با «راهنمانما»های گردشگری چه کنیم؟!
گاهی پیش می‌آید هنگام سفرهای خارجی با تور، با افراد «راهنمانما» روبه رو می‌شوید که نه تنها اطلاعات دقیقی از جاذبه‌های کشور مقصد ندارند، بلکه مسافر را به دردسر و خرج اضافی می‌اندازند و در برخی موارد نیز با معضل اخلاقی مواجه‌اند.
تعداد ایرانی‌هایی که همزمان با آغاز فصل سفرهای تابستانی در کشورهای همسایه به عنوان راهنمای گردشگری درحال کار هستند، هر سال رو به افزایش است؛ چرا که به نسبت، قانون کشورهای اروپایی در این‌باره محدودتر و سختگیرانه‌تر است. اما اوضاع در کشورهای همجوار و همسایه اندکی متفاوت‌تر است، زمانـــی ترکیــــه، مهم‌تریـــن پایگاه فعالیت راهنماهای رسمی و غیررسمی ایران بود که در بیشتر مواقع نیز مسافر از نوع برخورد غیرحرفه‌ای آن‌ها شکایت داشت؛ اما به دلیل ناآگاهی معمولا پیگیری خاصی درباره آن‌ها صورت نمی‌گرفت. برخی مسافرانی که با تور به جنوب ترکیه یا استانبول سفر کرده‌اند، پیش آمده با افرادی مواجه شوند که قرار بوده راهنمای تور باشند؛ اما هیچ‌وقت در تور حاضر نبوده‌اند یا مسئولیتی در قبال مســــافر احساس نکرده‌اند یا به نحوی سعی کرده‌اند کسری حقوق خود را از طریق مسافر جبران کنند. با تقویت کشورهایی مثل گرجستان، ارمنستان و آذربایجان از سوی گردشگران ایرانی، اکنون همان روند ترکیه درحال تکرار است؛ اســتفاده از ایرانی‌هایی که معمولا جواز کار ندارند یا اگر هم محدودیت کار در کشور مقصد نداشته باشند، راهنمای رسمی و قانونی گردشگری نیستند. پرسش این است که آیا شرط و قانونی برای اعزام راهنمای گردشگری به خارج از کشور وجـــود دارد و اگر تخلفی در این‌باره رخ دهد، چه سازمانی مرجع رسیدگی به آن است و تکلیف مسافر با فرد راهنمانما یا راهنمای بدون مسئولیت در مقصد خارجی، چیست؟مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری در این‌باره به ایسنا تاکید می‌کند: «طبق قانون در تمام تورهای گردشگری الزاما باید از راهنما استفاده شود و چون راهنما بخشی از خدمات تور و سفر به شمار می‌آید، بنابراین درصورت نارضایتی باید از آژانس مجری سفر و ارائه دهنده آن خدمات، شکایت شود.»ولی تیموری توضیح می‌دهد: «بسته سفر شامل اقامت، پذیرایی، حمل و نقل، برنامه سفر، راهنما، ویزا، بیمه و سایر خدمات است که توسط آژانس آماده می‌شود، بنابراین اگر در کیفیت خدمات مشکلی پیش آید، آژانس مربوطه باید جوابگو باشد، همان آژانسی که طرف قرارداد مسافر است، چون نسبت به تامین خدمات که راهنما نیز جزیی از آن است، تعهد دارد.»او در عین حال به محدودیت‌های قانونی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در برابر قوانین و استاندارد کشور مقصد اشاره می‌کند و می‌گوید: «درباره استفاده از راهنما در تورهای خارجی، با محدودیت‌های قانونی روبه رو هستیم؛ چرا که ما نمی‌توانیم به استانداردهای کشور دیگری ایراد بگیریم. با این حال در بخشنامه‌ای که اخیرا برای سفرهای تابستانی به دفاتر خدمات مسافرتی فرستاده‌ایم، مشخص کرده‌ایم در هر گشتی حضور فردی به عنوان راهنما، الزامی است. تشکل‌های گردشگری را نیز متقاعد کردیم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از نظر مقررات رایج دنیا حقی بر دخالت در کشور مقصد ندارد و نمی‌تواند آژانس را مجبور کند حتما از «راهنمای ایرانی» در تورهای خروجی استفاده کند.»وی اما این توضیح را می‌دهد که در تور ورودی و داخلی قضیه متفــــاوت اســــت، این الزام صراحتا مشخص شده که از «راهنمای ایرانی» باید استفاده شود، صرف نظر از اینکه حتی گروه گردشگران را سرپرست یا تورلیدر خارجی همراهی کند، در چنین شرایطی اگر آژانس از راهنمای ایرانی استفاده نکند، تخلف کرده است و مطابق آیین‌نامه متناظر، به ترتیب این چنین برخورد می‌شود؛ تذکر کتبی در مرحله نخست، تعلیق یک تا سه ماهه، تعلیق سه تا شش ماهه و نهایتا لغو مجوز آژانس در صورت تکرار و مداومت است.او سپس می‌گوید: «اگر راهنماهـــای گردشگری با چنین مواردی از ســـوی آژانس‌های ایرانی مواجه شدند، می‌توانند به اداره‌های استانی شکایت کنند و اگر موضوع در آن اداره‌ها مسکوت مانده و پیگیری نشده، می‌توانند به این دفتر اطلاع دهند؛ چرا که از جانب کمیسیون عالی رسیدگی به تخلفات و شکایات گردشگری می‌توانم رسیدگی به آن شکایت را از استان مربوطه درخواست کنم. اما تا کنون شکایت مکتوب و مستندی از آژانس‌های متخلفی که در تورهای ورودی یا داخلی از راهنمای رســــمی ایرانــــی استفاده نکرده‌اند به دست ما نرسیده، ممکن است اســـتان‌ها چنین شکایت‌هایی را داشته باشد و به مرکز منتقل نکرده باشد. راهنماهای گردشگری نیز اگر با بدتعهدی آژانسی روبه رو شدند در صورت ارائه مستندات محکم می‌توانند پیگیر شکایت خود باشند. آژانس گردشگری موظف است پاسخگوی تعهدات و نقایصــــی که ایجـــاد کـــرده، باشد.»