ۲۰ روز پیش ممنوع شد. این اقدام یکی از عوامل کلیدی در مهار بیماری محسوب شد، هرچند که مشکلاتی را برای فعالان حوزه خرید و فروش دام ایجاد کرد.

مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان بار دیگر تأکید کرد که تب برفکی هیچ خطر انتقال به انسان ندارد و مصرف گوشت یا شیر در استان کاملاً ایمن است. او همکاران دامپزشکی را سربازان گمنام حوزه بهداشت نامید، زیرا در صورت عدم کنترل این بحران در اصفهان، به‌دلیل حجم تولید شیر، کشور با بحران ملی روبه‌رو می‌شد. موحدی در نهایت تأکید کرد که کنترل کامل تب برفکی به معنای پایان خطر نیست و تا تثبیت ایمنی جمعی در دام‌ها، ادامه واکسیناسیون و رعایت کامل اصول امنیت زیستی ضروری است.