ارجمند با صلابت

داریوش ارجمند یکی از آن بازیگران شش دانگ سینمای ماست که تاکنون ژانرهای مختلفی را تجربه کرده و نشان داده که از توانمندی های بی نظیری در خلق شخصیت هایی بعضا جاودان در تاریخ سینما و تلویزیون برخوردار است؛ بازیگری که تحصیلات تکمیلی تئاتر و سینما را در دانشگاه سوربن فرانسه به پایان رسانده و پس از آن به ایران آمده و نقش مهمی در رونق هنر تئاتر کشور ایفا کرده است؛علی الخصوص اینکه پنج طلایه دار تئاتر ایران در آن سال ها، حسابی تنور هنر نمایش را گرم کرده بودند تا زمینه برای ورود استعدادهای جدیدی چون ارجمند، حسابی مهیا باشد.

ارجمند در سال های ابتدایی ورود مجددش به ایران علاوه بر تئاتر، به کارگردانی نیز توجه ویژه ای داشته و چند فیلم کوتاه می سازد. حتی تصمیم می گیرد که بخت خود را در تولید فیلم بلند سینمایی بیازماید، به همین دلیل به سراغ «گفت زیر سلطه من آئید» رفته و آن را می سازد که ناکامی بزرگی نصیبش می شود؛ آن قدر بزرگ که وی دیگر هیچ گاه به سراغ کارگردانی نمی رود،اما تمام این ناکامی ها به یک باره از بین می رود؛ زمانی که وی در نخستین نقش آفرینی جدی زندگی خود در هنر سینما، به عنوان نقش اول، جلوی دوربین «ناخدا خورشید» رفته و در اتفاقی به شدت تحسین برانگیز، نخستین سیمرغ خود را از جشنواره فیلم فجر دشت می کند. جو سینما به نفع او تغییر کرده و وی از آن زمان، دیگر هیچ وقت نتوانست از مقابل دوربین خارج شود.

چرا بازی ارجمند مورد اقبال ژانرهای گوناگون است؟
ارجمند، میمیک و استایل بسیار خوبی برای بازی دارد.از آن دست بازیگرانی که پشت دوربین، بی حال و خمیده هستند؛ اما همین که سه، دو، یک کارگردان را می شنوند، به یک فرد اکتیو و همه فن حریف تبدیل می شوند. او صدای بمی دارد و این بم بودن صدایش، با توجه به هیکل بلند بالا و چارشانه اش، بهترین گزینه برای نقش آفرینی در کارهای تاریخی و حماسی است، کما اینکه بسیاری از نقش آفرینی های ارجمند در چنین ژانری رقم خورده است . ضمن آنکه تحکم شخصیتی وی در کمتر بازیگر سینمایی یافت می شود؛ آن کاریزمای شخصیتی که به وی اجازه می دهد نقش یک بزرگ تر را به خوبی ایفا کند. ضمن آنکه انعطاف پذیری صورت و گریم پذیر بودن آن، اجازه حضور در دیگر گونه های سینمایی را نیز به وی می دهد.

کارهایی شاخص با کارگردانانی بزرگ
طبیعتا وقتی ارجمند در نخستین کارش، مقابل دوربین شاهکاری چون«ناصر تقوایی» می رود و سیمرغ جشنواره را هم در خانه اش می بیند، دلیلی ندارد که در هر کاری حاضر شود؛ چون ره صد ساله را یک ساله پیمود. اما منش فروتنانه او هیچ گاه تا امروز، وی را به مرز غرور نکشاند به همین دلیل در دومین کارش، مقابل دوربین صدرعاملی جوان رفت که پیش از آن یک تجربه بسیار موفق به نام «گل های داوودی» را در کارنامه داشت؛ ارجمند خیلی بزرگوارانه پذیرفت تا نقش دوم فیلم«پائیزان» را بازی کند؛ فیلمی که نه اندازه «گل های داوودی»؛ اما یکی از بهترین های کارنامه کارگردانش تا به امروز است. پس از آن«محمد بزرگ نیا» برای«کشتی آنجلیکا» به سراغش آمد تا شاید خاطرات خوش«ناخدا خورشید» با فیلمی در همان حال و هوا و در همان لوکیشن، دوباره تکرار شود. ارجمند نقش مکمل فیلم شد؛ اما فیلم با وجود اینکه بهترین فیلم کارنامه کارگردانش است هیچ گاه به مرز موفقیت های فیلم تقوایی، نزدیک هم نشد.پس از این دو تجربه معمولی، ارجمند چند فیلم زیر متوسط دیگر بازی کرد که چندان توفیقی برایش به ارمغان نیاورد.ریسک بزرگ او برای بازی در نخستین ساخته «واروژ کریم مسیحی» بسیار خوب بود؛ ارجمند با بازی نمایشی خود در «پرده آخر»، گوشه های دیگری از بازی گرم خود را به نمایش گذاشت و سبب کامل تر شدن این فیلم منحصر به فرد شد. پس از این اتفاق، وی پذیرفت تا یکی از نقش های فرعی «ناصرالدین شاه آکتور سینما» را بازی کند؛ فیلمی که فقط به پربارتر شدن کارنامه او کمک کرد.در طول این سال ها وی در نخستین تجربه تلویزیونی، مقابل دوربین«امام علی (ع)» می رود؛ نخستین تجربه تلویزیونی ارجمند دقیقا به مانند نخستین تجربه سینمایی اش، مهم ترین اتفاق کارنامه او در حیطه بازیگری در سیما می شود؛ به گونه ای که مردم هنوز هم وی را با نقش مالک اشتر به یاد می آورند.ارجمند پس از چند فیلم متوسط در ابتدای دهه 70 و البته تجربه بسیار خوشایند «امام علی (ع)» این باربازی در نخستین فیلم پرحاشیه کارنامه اش را تجربه کرد؛ «آدم برفی» سه سال پس از تولیدش به روی پرده رفت و رگه های زیرین بازی ارجمند را نشانه رفت.فیلم با توفیق فراوانی مواجه شد و جایگاه ارجمند را در سینما، محکم کرد،هر چند که وی در آن سال ها بیشتر در فیلم های زیر متوسط به ایفای نقش می پرداخت.

