یوگا در اصفهان؛ محبوبیتی روزافزون

اصفهان امروز/ شیما خزدوز: برخی منابع، تاریخچه یوگا را تا 15 هزار سال پیش از میلاد مسیح عقب برده‌اند. محققین اما معتقدند که مبانی آیین یوگا را حکیم و فیلسوفی هندی به نام پاتانجلی در مقاله‌ای تحت عنوان یوگا سوترا 2 قرن قبل از میلاد مسیح تدوین کرده است. یوگا البته در بسیاری از نوشته‌های آریایی‌ها هم آمده و برخی بر این باورند که یوگا ریشه در ایران دارد.

پتنجل الهندی فی اخلاص فی المثال، عنوان کتابی است که ابوریحان بیرونی، یوگا سوترا را به عربی ترجمه کرده است. اصول اخلاقی یوگا در بسیاری از متون عرفانی و ادبی کهن ایران در باب راه و مسلک دانشمندان قدیم به آن فراوان پرداخته شده است.

قرن‌ها بعد و در حدود دهه 40 آغازی دوباره بر دانش یوگا در ایران است. به همت مجید موقر که از پزشکان قدیم تهران بود و در درمان بیماران صعب‌العلاج از این روش استفاده می‌کرده است، یوگا در بین مردم دوباره جانی تازه می‌گیرد و حتی تا قبل از دهه 60 تمرینات یوگا از تلوزیون ایران پخش می‌شود.

دهه 50 دکتر بهلول، پزشک قلب و رئیس بیمارستان یوگا هندوستان برای سخنرانی پیرامون این مبحث به دانشگاه اصفهان دعوت می‌شود و این جریان هم دراصفهان ادامه پیدا می‌کند. بهلول بیشتر به جنبه روحی و روانی یوگا تاکید داشت.

اما از حدود دهه 70 این دانش به تلاش فعالین و دوستدارانش به شکل جدی‌تر و زیر نظر سازمان تربیت بدنی فعالیت خود را رسمی می‌کند. سال 73 به همت امیدرضا امینی، یوگا در اصفهان فعالیت خودش را فعال‌تر پی می‌گیرد.

مسعود شریفی، رئیس کمیته یوگا اصفهان می‌گوید: «پژوهشگران معتقدند که این دانش ریشه در فرهنگ هند و آریایی دارد، آنچه از ایران به هندوستان راه پیدا کرده و بنابر ویژگی‌های فرهنگی و سبک زندگی مردم هند، در سده‌های اخیر بیشتر مورد توجه مردمانش قرار گرفته است. یوگا مجموعه‌ای از حرکات کششی، انعطافی، قدرتی و تعادلی است و پایبند به مجموعه‌ای از اصول اخلاقی در زندگی روزمره. یوگا از ریشه کلمه یوک به معنای یکی شدن گرفته شده، وقتی جسم و ذهن و روح به اتحاد و تعادل می‌رسند.»

شریفی در رابطه با نگرش عوام مردم و اغلب رسانه‌ها و فیلم‌ها مرتبط با یوگا ادامه می‌دهد: «متاسفانه در دهه‌های اخیر، آگاهی مردم نسبت به این فعالیت بسیار محدود و البته نادرست بوده است.»

«در بسیاری از فیلم‌ها، یوگا به شکل کامل و یا منطقی نشان داده نشده است. این که برخی یوگا را مطابق باعلم کرامت و رسیدن به لایه‌های پنهان هستی می‌پندارند و یا مطابق با اعمال مرتاض‌های هندی می‌بینند و یا بی‌حرکت جایی نشستن و به یک شمع خیره شدن، درست نیست.»

شریفی که خود یک پزشک است در رابطه با علمی بودن حرکات یوگا و اثرات آن بر بدن می‌گوید: «یوگا به عنوان زیر مجموعه‌ای از طب مکمل، همچون آب درمانی، آفتاب درمانی ، طب سنتی، طب سوزنی و حجامت ریشه در درمان‌های قدیم ایران دارد و البته امروزه به روند درمان بسیاری از بیماران صعب‌العلاج و بیماران اعصاب و روان کمک می‌کند.»

