توسعه یافتگی در آئینه مصرف فولاد

ریحانه سرلک: بر اساس جدیدترین آمار ارائه‌شده از سوی انجمن جهانی فولاد 66 کشور تولیدکننده فولاد در جهان طی سال 2016 میلادی یک میلیارد و 603 میلیون و 989 هزار تن فولاد خام تولید کرده‌اند که سهم ایران از این میزان، 17 میلیون و 895 هزار تن بوده است؛ بنابراین در سال 2016 ایران در رتبه چهاردهمین تولیدکننده بزرگ فولاد در دنیا قرارگرفته است. در منطقه خاورمیانه ایران همچنان برترین تولیدکننده فولاد به‌حساب می‌آید و پس از ایران عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر قرار دارند. امروزه صنعت فولاد یکی از صنایع پایه و راهبردی جهان به شمار می‌رود، به‌طورکلی صنعت فولاد از مهمترین و تأثیرگذارترین صنایع در رشد و توسعه صنعتی هر کشور محسوب می‌شود در حقیقت یکی از معیارهای صنعتی شدن هر کشور وابسته به پیشرفت و توسعه صنعت فولاد است و بهبود و توسعه آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. صنایع پایه از قبیل حمل‌ونقل، ساختمان، ساخت ماشین‌آلات، معدن، کشتی‌سازی، خودروسازی، لوله و پروفیل ساختمانی، صنایع بسته‌بندی و دیگر صنایع مرتبط با تولید و انتقال انرژی، همگی به فولاد وابسته هستند. بر این اساس تقاضای جهانی فولاد بالا بوده و در آینده هم اگر افزایش نیابد تخمین زده می‌شود که حداقل ثابت باقی بماند. سرانه مصرف فولاد در کشورهای مختلف هم معیاری برای ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی هر کشور محسوب می‌شود؛ به‌بیان‌دیگر میزان مصرف و تولید این محصول ارتباط نزدیکی با سطوح توسعه‌یافتگی کشورها دارد و عواملی چون کاهش میزان ساخت‌وساز و رکود در هر یک از صنایع پائین‌دستی صنعت فولاد را می‌توان از مهمترین فاکتورهای پایین آورنده سرانه مصرف فولاد در هر کشور دانست البته نوسانات میزان تقاضا و قیمت‌ها در سطح جهانی هم بر بازار داخلی یک کشور نقش به سزایی دارد. مصرف سرانه فولاد از طريق فرمول ساده‌ای به دست می‌آید كه عبارت است از ميزان توليد فولاد خام هر كشور كه حجم صادرات از آن كاسته و حجم فولاد وارداتي به آن افزوده و بر جمعيت كل كشور تقسيم می‌شود؛ به عبارت ساده‌تر كل توليد فولاد خام منهي صادرات فولاد به‌علاوه واردات فولاد تقسیم‌بر كل جمعيت می‌شود. مثلاً توليد فولاد خام ايران ١٧ ميليون تن است در حدود ٤ ميليون تن صادرات و نزديك به ٥ ميليون تن واردات داشته‌ایم كه اين ميزان با جمعيت ٧٨ ميليوني ايران به سرانه مصرف ٢٣٠ كيلوگرم منجر شده است البته با توجه به رونق و رکود اقتصادی اخير در ايران، مصرف سرانه فولاد بین ۲۳۰ تا ۲۶۵ کیلوگرم در نوسان بوده است و در اينجا لازم به ذکر است که مصرف سرانه فولاد در منطقه خاورمیانه برای هر نفر 240 کیلوگرم است. کشورهایی که توسعه‌یافته نیستند مصرف سرانه‌ای زیر ۱۰۰ کیلوگرم، کشورهای درحال‌توسعه بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم و کشورهای توسعه‌یافته مصرف سرانه‌ای بیش از ۳۰۰ کیلوگرم در سال برای هر نفر دارند. ازآنجاکه ایران قصد دارد در سال ۱۴۰۴ خورشیدی یعنی حدود 9 سال دیگر به تولید 55 میلیون تن فولاد در سال برسد و با توجه به افزایش رشد جمعیت به گفته مسئولان برنامه‌ریزی‌شده تا مصرف سرانه فولاد در آن سال هم به 350 کیلوگرم برای هر نفر افزایش یابد. طبق آخرین آمار منتشرشده از سوی انجمن جهانی فولاد که مربوط به سال 2015 است، ترکیه مصرف سرانه‌ای برابر با 436 کیلوگرم را دارا است. کره جنوبی با مصرف سرانه یک هزار و 113 تن، در بین کشورهای جهان دارای بالاترین مصرف سرانه فولاد است؛ این امر جای تعجب ندارد زیرا این کشور یکی از مطرح‌ترین تولیدکنندگان کشتی، خودرو و لوازم‌خانگی در جهان به شمار می‌رود. در جدول زیر که توسط انجمن جهانی فولاد منتشرشده مصرف سرانه فولاد در 30 کشور جهان بررسی و به رتبه‌بندی آنها اقدام شده است. همان‌طور که مشاهده می‌شود کشورمان در این جدول تا پایان سال 2015 در رتبه 17 جهان قرار داشته است.

مصرف سرانه فولاد در 30 کشور جهان تا پایان سال 2015

رتبه	کشور	مصرف سرانه برحسب کیلوگرم / هر نفر
1	کره جنوبی	113/1
2	تایوان	750
3	جمهوری چک	627
4	ژاپن	497
5	چین	488
6	آلمان	483
7	ترکیه	436
8	اتریش	418
9	کانادا	404
10	ایتالیا	400
11	بلژیک و لوکزامبرگ	381
12	سوئد	344
13	لهستان	324
14	آمریکا	297
15	اسپانیا	275
16	روسیه	274
17	ایران	236
18	هلند	209
19	رومانی	199
20	فرانسه	194
21	مکزیک	190
22	منطقه اقیانوسیه	185
23	انگلستان	161
24	آرژانتین	121
25	مصر	118
26	برزیل	102
27	آفریقای جنوبی	98
28	اکراین	74
29	هند	60
30	ونزوئلا	57