همکاری با کیمیایی و دگردیسی در کارنامه
ارجمند در سال 78، در فیلم «اعتراض» بازی کرد؛ فیلمی که کیمیایی پس از ساخت آن، برای چند سال از ایران رفت و دیگر فیلم نساخت.بازی ارجمند در نقش مکمل این فیلم، یکی از استثنایی ترین بازی های او است.لحن داش مشتی بازی او در کنار ژست بزرگ خانواده که شدیدا به پرستیژ او می آمد، در کنار دیالوگ های غامض کیمیایی که به شدت روی زبان بدن ارجمند می نشست، نقش «امیرعلی فرمانزاد»را به یکی از ماندگارترین نقش های تاریخ سینمای ایران تبدیل کرد.فیلم به شدت دیده شد و روزگار خوش ارجمند با بازی در نقش اول فیلم«مسافر ری» تکرار و جایگاه وی را به عنوان یک بازیگر شش دانگ تاریخی مستحکم کرد؛اتفاقی که منجر به بازی در «سگ کشی» بهرام بیضایی شد تا باز هم یک نقش ماندگار دیگر در کارنامه ارجمند و در تاریخ سینمای ایران ثبت شود.«سگ کشی» پرفروش ترین فیلم سال لقب می گیرد و«حاجی نقدی» فیلم به دومین سیمرغ فجر؛ اما این بار مکمل دست می یابد.

دوران سراشیبی کارنامه هنری
جالب است که بدانیم همان روندی که پس از سیمرغ اول برای ارجمند رقم خورد، پس از سیمرغ دوم نیز به سراغش آمد.دوباره بازی در آثار متوسط را پذیرفت با این تفاوت که دیگر از ابتدای دهه 80 تا به امروز، کاری نتوانست حکم انفجار را در کارنامه اش داشته باشد.اتفاقات خوب کارنامه اش با کیمیایی را در «رئیس» و با «محمد بزرگ نیا» در «راه آبی ابریشم» تکرار کرد؛ اما هیچ یک نتوانستند به مانند «اعتراض» و «کشتی آنجلیکا»، جایگاه سینمایی وی را بهبود بخشند.حتی در طول این سال ها دو تجربه متفاوت نیز از سر گذراند: بازی در فیلم توقیفی «ابراهیم حاتمی کیا» (گزارش یک جشن) و بازی در پرحاشیه ترین فیلم کارنامه هنری اش (پایان نامه).شاید حجم این همه ناکامی در بیش از یک دهه سبب شد تا وی در دهه 90، در کاری سینمایی حضور نیابد.او در دهه 90 به تلویزیون روی آورد و توانست دومین نقش ماندگار خود را در رسانه ملی خلق کند : «حشمت فردوس» در سه گانه«ستایش» که به شدت نام وی را مجددا بر سر زبان ها انداخت و جوایز بسیاری همچون تندیس حافظ را برای او به ارمغان آورد.داریوش ارجمند با صلابت بازی می کند؛ جوهره ای که امروزه در کمتر بازیگر یافت می شود.به همین دلیل نمی توان او را تمام شده قلمداد کرد. تشنه یک فرصت طلایی است تا باز هم با خلق کاراکتری جدید، نگاه ها را به سمت خود معطوف کند؛ بازیگر محبوبی که خیل کثیری از مردم او را می شناسند و برایش احترامی ویژه در شأن یک استاد بازیگری قائل هستند.