اما آنچه در رابطه با دانش یوگا حائز اهمیت است، اصول اخلاقی است که از آموزه‌های اصلی یوگا به شمار می‌رود. شریفی در این باره می‌گوید: «هماهنگی با جهان هستی، انرژی‌های کیهانی و شعور هستی که تنها به بدن هم نمی‌پردازد و اصول هشتگانه‌ای دارد که با قواعد زندگی و زیستن در ارتباط است.»

یوگا مجموعه ای از اصول اخلاقی هم هست که در زندگی روزمره و زندگی اجتماعی افراد کاربرد فراوان دارد. ساده زیستی، پاکدامنی، پرهیزکاری، راستگویی، خلوص، صمیمیت و تسلیم در برابر خداوند است و این اصول از آموزه های یوگا ست.

اصول هشتگانه یوگا عبارت است از یاما (پذیرش قواعد زندگی) نیاما (پذیرش قواعد زیست و ارتباط با دیگران و پرهیزکاری)، آسانا (حرکات و تمرینات)، پرانایاما (تنفس و کنترل انرژی)، پراتی‌هارا (کنترل هیجان و احساسات)، دهارانا (کنترل و تمرکز فکر)، دهیان(رسیدن به تعمق و خاموشی)، سامادیی (رسیدن به وحدت و خلوص و یگانگی) که به گفته دکتر شریفی یوگا را به یکی از نیازهای جامعه امروز و موثر در ارتقای کیفیت زندگی افراد بدل کرده است.

وی ادامه می‌دهد: «در آماری که اخیرا مطالعه کردم، ایران در میان سه کشور پرخاشگر و عصبی رتبه اول را دارد و البته رشد چشمگیر افسردگی که در دهه‌های اخیر به خصوص در اصفهان می‌بینیم و بسیاری از ناآرامی‌ها، پرخاشگری‌ها و اضطراب‌های افراد با یوگا بهبود پیدا خواهد کرد.»

یوگا در اصفهان از سال 73 فعالیت خود را به شکل رسمی آغاز کرد و از دهه 1380 فراگیری روزافزونی را تجربه کرده است. در حال حاضر در اصفهان 151 باشگاه، حدود هزار ورزشکار و 180 مربی و 7 داور در یوگا فعالیت می‌کنند. چهاردوره مسابقات هم در اصفهان برگزار شده و قهرمان استانی و کشوری هم داشته. در حال حاضر یوگا زیر مجموعه هیئت ورزش‌های همگانی است.

اما جدا از بحث قهرمانی، یوگا در اصفهان در چندین بخش فعالیت کاربردی‌تری را ارائه داده است. یوگای بارداری، یوگا کودک، یوگا سالمندان، یوگا بیماران خاص و یوگا نابینایان از این دست است و با توجه به بالا رفتن جمعیت سالمند در سال های آتی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در اصفهان تنها یک مرکز سالمندان یعنی رنگین کمان سپید به سالمندان آموزش یوگا می‌دهد.

بتول 65 ساله از فعالین یوگا می‌گوید: «چند سال است که در کلاس‌های یوگا شرکت می‌کنم که هم اثرات جسمی و هم روحی آن را در خودم دیده‌ام. حسی که اغلب سالمندان در دوره تنهایی و انزوای اجتماعی با آن مواجه‌اند، با تمرینات یوگا که به شکل گروهی انجام می‌شود تا حد زیادی بر طرف خواهد شد و به آرامش روح و درمان جسم کمک خواهد کرد.»

اکرم 35 ساله نیز که به بیماری ام‌اس مبتلاست، می‌گوید: «زمانی که پزشکان از وجود این بیماری در بدنم مطلع شدند و همزمان با آن مشکلات افسردگی با من همراه شد، یوگا را به من پیشنهاد دادند و من در کنار درمان‌های دیگر پیگیر آن بودم و بسیار زیاد به آرامش رسیدم و مشکلات عصبی من هم برطرف شد.»

مریم 40 ساله هم می‌گوید: «سال‌ها از بیماری روحی رنج می‌برم که بعد از جدایی از همسرم در من به وجود آمد، به طوری که هم در جریان زندگی معمول خودم و هم در ارتباط با دیگران مشکلاتی را داشتم، تنها یوگا برایم نجات بخش بود.»

همچنین در سال های اخیر یوگا به زندان زنان اصفهان نیز هدایت شده است که موثر ارزیابی شده است.