گرشگری غذایی فرصتی ناب برای درآمدزایی

اصفهان امروز - احمدرضا منزه

صنعت گردشگری در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از صنایع بزرگ اقتصادی در سراسر جهان مطرح شده است که سالانه درآمد قابل توجهی را برای کشورها به همراه می‌آورد. از این رو، هر چه برنامه‌ریزی دقیق‌تر و علمی‌تری پیرامون آن صورت گیرد، موفقیت در تحقق منابع مالی بیشتر میسر می‌شود. صرف‌نظر از مسائل مادی و اقتصادی توجه به صنعت گردشگری موجب انتقال مفاهیم فرهنگی یک تمدن به دیگر کشورها می‌شود. گردشگری خوراک و غذا نیز به ‌عنوان بخشی از این صنعت قطعا می‌تواند در جذب گردشگر، کسب درآمد و انتقال فرهنگ بسیار موفق عمل کند. با توجه به اینکه یکی از معیارهای سفر، غذاست و گردشگری غذا روزبه‌روز در حال رشد است و از آنجا که ما ایرانی‌ها بیش از دو هزار و ۵۰۰ نوع غذا، ۱۰۹ نوع نوشیدنی و انواع نان و شیرینی داریم و همچنین، مکتب آشپزی ایرانی یکی از مکاتب اصلی خوراک است، نباید از این ظرفیت‌های عظیم غافل شد. ایران همواره به‌عنوان مهد فرهنگ و تمدن که پیشینه تاریخی هم دارد مطرح شده است. اما شاید فراموش کرده‌ایم که در کشورمان غذاهای خوشمزه‌ و متنوعی هم وجود دارد. غذاهای ایران بسیار خاص و وسوسه‌انگیز هستند، به‌گونه‌ای که بخشی از جاذبه‌های فرهنگی مناطق مختلف کشور به حساب می‌آیند.

گردشگری غذایی یکی از شاخه‌های گردشگری سلامت است و سفره ایرانی به علت دارا بودن انواع پلوها، چلوها، آش‌ها، کتلت‌ها و خوراک‌ها، با آداب خاص پذیرایی که در آن رعایت می‌شود، می‌تواند به عنوان عنصر جذابی برای جهانگردان مصرف‌گرایی که با غذا‌های آماده (فست فود) دچار یکنواختی شده‌اند و به دنبال به دست آوردن غذا‌های طبیعی و نو در جیره غذایی روزمره سفر می‌کنند، نقش ایفا کند. امروزه در صنعت گردشگری، غذا و خوراک جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و اغلب رستوران‌ها، هتل‌ها و اقامتگاه‌ها به ترویج فرهنگ غذایی خود می‌پردازند، با این وجود کمتر نام و نشانی از پیشینه و تنوع غذاهای محلی و مکتب ایرانی در مراکز پذیرایی گردشگری ایران دیده می‌شود. قابلیت ایران در زمینه تنوع غذایی را می‌توان متاثر از ویژگی جغرافیای کشور و تنوع قومی و نژادی ایرانیان دانست. بر اساس آمار در دهه‌های گذشته فعالیت رستوران‌های ملل مختلف نظیر چینی‌ها، ژاپنی‌ها، لبنانی‌ها، ایتالیایی‌ها، یونانی‌ها و هندی‌ها در کشور گسترش پیدا کرده و مشتریان پر و پا قرصی هم دارند، اما چند هزار نوع غذای محلی در کشورمان وجود دارد که شاید هنوز نام آنها را هم نشنیده‌ایم و این جای تاسف دارد. قطعا اقامت در یک رستوران ۵ ستاره می‌تواند برای هر گردشگری تجربه خوشایندی باشد، اما گذراندن ایام سفر در یک اقامتگاه بوم‌گردی و آشنا شدن با تفاوت فرهنگ‌ها و چشیدن طعم غذاهای محلی جذابیتی فراموش نشدنی است.
شاید در این خصوص یکی از مهم‌ترین موضوعات مربوط به راهنمایانی باشد که گردشگران و به‌ویژه گردشگران خارجی را هدایت می‌کنند. این در حالیست که علیرغم اهمیت این موضوع، آموزش راهنمایان به‌ویژه در این مورد خاص هیچگاه در راس برنامه‌های مسوولان و متولیان حوزه گردشگری نبوده است. به نظر می‌رسد فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در این حوزه فقط به برگزاری جشنواره‌های غذایی در محیط‌های مختلف روستایی و شهری و برگزاری تورهای غذا آن هم به صورت پراکنده و جزیره‌ای محدود شده است. این در حالیست که گردشگری غذا باید به‌عنوان هدف اصلی سفر، با برگزاری هدفمند تورهای گردشگری در دستور کار نهادهای متولی قرار گیرد. ضمن اینکه کمک به راه‌اندازی رستوران‌های محلی در استان‌ها و ارائه تسهیلات به آنها و افزودن غذاهای محلی در منوهای رستوران‌های بزرگ و مطرح کشور نیز به‌عنوان یک راهبرد مطرح است. البته نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که در کنار همه این‌ها، شرکت در جشنواره‌‌های جهانی، معتبر و شناخته شده مرتبط با صنعت گردشگری خوراک نقش غیرقابل انکاری در معرفی غذاهای ایرانی در گستره بین‌المللی خواهد داشت.
در این شرایط، شهر اصفهان یکی از مقاصد متفاوت گردشگری برای غذا در ایران است. چرا که غذاهای این شهر بیشتر به صورت تیلیت بوده و از برنج در آن‌ها کمتر استفاده می‌شود. کمتر کسی وجود دارد که آوازه «بریان اصفهان» را نشنیده باشد. این غذا یکی از غذاهای سنتی و معروف اصفهان به شمار می‌رود که با گوشت گوسفند تازه طبخ می‌شود. یخمه ترش، کوفته شوید باقالی، تاس کباب، دلمه برگ مو اصفهانی، حلیم ماش و قمری، کله جوش، آش سماق، خورش نعنا جعفری، خورش ماست و… از معروف ترین غذاهای سنتی اصفهان به شمار می‌روند. برپایی نمایشگاه‌های صنایع غذایی و تبلیغات به روز و به موقع، ایجاد دفاتر دائمی در کشور‌های هدف و ارایه سی‌دی، بروشور و فیلم برای معرفی غذا‌های ایرانی از مهم‌ترین راهکار‌های جذب گردشگری غذایی در ایران محسوب می‌شود. گنجاندن برنامه غذایی در تور‌های ورودی توسط آژانس‌های مسافرتی و تعیین تاریخ‌های مشخص در فصول بهار و پاییز (فصل سفر ایران) برای برگزاری همایش‌های تور‌های غذایی از دیگر راهکار‌های لازم برای جذب گردشگر غذایی هستند. باید توجه داشت که تمامی استان‌های کشور توانایی جذب گردشگر غذایی را دارند و نباید از این فرصت مناسب در جهت کسب درآمد و ایجاد اشتغال غافل شد.