کسب‌وکارهای کوچک و هوش مصنوعی؛ هم‌افزایی برای آینده اقتصاد ایران
حمیدرضا پناهی: در چشم‌انداز توسعه اقتصادی کشورها، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMEs) به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی رشد پایدار، ایجاد اشتغال و تحقق اقتصاد مردمی شناخته می‌شوند. در ایران نیز، این دسته از بنگاه‌ها سهم عمده‌ای از فعالیت‌های اقتصادی را به خود اختصاص داده‌اند؛ به‌گونه‌ای که بر اساس آمار رسمی، بیش از ۹۰ درصد بنگاه‌های فعال اقتصادی کشور در زمره واحدهای کوچک و متوسط قرار می‌گیرند.
این کسب‌وکارها با وجود منابع محدود، به‌ویژه در حوزه سرمایه، فناوری و نیروی انسانی متخصص، به‌واسطه انعطاف‌پذیری بالا، تمرکز بر بازارهای محلی، و روحیه نوآورانه، نقشی مؤثر در ارتقای تولید ناخالص داخلی، کاهش نرخ بیکاری، توسعه مناطق کمتر برخوردار و افزایش تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی ایفا می‌کنند.
در سال‌های اخیر، فناوری هوش مصنوعی به‌عنوان یک عامل تحول‌آفرین وارد عرصه کسب‌وکار شده و ظرفیت‌های نوینی را پیش روی واحدهای اقتصادی قرار داده است. کسب‌وکارهای کوچک، با بهره‌گیری هدفمند از ابزارهای هوش مصنوعی، می‌توانند عملکرد خود را به شکل چشمگیری ارتقا دهند؛ از بهینه‌سازی فرآیند فروش و خدمات مشتری گرفته تا تحلیل رفتار مصرف‌کننده، مدیریت موجودی، اتوماسیون فعالیت‌های روزمره و حتی طراحی استراتژی‌های بازاریابی هوشمندانه.
چت‌بات‌ها، سامانه‌های توصیه‌گر، تحلیل‌گرهای داده، پلتفرم‌های تبلیغات هدفمند و ابزارهای مدیریت ارتباط با مشتری، تنها بخشی از ظرفیت‌های قابل دسترس برای کسب‌وکارهای کوچک در بستر هوش مصنوعی هستند. استفاده صحیح از این فناوری، می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری، جذب مشتریان جدید و گسترش بازارهای فروش منجر شود؛ آن هم در شرایطی که رقابت روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود و منابع سنتی کمتر پاسخگوی نیاز بازار هستند.
با این حال، توسعه کاربردی هوش مصنوعی در کسب‌وکارهای کوچک نیازمند فراهم‌سازی بسترهای لازم، از جمله آموزش مهارت‌های فناورانه، حمایت زیرساختی، دسترسی به اینترنت پایدار و سیاست‌های تشویقی از سوی دولت و نهادهای حامی است. در غیر این‌صورت، شکاف دیجیتال میان بنگاه‌های بزرگ و کوچک عمیق‌تر خواهد شد و فرصت‌های تحول‌آفرین تنها در اختیار گروه محدودی قرار خواهد گرفت.
تجربه کشورهای پیشرو در اقتصاد دیجیتال نشان می‌دهد که ترکیب نوآوری فناورانه با ظرفیت‌های بومی، به‌ویژه در سطح مشاغل خرد و متوسط، می‌تواند موتور محرک توسعه پایدار باشد. در ایران نیز، اگر مسیر حمایت از کسب‌وکارهای کوچک با رویکرد فناورانه و مردمی دنبال شود، می‌توان به آینده‌ای روشن‌تر برای اقتصاد ملی امیدوار بود.
کسب‌وکارهای کوچک، با اتکا به هوش انسانی و بهره‌گیری از هوش مصنوعی، می‌توانند قلب تپنده اقتصاد ایران باقی بمانند؛ مشروط بر آنکه دیده شوند، درک شوند و حمایت گردند.