آمیزه ای از خوش شانسی و بدشانسی !

همان گونه که انتظار می رفت، «نهنگ عنبر 2» توانست رکورد فروش این سال های سینمای ایران را بشکند که البته این روند بنا بر اتفاقاتی که در ادامه توضیح خواهیم داد، خیلی به تأخیر افتاد؛ چرا که این انتظار وجود داشت که فیلم، بتواند طی دو ماه ابتدایی اکران خود به چنین رکوردی دست یابد؛ اما این اتفاق در پایان اکران سه ماهه فیلم افتاد تا فیلم سامان مقدم نخستین فیلم 20 میلیارد تومانی سینمای ایران لقب بگیرد.

«پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران» عنوانی است که این روزها به فیلم «نهنگ عنبر 2» می دهند؛ عنوانی که حتی صاحبان فیلم نیز می دانند چندان صحیح نیست. فیلم «سامان مقدم» تا اینجا که 20 میلیارد تومان فروخته، تازه توانسته به رقم فروش «من سالوادور نیستم» برسد؛ فیلم «منوچهر هادی» سال گذشته بابلیت های 8 و 10 هزار تومان توانست به فروش 16 میلیارد تومانی دست یابد آن هم در کمتر از سه ماه، آن وقت «نهنگ عنبر 2» با بلیت های ثابت 12 هزار تومان و اختصاص سالن های سینمایی بیشتر و البته مدت زمان اکران قانونی بیشتر، توانسته 20 میلیارد فروش داشته باشد که اگر این قیمت را در بهای بلیت تقسیم کنیم، متوجه می شویم که تعداد مخاطبان هر دو فیلم، تقریبا یکسان بوده اند.از سوی دیگر، اگر بخواهیم «نهنگ عنبر 2» را به لحاظ تعداد بیننده تحلیل کنیم (که درست ترین شیوه تشخیص میزان استقبال از یک فیلم است)، در خواهیم یافت که این فیلم نه تنها پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران نیست بلکه در زمره 10 فیلم نخست این فهرست نیز قرار ندارد.«نهنگ عنبر 2» اگر 24 میلیارد تومان می فروخت، تنها دو میلیون بیننده داشت، در حالی که سینمای ایران در طول سه دهه اخیر، فیلم هایی داشته مانند «عقاب ها»ی ساموئل خاچیکیان که بابلیت60 تومانی سال 64، بیشتر از 12 میلیون مخاطب داشته یا آثاری چون کانی مانگا، افعی، تاراج، عروس، گلنار و کلاه قرمزی و پسرخاله که هر کدام از این فیلم ها توانستند هفت تا 9 میلیون مخاطب داشته باشند؛ بنابراین متوجه می شویم که «نهنگ عنبر 2» هنوز یک میلیون و هفتصد هزار مخاطب ندارد، فاصله غیرقابل قیاسی با این فیلم ها دارد و ملاک اختصاص عنوان پرطمطراق «پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران»، تنها رقم وسوسه کننده 20 میلیارد تومان است، حال آنکه 800 میلیون «عقاب ها» در سال 65 به مراتب ارزشمندتر از 20 میلیارد سال 96 است. بهتر بود عنوان پرفروش ترین فیلم دهه 90 تاریخ سینمای ایران برای «نهنگ عنبر 2» انتخاب می شد که البته این عنوان هم با توجه به توضیحات بالا، با اغماض بسیار به این فیلم تعلق دارد.

