الهام از ریشه‌ها و تداوم فرهنگی
خانه صفوی شاهد برگزاری یکی از حرفه‌ای‌ترین نمایشگاه‌های نگارگری بود. استفاده از آثار هنرمندان مختلف از پیشکسوت‌های اصفهانی و غیر اصفهانی تا هنرمندان جوان‌تر و چیدمان خوب، در کنار یک برنامه مستمر ورک شاپ های مختلف نگارگری و فروش قابل‌تأمل، همگی سطح این نمایشگاه را بالا برد.
سعید آقایی- اصفهان امروز : خانه صفوی شاهد برگزاری یکی از حرفه‌ای‌ترین نمایشگاه‌های نگارگری بود. استفاده از آثار هنرمندان مختلف از پیشکسوت‌های اصفهانی و غیر اصفهانی تا هنرمندان جوان‌تر و چیدمان خوب، در کنار یک برنامه مستمر ورک شاپ های مختلف نگارگری و فروش قابل‌تأمل، همگی سطح این نمایشگاه را بالا برد. این‌ها بهانه‌ای شد تا گفتگویی با امیر رجایی و شکیبا شریفیان، کیوریتورهای «نقشِ نگارین» داشته باشیم که باهم می‌خوانیم:
*ایده برگزاری نمایشگاه نقش نگارین از کجا شکل گرفت و هدفتان از انتخاب مجموعه‌ای از آثار نگارگری چه بوده است؟
شریفیان: ازآنجاکه «الهام از ریشه‌ها» و «تداوم فرهنگی» همواره ازجمله دغدغه‌های شخصی ما بوده است، نگارگری نیز به‌عنوان یکی از باشکوه‌ترین مصداق‌های هنر سنتی و میراث فرهنگی ایرانی در این زمره، موردتوجه ماست. آنچه مسلم است، برگزاری نمایشگاه در حوزه هنرهای سنتی در قیاس باهنرهای مدرن، از رونق کمتری برخوردار است و بالطبع هنرهای سنتی پویایی کمتری در اقتصاد هنر دارند؛ بنابراین یکی از اهداف ما در برگزاری نمایشگاه گروهی نگارگری ایجاد پویایی در این هنر بوده است.
*معیارتان برای انتخاب هنرمندان این مجموعه بر چه اساسی بوده است؟ بیشتر به سراغ جوانان توانمند رفته‌اید یا افراد صاحب امضاء؟ علاوه بر نگارگران اصفهان، هنرمندانی از شهرهای دیگر نیز در این مجموعه حضور دارند؟
رجایی: ازآنجاکه نمایشگاه در یکی از پر رفت و آمدترین گالری‌های اصفهان به نمایش درآمد این فرصت فراهم شد تا بتوانیم شاخه‌های مختلف نگارگری ایرانی را نمایش دهیم. بازخوانی و بازسازی نمونه‌های تاریخی و پیروی از مکاتب مختلف نگارگری و نوآوری در قالب سنت و توجه به دغدغه‌های معاصر، ازجمله ویژگی‌های آثار به نمایش درآمده است؛ بنابراین مخاطب با طیف وسیعی از آثار متنوع مواجه است که بخشی از این انتخاب، حاصل کار مشترک کیوریتوری است، بدین گونه که سلیقه‌های مختلف کیوریتوری بین ما دو نفر مطرح‌شده و با دعوت از خیل وسیعی از هنرمندان جوان توانستیم مجموعه‌ای متنوع را نمایش دهیم. نمایشگاه حاصل مشارکت بیست‌وچهار هنرمند است که سه نفر از آنها از شهرهای مشهد و تبریز حضور پیدا کردند و سایرین از هنرمندان اصفهان بودند.
شریفیان: در انتخاب آثار تلاش شد، تنوع سبکی مورد تأکید قرار گیرد و صداهای مختلف در حوزه نگارگری در کنار یکدیگر شنیده شوند. همچنین از جمله مواردی که همواره به آن توجه ویژه داشته‌ایم نوآوری در هنرهای سنتی بوده، مسئله‌ای که بارها نیز توسط معاونت محترم صنایع‌دستی و میراث فرهنگی، جناب دکتر بهمن نامورمطلق مطرح شده است. نوآوری در هنرهای سنتی بوده است. این‌که آیا می‌توان صنایع‌دستی را از ورطه تکرار نجات داد یا خیر. به همین دلیل بخشی از آثار منتخب نمایشگاه متعلق به هنرمندانی است که دیدگاه‌های نوینی در کارهایشان دیده می‌شود و سبک و سیاق ویژه خود را یافته‌اند.
