حدود ۱۵ درصد از مبتلایان به دیابت، گرفتار زخم پای دیابتی می شوند

زخم پای دیابتی یکی از عوارض قابل توجه دیابت کنترل نشده است که عوامل زیادی در شروع و ادامه این زخم ها دخالت دارند. اما شش اصل اساسی در درمان زخم پای دیابتی وجود دارد که باید مورد توجه بیماران قرار گیرد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، زخم های پای افراد دیابتی معمولا بدون درد بوده و در مناطقی ایجاد می شود که پوست آنها به شدت ضخیم شده و پینه بسته باشد. نوک انگشت شست، قاعده و کنار خارجی انگشت کوچک، زیر انگشت وسط، پاشنه پا، لبه خارجی پا و زیر پنجه پا از مناطق مستعد به زخم هستند.
این زخم ها ممکن است همراه با تورم موضعی، قرمزی، ترشح چرک باشند. به علت فعالیت میکروب های بی هوازی، زخم های پای فرد دیابتی معمولا بسیار بدبو هستند .
در طی ۲۰ سال اخیر افزایش مرگ و میر ناشی از دیابت بیشتر ناشی از عوارض عروقی دیابت بوده که شامل درگیری عروق ریز مانند درگیری‌های کلیه و رتینوپاتی و درگیری عروق بزرگ شامل عروق انتهای اندام تحتانی است که به دنبال آن اختلال در فرایند ترمیم زخم رخ می‌دهد .
معمولا علت اصلی ایجاد زخم، فقدان حس درد در زمینه نوروپاتی است. از طرفی دیگر خود نوروپاتی، پوست پا را خشک و شکننده می‌کند و استعداد ترک برداشتن پوست را افزایش می‌دهد .
از طرف دیگر به علت اختلال سیستم ایمنی، ساز و کار مقابله با میکروب‌ها در افراد دیابتی اختلال دارد و زخم افراد دیابتی در معرض عفونی شدن قرار می گیرد. از طرف دیگر به علت درگیری عروقی، خون رسانی به بافت‌های آسیب دیده مختل است و همین موضوع ترمیم بافت را با اختلال مواجه می‌کند .
در خصوص زخم پای دیابتی و اصول درمان این زخم ها گفتگویی داشتیم با "دکتر فرزین خوروش، متخصص بیماریهای عفونی، استاد و مدیر گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و مسئول تیم درمانی زخم پای دیابتی بیمارستان الزهرا اصفهان" که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد :

زخم پای دیابتی چیست؟
زخم پای دیابتی یکی از عوارض قابل توجه دیابت کنترل نشده است، به گونه ای که حدود ۱۵ درصد از مبتلایان به دیابت گرفتار زخم پای دیابتی می شوند .

چه عواملی در بروز زخم پای دیابتی نقش دارند و این بیماری چه زمانی اتفاق می افتد؟
مشکلاتی که برای پای افراد مبتلا به دیابت ایجاد می شود به دو علت عمده است: یکی اختلالات اعصاب محیطی و دیگری کاهش جریان خون ناشی از اختلالات عروقی اندام تحتانی .
اختلالات عروقی که ناشی از آسیب و تصلب شریان های اندام تحتانی اتفاق می افتد سبب کاهش خون رسانی به انتهای پاها و در نتیجه کاهش رسیدن مواد غذایی و اکسیژن کافی به عضو می شود که این مسئله باعث ایجاد زخم انتهای پا و پیشرفت آن می شود .
بنابراین میکروب ها که زمینه را مساعد می بینند، بر روی زخم شروع به فعالیت نموده و با توجه به کاهش سطح ایمنی ذاتی در بیماران دیابتی و کاهش رسیدن گلبو ل های سفید در محل آسیب دیده منجر به بروز عفونت می شوند .

چه زمانی زخم پای دیابتی منجر به فلج شدن عضلات پا و یا ایجاد عفونت در پاها می شود؟
مشکل دیگر در بیماران دیابتی اختلال در عملکرد اعصاب محیطی است که منجر به کاهش حس لمس در پای مبتلایان به دیابت و از طرفی سبب خشکی و ایجاد شکاف هایی در پوست می شود .
این اختلال حسی سبب می شود که فرد در برخورد و یا ورود جسم خارجی مانند براده چوب در پا یا آب داغ یا جسم گرم مثل بخاری را حس نکند و لذا متوجه بروز زخم در پای خود نشود .
از طرفی اختلال اعصاب، سبب فلج شدن عضلات پا شده و موجب تغییر شکل طبیعی در پا می شود. بنابراین موقع راه رفتن سبب وارد شدن فشار در قسمت های خاص مانند زیر انگشت شصت پا می شود که این فشارها، زمینه را برای بروز زخم فشاری فراهم می کند .
عفونت کف پا ابتدا محدود به پوست است، اما بعد از مدتی به بافت های عمقی و استخوان های کف پا هم سرایت می کند و سبب بروز عفونت در استخوان می شود .

اگر پای فرد مبتلا به دیابت دچار زخم شد چه باید کرد وچه اصولی در درمان زخم دیابتی باید مورد توجه قرار گیرد؟
بیمار با بروز هر نوع زخمی باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. در واقع درمان زخم دیابتی آسان نیست، زیرا عوامل زیادی در شروع و ادامه زخم دخالت دارند. اما شش اصل اساسی در درمان زخم دیابتی بایستی مورد توجه قرار گیرد که شامل موارد زیر است :
کنترل قند خون: به طور کلی کنترل قند سبب تسریع در بهبودی و ترمیم زخم خواهد شد .
کنترل عفونت : در صورت وجود عفونت و ترشح چرکی در زخم، تجویز آنتی بیوتیک چه به صورت سرپایی و گاهی در موارد شدید به صورت تزریقی در طی بستری در بیمارستان الزامی است. همچنین خارج کردن چرک و برداشتن نسوج مرده و شستشوی زخم نیز در کنترل عفونت بسیار موثر است .
برداشتن نسوج مرده: برداشتن نسوج سیاه و مرده و همچنین نسوج سفید کنار زخم پا توسط تیغ جراحی در اتاق عمل یا در روی تخت بیمار یا در مطب لازم است. گاهی استفاده از پانسمان های نرم کننده در بهبود این کار بسیار موثر است .
ذکر این نکته بسیار مهم است که به هیچ عنوان نباید تاو ل ها را ترکاند، بلکه باید با گذاشتن گاز وازلین روی آن، از آنها مراقبت کرد .
کاهش عوامل تشدید کننده: این عوامل شامل استراحت، بالا بردن پا جهت کاهش ورم پا، بر طرف کردن فشارهای غیر طبیعی روی پا، تعویض کفش و استفاده از کفش طبی مناسب است .
ترمیم عروقی در صورت نیاز: در صورت انسداد عروقی پا، باید با مداخله جراحی یا بالون، عروق را باز کرد .
آموزش بیمار: آموزش بیمار جهت مراقبت از پا و پیشگیری از بروز زخم ها بسیار مهم است .

به عنوان توصیه آخر چگونه می توانیم از بروز زخم دیابتی پیشگیری کنیم؟
کنترل دقیق قند خون زیر نظر پزشک می تواند از بروز کلیه عوارض دیابت جلوگیری کند