چرا «نهنگ عنبر 2» فروخت؟
خیلی عجیب است که سینمادارها همچنان که سه ماه از اکران این فیلم می گذرد، هم چنان بر نمایش این فیلم اصرار دارند.حال آنکه در طول سه ماه اخیر، فیلم های پرفروشی رونمایی شدند که می توانستند ادامه ای امیدوارکننده بر فیلم «سامان مقدم» باشند؛اما بسیاری از سینمادارها ترجیح دادند همچنان «نهنگ عنبر 2» را نمایش دهند.نخستین دلیل فروش بالای این فیلم، سابقه بسیار خوب آن است. قسمت نخست این فیلم در کمال ناباوری نزدیک به هشت میلیارد تومان فروش داشت که همه را شوکه کرد. همین فروش غیرقابل انتظار سبب شد تا صاحبان اثر در یک اقدام عجولانه، فصل دوم آن را در کمال بی دقتی و بی هنری بسازند که حاصل، ملغمه ای غیرتکنیکی بر یک دنباله نسبتا موفق بود. حالا اگر صاحبان اثر بخواهند قسمت سومی بر «نهنگ عنبر» بسازند (که خیلی محتمل است)، دیگر نمی توانند به این رقم ها دل ببندند، چون قسمت دوم این فیلم، واقعا ناامیدکننده و بد بود و برای قسمت سوم، بخش عمده ای از این مخاطبان، ریزش خواهند داشت.زوج «رضا عطاران» و «مهناز افشار» به عنوان جدیدترین زوج سینمای ایران، از سوی مخاطبان پذیرفته شده، ضمن اینکه مخاطب دراین فیلم، نقش متفاوتی از عطاران تکراری این سال ها مشاهده می کند. همین اتفاق را در بازی «مهناز افشار» نیز می بینیم. بنابراین قشری از مخاطبان برای تماشای نقش های جدید، از این فیلم استقبال کردند.نکته مهم دیگری که به این استقبال شکوهمند از «نهنگ عنبر 2» منجر شد، تم فیلم است.همواره آن دسته از فیلم های کمدی که به فضای اجتماعی دهه 60 پرداختند، توانستند مقبولیت خوبی میان مخاطبان سینمای ایران داشته باشند؛ چرا که حتی نحوه لباس پوشیدن در آن دهه، برای یک اثر کمدی، مفرح است ضمن آنکه «نهنگ عنبر» با هوشمندی بسیار زیادی، استفاده ای بهینه از برخی محدودیت های اجتماعی آن دهه به عمل آورد که به چنین استقبال باشکوهی منجر شد.این سه مورد، در کنار زمان بسیار خوب اکران و البته تعدد سالن های نمایش در تهران و شهرستان ها که صدای صاحبان دیگر آثار روی پرده را نیز بلند کرد، سبب شد تا «نهنگ عنبر 2» با گذر از فروش 20 میلیارد تومان، خیز آرامی به سمت 21 میلیارد تومان بردارد که این اتفاق با توجه به ریزش بسیار زیاد سالن های این فیلم پس از سه ماه نمایش، با تأخیر بسیار همراه خواهد بود.

چرا «نهنگ عنبر 2» خیلی دیر به میزان بالای فروش رسید؟
خیلی ها انتظار داشتند که «نهنگ عنبر 2» تا پایان دو ماه ابتدایی نمایش خود بتواند از مرز 20 میلیارد تومان فروش عبور کند، چون رقم استقبال از فیلم های پرفروش در سینمای ایران طی یک سال اخیر، یک میلیارد فروش برای سه روز است که این رقم برای فیلم های بسیاری از جمله «فروشنده»، «گشت 2» و «ساعت 5 عصر» اتفاق افتاده است.» «نهنگ عنبر 2» در ابتدا، شروعی طوفانی داشت و توانست به راحتی در سه روز، حتی کمی بیشتر از یک میلیارد تومان فروش هم داشته باشد؛ اما برنامه ریزان، فکر ماه رمضان را نکردند و گمان بردند که ماه رمضان امسال نیز به مانند چند سال اخیر، یک بازه طلایی برای آثار در حال اکران است؛ ولی این اتفاق در ماه رمضان امسال نیفتاد و رقم فروش «نهنگ عنبر 2» در رمضان امسال به نصف تقلیل یافت.به موازات این اتفاق، حادثه تروریستی در تهران سبب شد تا 30 درصد از این فروش تقلیل یافته نیز کم شود تا گیشه فیلم در آن بازه، در سه روز به 350 میلیون تومان هم نرسد.این روند که تقریبا یک ماه به طول انجامید، سبب شد تا «نهنگ عنبر 2» افت فاحشی را در گیشه به خود ببیند که حتی صاحبان اثر را نسبت به فروش 20 میلیارد تومانی ناامید کرد.در ادامه، رونمایی از برخی آثار پرفروش نیز به کم رنگ تر شدن فروش فیلم «سامان مقدم» منجر شد تا جایی که فیلم در تک سالن پردیس های چند سالنه اکران می شدو آشکارا از دور تبلیغات خارج شد؛ اما همان سالن های جسته و گریخته در تهران و البته تعدد سالن در شهرستان ها سبب شد تا این فیلم بتواند رویای 20 میلیاردی فیلمی در دهه 90 سینمای ایران را محقق کند.رویایی که بسیار شکننده به نظر می رسد؛ «نهنگ عنبر 2» اصلا دلش نمی خواهد رکورد جدیدش، همین امسال توسط فیلم هایی چون «ساعت 5 عصر» و «آینه بغل» شکسته شود.