چیدمان رستاخیز

 

چیدمان رستاخیز

 

 از اوایل دهه 80 تا کنون سال های بسیاری از گالری های هنری با موضوعات مختلف بادید کردم. هر کدام به دنبال انتقال حرف ها و پیام هایی بودند. بسیاری از آنها فراموش شدند، برخی پیامشان به ناخودآگاه رفت و تنها معدودی در ذهن و ضمیرم جای گرفته است. نمایشگاه چیدمان رستاخیز از نمایشگاه های این دو دهه بازدید من از گالری های مختلف هنری در اصفهان بوده است. کتابخانه مرکزی شاهد نمایشگاه چیدمان با موضوع مرگ بود. موضوع مرگ معاد و رستاخیز به عنوان یکی از جهان شمول‌ترین موضوعات در عالم، تاکنون درون مایه خلق آثار متعددی در حوزه هنر بوده و نگاه هنرمندان و اندیشمندان در طول قرون و اعصار مختلف به آن معطوف بوده است. 

 

*ورودی رستاخیز با کفش:

مخاطب نمایشگاه چیدمان ابتدا با غرفه اثر برخورد می کند. کفش‌هایی از بچگانه تا بزرگسال که به صورت یک اثر ماندگار روی زمین چیده شده و نشان دهنده هویت شکل گرفته از رد پاهاست. گویی هر قدم ما در این سرا اثری دارد در سرای دیگر در حقیقت اثر جاویدان ما در عالم هستی حاصل مسیر حرکت ما از خردسالی تا کهنسالی ست . به عبارت دیگر هویت ما در سرای باقی، اعمال و مسیر زندگی ما در عالم دنیاست.

 

*گام دوم خطای دید:

مخاطب در گام دوم با نمایش تابلوهای در دیوارها و احجامی در میان نمایشگاه به منظور جلوه‌گری خطاهای دید انسانی روبرو می شود. گویی می خواهد بگوید آدمی با این همه خطای دید، نمی تواند درباره مرگ و معاد که نمی بیند، نمی تواند به راحتی قضاوت کند و یا باید در قضاوت های او شک کرد.

 

*گشایش درون خطای دید:

چند عدد تنگ با ابعاد خیلی محدود و با ماهی نسبتا بزرگ که در آن احساس تنگ بودن شدید فضای زیست ماهی به تصویر درآورده شده و نمایش یک آکواریوم بزرگ که این تنگ‌ها در کنار آن قرار گرفته است. گویی مرگ به مثابه رهایی از فضای محدود و محصور به کرانه فراخ و بی‌انتهاست . نمایش تنگ ماهی با فضایی محدود و زجرآور که در آن ماهی زنده به تقلا در می‌آید و تنگ وسیع و فراخی که در آن احساس راحتی و گشایش می‌شود حکایت دنیای ماده و عالم بیکران پس از مرگ است. و جالب این جا که مجموعه گشایش درون نمایشگاه خطای دید واقع شده است شاید کنایه از اینکه برای گشایش باید خطاهای دیدمان را متوجه شویم و از آن بگذریم.

 

*سفر با چمدان های قرضی!

نسبت انسان با سفر و آمادگی او برای گذر از این دنیا با تنوع چمدان های سفرش به نمایش گذاشته می شود. اینجا را که دیدم یادم آمدم که کسی با چمدان های قرضی نمی تواند سفر خوبی داشته باشد.گویی مرگ به مثابه سفر از عالم دون به عالم ماوراست. دنیا فرصتی است تا اسباب این سفر مهیا گردد و چه نیکو که انسان این فرصت را غنیمت شمرده و ملزومات کوچ را فراهم کند تا در مقصد، دست خالی نباشد.

 

*بی نهایت پشت دیوار سفر:

نردبان‌هایی از کف تا سقف فضای نمایشگاه که در کف و سقف توسط آینه‌های بی‌نهایت محدود شده‌اند و تصویر امتداد نردبان در آنها دیده می‌شود. گویی مرگ در بین اینکه می‌تواند دریچه تعالی انسان به عوالم بیکران بالا باشد می‌تواند آدمی را به قعر حضیض برده و در چاه‌های بی‌انتهای تاریکی فرو ببرد غرفه بی‌نهایت تدایی کننده این مفهوم دوسویه می‌باشد. غرفه زیبا و مفهومی بی نهایت درست در پشت دیوار غرفه سفر قرار دارد. گویی نوع چمدان ها و نوع مواجه ما با سفر زندگی است که نشان می دهد ما در کجای این نردبان ایستاده ایم.

 

*رهایی بعد از اتاق تاریک:

بعد از مجموعه اتاق سراسر تاریکی که درک اشیاء تنها با لمس کردن وجود دارد و حس بودن در آن و زمان را سپری کردن، همراه با نوعی سختی است، .مخاطب به مجموعه رهایی می رسد. زندانی با میله‌های متعدد که اثر کج شدن میله‌ها و رهای زندانی در آن مشهود است. لباس زندانی و روی تخت افتاده و کفش او که پای تخت گذاشته شده است همه حکایت از رفتن او دارد. حکایت از رهایی. دنیا زندان مومن و مرگ رهایی از این زندان است. این جمله کوتاه دستمایه خلق آثار بسیاری در حوزه هنر و ادبیات در طول تاریخ بوده است. مرگ رهایی از زندان تن و متعلقات دنیوی و ورود به عالمی عظیم و گسترده است.

 

*صورت های متفاوت زمان:

یکی از مفاهیم مهم که لازمه درک عالم دیگر می‌باشد مفهوم نسبی بودن زمان است در حقیقت دنیای مادی که ما در آن زندگی می‌کنیم دنیایی ست با زمانی در مقیاس خود درحالیکه در عوالم دیگر مقیاس زمان متفاوت می‌باشد. در این غرفه فرد با  تعدادی ساعت با زمان های مختلف و حتی نوع عقربه های مختلف و گاه بدون آن برخورد مکی کند. این یکی از زیباترین مجموعه ها برای تنشان دادن تفاوت زمان در ساحت های متفاوت است.