کردستان مستقل یک دولت شکست‌خورده خواهد بود

در 28 ژوئن مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان در سرمقاله روزنامه واشنگتن‌پست مطلبی با این تیتر نوشت: «زمان این رسیده که کردستان برای استقلال خود تصمیم بگیرد». او در این مقاله نوشت: «اینکه کردستان عراق به حق تعیین سرنوشت خود دست پیدا کند هیچ‌کس را تهدید نمی‌کند حتی ممکن است به ثبات بیشتر منطقه هم کمک کند». او سپس اضافه می‌کند: «بعد از یک قرن تلاش زمان این فرارسیده است که این مطلب را بفهمیم که حاکمیت اجباری عراق بر کردستان نه به نفع عراق است و نه به نفع کردستان. ما خواستار این هستیم که آمریکا و جامعه جهانی به این تصمیم دموکراتیک مردم کردستان احترام بگذارند، این هم برای عراق و هم برای کردستان بهتر است». آیا کردستان عراق حق دارد مستقل شود؟ بله؛ اما آیا حق با بارزانی است که با یک کردستان مستقل منطقه باثبات‌تر خواهد شد؟ البته که نه. البته دلیل اصلی آن‌هم خود بارزانی است،نه کردهایی که وی ادعا می‌کند نماینده آن‌هاست. در توجیه اینکه استقلال کردستان کاری راحت و مفید خواهد بود مسئولان کردستان از تجربه جدایی دوستانه و صلح‌آمیز چک و اسلواکی و تجزیه چکسلواکی یاد می‌کنند؛ اما موارد و نمونه‌های زیادی هم از جدایی‌طلبی‌هایی که منجر به کشمکش‌های نظامی و غیرنظامی شده باشد، داریم مانند سودان و سودان جنوبی، اتیوپی و اریتره، صربستان و کوزوو، اندونزی و تیمور شرقی و موارد زیاد دیگر. در هیچ‌کدام از این موارد بخش مستقل شده نتوانست بر اساس هیچ معیار عینی موفق باشد. در مورد خیزش کردستان من نه مخالف جدایی هستم و نه موافق (چراکه این مسئله مربوط به مردم کردستان است) اما با این‌وجود مسائل و پیچیدگی‌هایی وجود دارد که تعیین می‌کنند جدایی کردستان موفق یا ناموفق خواهد بود و رهبران کردستان آن‌ها را ندیده‌اند. در اینجا به چند مورد آن اشاره می‌کنم:

توافق‌های تقسیم آب: بارزانی می‌گوید که دولت عراق و کردستان در مورداستفاده از منابع آبی می‌توانند با هم تدابیری را بیندیشند اما توافق‌های مربوط به تقسیم آب در این منطقه - که بسیاری قدیمی و عمر برخی از آن‌ها به 70 سال قبل برمی‌گردد- شامل ترکیه و سوریه هم می‌شود. درگذشته مذاکرات پیرامون دجله و فرات بین این کشورها کشمکش‌های زیادی را به وجود آورده و حتی آن‌ها را تا سرحد جنگ پیش برده است. دوباره نوشتن این توافق‌ها فقط در گفتار ساده است نه در عمل.

مرزها: بارزانی می‌گوید استقلال فقط محدود به مرزهای کردستان عراق خواهد بود اما او خواستار برگزاری رفراندوم در منطقه‌ای است که هنوز با بغداد بر سر آن نزاع است. در جمهوری چک و اسلواکی مردم و حکومت خیلی سریع بر سر مرزها باهم به توافق رسیدند. وعده‌های یک‌طرفه‌ای که بارزانی ده‌ها سال است که قول آن‌ها را می‌دهد به‌جای شراکت و دوستی ممکن است باعث دشمنی عراق و کردستان شود.

شهروندی: آیا کردهایی که در عراق و جاهای دیگر عراق زندگی می‌کنند شهروند کردستان خواهند بود؟ آیا عرب‌هایی که در کردستان زندگی می‌کنند اجازه شهروندی عراق را خواهند داشت؟ آیا تابعیت دوگانه خواهند داشت؟ اگر یک کشور اجازه چنین چیزی را بدهد و دیگری نه چه رخ می‌دهد؟ آیا ممکن است رفراندوم منجر به یک پاک‌سازی قومی شود؟ آیا کردهایی که اینک در دستگاه دولتی عراق هستند و مجبور به استعفا می‌شوند نفوذ خود را در بغداد از دست می‌دهند؟

اقتصادی: کردستان عراق معتقد است که از منابع عظیم نفتی برخوردار است؛ اما بازارهای غیر شفاف که با پارتی‌بازی و فساد کار می‌کنند از قبل کمپانی‌های بزرگ نفتی را به‌گونه‌ای هدایت کرده‌اند که باعث شکست نفتی کردستان شوند. به همین دلیل اینک کردستان عراق نتوانسته است حتی حقوق کارمندان خود را بدهد و نزدیک به 20 میلیارد دلار بدهی بالا آورده است. کردستان مدعی 17 درصد از عواید نفتی عراق است اما آیا آن‌ها حاضرند 17 درصد از بدهی‌های عراق را هم گردن بگیرند؟

نظامی: پیشمرگه های کرد- نیروی نظامی کردستان- بیشتر جنگجویان غیرنظامی هستند تا ارتش. آن‌ها افرادی هستند که به یک یا گروهی از افراد وفادار هستند نه به دولت. وقتی‌که یک کشور نفت داشته باشد اما ارتش نداشته باشد بیشتر مسائل حول محور فرد می‌چرخد نه دولت و همین منجر به جنگ داخلی می‌شود. اگر باور ندارید به مورد جنوب سودان توجه کنید. حتی اگر کردستان عراق بتواند پیشمرگه ها را با نیروهای اطلاعاتی باهم متحد و همراه کند در مورد نیروی هوایی چه خواهد کرد؟

بارزانی خود را پدر یک ملت می‌داند اما میراث او آنچه خودش فکر می‌کند نیست. او مدت‌ها قبل در برابر دو انتخاب قرار داشت: مانند نسلون ماندلا در ذهن‌ها بماند یا مانند یاسر عرفات؟ رهبر کنگره ملی آفریقا یعنی نلسون ماندلا دشمنی‌های عمیق را به‌منظور ساختن یک آفریقای جنوبی جدید کنار گذاشت. برخلاف بارزانی که در پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش از کنار رفتن از قدرت خودداری کرد نلسون ماندلا خیلی راحت قدرت را به دست دیگری سپرد این کاری است که در هر دموکراسی لازم است و به‌این‌ترتیب تبدیل به سیاستمدار جهانی شد. در مقابل عرفات سعی کرد از قدرت خود برای ادامه دشمنی‌ها استفاده کند. او هم مثل بارزانی میلیون‌ها دلار را برای ادامه دشمنی‌ها خرج کرد. کردها ممکن است در رفراندوم پیروز شوند اما اگر رهبرانی نداشته باشد که کردستان را مقدم بر فامیل و منافع مالی شخصی خود بدانند این شانس تاریخی آن‌ها برای آزادی به باد خواهد رفت.

نویسنده: مایکل رابین

مترجم: آرین پورقدیری

منبع: نیوز ویک