کوچه فتحیه، پاتوق خیاط‌های اصفهان

اصفهان امروز- مسعود قلمکاری: سال 48 تا 50 بین دروازه دولت و پاساژ ایفل نمایندگی فروش خودروهای گالانت را در اصفهان داشتیم. بعد شهرداری ایراد گرفت که در خیابان چهارباغ نباید مغازه‌های مربوط به اتوموبیل باشد و این مغازه به بستنی و کیک‫فروشی دوطبقه‌ای تبدیل شد. سال 57 ما به پارچه‌فروشی روی آوردیم و من که حالا 66 ساله‌ام 55 سال را در چهارباغ گذرانده‌ام.

یادم است که در سال‌های دهه‌های 40 و 50 یک اصفهان بود و خیابان چهارباغ. برای تفریح همه به چهارباغ می‌آمدند. آن روزها از دروازه دولت تا میدان انقلاب، رونق زیادی داشت و سینما ایران و سینما مایاک چهارباغ معروف بود. تاد مرکزی در دروازه دولت، هزارویک‌شب و کافه علی انجیلی، برخی دیگر از مکان‌های مشهور این خیابان بودند. کافه علی انجیلی بین دروازه دولت و پاساژ ایفل بود و فضایی برای کاریابی بود. نماینده‌های اصناف مختلف ازجمله نانواها، نقاش‌ها یا نوازندگان ارکستر و خوانندگان عروسی‌، عصرها به این کافه می‌رفتند هرکه کاری با آنها داشت می‌دانست که می‌تواند آنها را در کافه پیدا کند. برای مثال یک نفر به این کافه می‌رفت و سراغ خیاط می‌گرفت و به او خیاط معرفی می‌شد. در آن سال‌ها خیابان چهارباغ پررفت‌وآمد بود و همه به‌اصطلاح شیک و تروتمیز به آن می‌آمدند. به‌نوعی کسر شأن بود که کسی بدون کت با یک پیراهن تک در این خیابان قدم بزند.

در سال‌های دهه 40 و 50، کوچه فتحیه و کوچه سپاهان خیابان چهارباغ، هم رونق زیادی داشتند. در کوچه سپاهان، سینما مولن‌روژ و سینما سپاهان بود و تعدادی هم مغازه داشت، ازجمله خرازی، کفاشی، سوپر مارکت و فرنی‌پزی حلبیان.

ورودی کوچه فتحیه از سمت خیابان چهارباغ هم همانجایی بود که اکنون یکی از ورودی‌های پارک هشت‌بهشت است. درخت‌های کاج این کوچه که سال 58 تخریب شد، اکنون جزئی از این پارک هستند. این کوچه پر از مغازه بود و خانه سردار اعظم، پسرخاله محمدرضا پهلوی هم در این کوچه بود که اکنون ساختمانی آجری در پارک هشت‌بهشت است و به سازمان فضای سبز شهرداری تبدیل‌شده و حوض آن خانه هم در کنار این ساختمان هنوز وجود دارد. در این کوچه، خانه حاج میرزاعلی روغنی، یکی از سازندگان پاساژ ایفل هم بود که اکنون خراب‌شده است. سینما آسیا و پاساژ سه‌طبقه بزرگ «پیوند» هم در این کوچه بود. 10 دکتر هم در این کوچه مطب داشتند، ازجمله دکتر راسخ، جراح معروف قلب و دکتر شریفی، پزشک اطفال. حدود 50 خیاط هم در کوچه فتحیه مغازه داشتند. تعدادی رستوران و ساندویچ‌فروشی و یک چلوکبابی به نام خرم هم در آن بود و در انتهایش هم دو کارگاه آهنگری وجود داشت. این کوچه تعدادی کفاشی هم داشت.

در انتهای کوچه فتحیه هم دبیرستان بهشت‌آیین بود که بعدها بخشی از آن در جریان ساخت خیابان باغ گلدسته تخریب شد. این مدرسه اهمیت زیادی داشت.

در نزدیکی مدرسه بهشت‌آیین هم خیابان جهان‫بانی بود که حمام چهره‌نما در آن قرار داشت. خراب کردن کوچه فتحیه، رونق خیابان چهارباغ را کم کرد. بیشتر مغازه‌دارهای این کوچه فوت کرده‌اند و همان زمان شهرداری به آنها یک مبلغ به نسبت جزئی داد. ما به طرح بدنه شرقی اعتراض هم کرده‌ایم، ولی فایده نداشته و شهرداری هر کاری خودش بخواهد، می‌کند.

به نظر من شهرداری خیابان چهارباغ را با این طرح و طرح‌های مشابه از بین برد. همه دکان‌ها و سینماها را خراب کرد و بدنه شرقی را به‌جایش ساخت که موردپسند مردم نیست و کسی در آن کاسبی نمی‌کند. در بدنه سازی شرقی چهارباغ پاساژی که ساخته‌اند حتی رو به خیابان ویترین فروشگاهی هم ندارد و پشت شیشه‌های آن راه‌پله ساخته‌اند. وقتی وارد این پاساژ می‌شویم، اول‌ازهمه چشممان به پله‌برقی می‌افتد، درحالی‌که پله‌برقی باید آخر پاساژ باشد، نه در نزدیکی ورودی پاساژ. حتی بانک هم نتوانست کارش را در این پاساژ ادامه دهد و بسته شد. این پاساژ حتی دستشویی هم ندارد. پیاده‫راه کردن این خیابان در پنج ماه گذشته هم کاسبی مغازه‌های آن را خراب کرد. بسیاری از مغازه‌های پاساژ ایفل به دلیل مشکلات اقتصادی بسته شده است. بهترین پارچه‌فروش‌های اصفهان در دروازه دولت، مغازه داشتند و حدود ده‌ها مغازه پارچه‌فروشی را شهرداری برای ایجاد تغییرات در این میدان خراب کرد. مغازه ما هم خراب می‌شود، چون جزء طرح ساخت بدنه شرقی از دروازه دولت تا بازار هنر است. اگر شهرداری به اجرای طرح‌هایش در خیابان چهارباغ ادامه دهد، به نظر من این خیابان به طور کامل از دست می‌رود.

پارچه‌فروش در خیابان چهارباغ