*چه تفاوت عمده‌ای بین نمایش و فروش آثار نگارگری در گالری با بازار سنتی وجود دارد؟
رجایی: یک هنرمند نگارگر در کارگاه شخصی خود ممکن است هر نوع اثری را به نمایش بگذارد، اما در مکانی مانند نمایشگاه، هنرمند بر اساس معیارهای برگزاری نمایشگاه، تلاش می‌کند تا نسبت به نوع نمایشگاه و اهداف کیوریتورها، اثر درخوری به لحاظ محتوا و تکنیک از خود ارائه دهد. از طرفی، منتقد نمی‌تواند به آتلیه هنرمند و یا به بازار فروش مراجعه کرده و آثار هنرمند را موردنقد و بررسی قرار دهد، ولی نقد فضای نمایشگاهی وظیفه و رسالت یک منتقد هنری است. در زمینه فروش نیز، گالری‌ها به‌واسطه داشتن مخاطبین خاص خود و مجموعه‌داران مرتبط، توانایی و امکاناتی برای دیده شدن آثار و فروش آنها در اختیاردارند.
*چرا خانه صفوی را برای نمایش و فروش آثار انتخاب کردید؟ چه گزینه‌های دیگری در اصفهان برای نمایش این آثار وجود دارند؟
رجایی: خانه صفوی دارای شرایط ویژه‌ای است. این نگارخانه که به‌نوعی نه کافه گالری است و نه گالری مستقل فضایی بینابین را ایجاد کرده است که به‌واسطه داشتن مخاطبین گسترده از نسل‌های مختلف و نیز داشتن برنامه‌های فرهنگی جانبی مانند اجرای زنده موسیقی، امکان هرچه بیشتر دیده شدن این آثار را در خانه‌ای تاریخی و سنتی فراهم ساخته است.
*نمایشگاه در بخش فروش آثار چقدر موفق بوده است؟
شریفیان: خوشبختانه فروش آثار در این نمایشگاه با موفقیت خوبی همراه بوده است. چنان چه در روز افتتاحیه نمایشگاه، اولین اثر به فروش رسید و در ادامه نیز به نسبت نمایشگاه‌های دیگر فروش قابل توجه بوده است.
*ضمن این‌که ارائه ورکشاپ هایی با این حجم گسترده و متنوع، جای تأمل و تقدیر دارد، هدفتان از برگزاری چنین رویدادی چه بوده است؟ این ورکشاپ ها چه تأثیری برای کل نمایشگاه و بحث فروش آثار دارد؟
شریفیان : بدیهی است که کارگاه‌های نگارگری فرصت خوبی است برای مخاطبین تخصصی این حوزه که بتوانند در مدت‌زمان کوتاهی انبوهی از تجارب را از محضر هنرمندان کسب کنند.
رجایی: در کنار این مسئله برگزاری ورکشاپ هایی ازاین‌دست، در فضای عمومی باعث می‌شود مردمی که به کافه می‌آیند با این شاخه هنری از نزدیک آشنا شوند و این خود نوعی فرهنگ‌سازی و سرمایه‌گذاری در حوزه فرهنگ است.
*این مجموعه در شهرهای دیگر و یا خارج از کشور نیز به نمایش گذاشته می‌شود؟ آیا امکان نمایش آثار در فضایی مثل یک گالری مجازی وجود دارد؟
رجایی : با توجه به تلاش‌های اخیر امیدواریم که بتوانیم نمایش و فروش به‌صورت اینترنتی را هم فعال کنیم.
شریفیان: برای نمایش آثار در شهرهای دیگر نیز مذاکراتی صورت گرفته است. همچنین رایزنی‌هایی با میراث فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و نیز سازمان گفتگوهای همکاری آسیا برای برگزاری نمایشگاه در خارج از مرزها انجام گرفته است.
*مجموعه کارهای این نمایشگاه همراه با نقد و گزارش‌هایی از ورک‌شاپ‌ها، در کتابی منتشر می‌شود؟ فکر می‌کنید این مجموعه می‌تواند به‌عنوان داده‌های یک پژوهش خوب به‌حساب آید؟
شریفیان: این نمایشگاه با گردهم آوردن آثار نگارگری معاصر از هنرمندان شهرهای اصفهان، تبریز و مشهد، می‌تواند داده‌های اولیه برای مطالعه تطبیقی و بررسی تفاوت دیدگاه‌ها و سبک‌هایی که توسط هنرمندان هر شهر اتخاذ می‌شود را در اختیار محققان قرار دهد؛ این‌که در هر شهر چه رویکردهایی برجسته‌تر است و این‌که هنرمندان چه بازخوانی‌هایی از سنت نگارگری ایرانی دارند.
رجایی: در مورد کتاب این مژده را می‌دهم که در تلاشیم تا کتابی مفصل و نفیس از منتخب آثار نگارگران اصفهان به چاپ برسانیم که امید است در نیمه دوم سال، این مجموعه آماده چاپ‌شده و تا قبل از پایان سال به بازار بیاید.