گرمخانه مردمی اصفهان به مددخواهان عزت نفس می دهد
به‌تازگی گزارشی از جلسه رسمی گرمخانه پایان کارتن‌خوابی امید با حضور مسئولین ذی‌ربط در این رسانه به چاپ رسید که طی آن از عدم حضور شهردار و بی‌نتیجه ماندن قول ایشان مبنی بر اختصاص زمین یا محلی برای ساخت گرمخانه زنان مطرح بود
مینا عباسپور- اصفهان امروز: به‌تازگی گزارشی از جلسه رسمی گرمخانه پایان کارتن‌خوابی امید با حضور مسئولین ذی‌ربط در این رسانه به چاپ رسید که طی آن از عدم حضور شهردار و بی‌نتیجه ماندن قول ایشان مبنی بر اختصاص زمین یا محلی برای ساخت گرمخانه زنان مطرح بود. در این جلسه جای خالی تنی چند از مسئولین باعث شد که زنجیره پیگیری امور مربوط به این گروه مردمی در راستای کاهش آسیب اجتماعی حاصل از کارتن‌خوابی و اعتیاد و درمان این افراد در اصفهان ناپیوسته بماند. نبود شهردار و یا نماینده‌ای از سوی او یکی از حلقه‌های مفقوده و غایب این زنجیره بود که علی‌رغم وجود معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری منطقه 10، نداشتن اختیارات وی گره‌گشای مباحث آن جلسه نبود؛ اما در گفتگویی که به همین منظور با مدیر امور اجتماعی و مشارکت‌های مردمی شهرداری اصفهان انجام دادیم توانستیم موارد مختلفی از این مبحث را بررسی کرده و از جایگاه حقوقی ایشان در مورد نحوه همکاری و اختیارات شهرداری در تعامل با این گروه و به‌طورکلی مبحث اسکان کارتن‌خواب‌های استان اصفهان جویا شویم. در ادامه مسعود مهدویان فر به سؤالات خبرنگار اصفهان امروز چنین پاسخ می‌دهد:
طبق آخرین گزارشی که داشتیم گروه پایان کارتن‌خوابی امید درباره جمع‌آوری و درمان کارتن‌خواب‌ها فعالیت‌هایی در دست اقدام دارد که به مراحلی بالاتر از جمع‌آوری و اطعام ایشان رسیده است. نظر شما در مورد اینکه آیا این اقدامات صحیح است و چگونه باید ساماندهی شود چیست؟
ما در شهر اصفهان در بحث آسیب‌های اجتماعی خوشبختانه به اذعان بسیاری از کارشناسان و سایر کلان‌شهرها شهر پاکی راداریم و به‌صورت چندان واضح و علنی ظهور و بروز آسیب‌های اجتماعی کلان‌شهرها نظیر شیوع گسترده تکدی‌گری یا مواردی نظیر کارتن‌خوابی به‌صورت فراگیر در سطح شهر اصفهان را شاهد نیستیم. البته این به معنا نیست که اگر اقدامات پیشگیرانه انجام ندهیم در آینده هم همین پاکی و طراوت شهر اصفهان را داشته باشیم. لذا آنچه مسلم است اینکه باید با اقدامات پیشگیرانه برای کنترل آسیب‌های اجتماعی کلان‌شهرمان را از قبل بیندیشیم و در این خصوص تدابیر لازم را به کاربندیم. در شهر اصفهان نرخ شیوع اعتیاد بر اساس گزارش شیوع شناسی ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور در کل کشور 65/2 درصد و در اصفهان حدود 2 درصد است. این بدین معناست که بر اساس شیوع شناسی که در سال 90 اتفاق افتاده حدوداً از جمعیت 2 میلیون نفری، بین 40 الی 50 هزار نفر فرد معتاد داریم که از این تعداد یک درصدشان به‌عنوان معتادان متجاهر یا بی‌خانمان شناسایی می‌شوند. قانون برای این افراد ظرفیتی اعلام کرده تحت عنوان کمپ‌های ماده 15 قانون مبارزه مواد مخدر و این قانون پیش‌بینی می‌کند که معتادانی که ترددشان در سطح شهر منجر به ترس و وحشت می‌شود در اماکنی اسکان و ساماندهی شوند و طبق حکم قانون در آنجا تحت درمان قرار بگیرند. باید اشاره داشته باشم که در خود شهر اصفهان کمپ ماده 15 نداریم. ولی در مجاورت شهر اصفهان کمپ ماده 15 وجود دارد که ظرفیت این کمپ جوابگوی کل شهر اصفهان نیست به تعبیری تعداد معتادین متهاجرمان بیشتر از ظرفیت کمپ ماده 15 است. همین‌جاست که ضرورت راه‌اندازی و فعالیت گرم‌خانه‌های مردمی در شهر اصفهان احساس می‌شود. واقعیت این است که این‌ها جایگزین هم دیگر نیستند. کمپ ماده 15 مرکز کنترل و کاهش آسیب اجتماعی و درمان معتادان است که افراد به اختیار خودشان اجازه ورود و خروج ندارند؛ با حکم قضائی وارد می‌شوند و با تکمیل دوران بهبودی ترخیص می‌شوند. طبق مستندات و آیین‌نامه موضوع ماده 26 قانون مقررات مالی دولت مصوب 27/11/1380 مجلس شورای اسلامی احداث گرمخانهها جزو وظیفه شهرداری نیست. این آیین‌نامه مشخص می‌کند که 13 مورد جزء مواردی هست که به عهده سازمان بهزیستی گذاشته‌شده و صدور مجوز آن‌ها بر عهده سازمان بهزیستی استان اصفهان است. ازجمله مواردی که در اینجا به آن اشاره‌شده بحث گرمخانه است. بر اساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی بحث گرمخانه بر اساس بند 12 ماده 26 قانون مقررات مصوبه این موارد جز کارهای سازمان بهزیستی است که باید صدور مجوز کند. افراد از روی ناآگاهی این مورد را جزو وظایف شهرداری‌ها می‌دانند. در کشور هم تنها جایی که شهرداری‌ها در این بحث ورود پیداکرده شهرداری تهران است. آن‌هم به دلیل اینکه پایتخت است و الزامات دولت چنین شرایطی ایجاد کرده است. ولی در سایر کلان‌شهرها ما شاهد چنین چیزی نیستیم.
درمجموع ایجاد گرم‌خانه‌های مردمی نظیر فعالیت تشکل مردمی و گروه پایان کارتن‌خوابی امید اقدام بسیار خوبی است. ما برای راه‌اندازی گرمخانه بانوان در شهریورماه سال 94 کار مشترکی با بهزیستی انجام دادیم که تجربه خوبی بود و طی آن افرادی اسکان داده شدند و در فرآیند بهبود و درمان قرار گرفتند. ما در اصفهان نیازمند چنین اماکنی هستیم ولی نیاز به تعدد ندارد. یک گرمخانه آقایان و یک گرمخانه بانوان در حاضر جوابگو خواهد بود. جای تشکر هم دارد از گروه‌های مردمی و خیرین که به این مسئله ورود کرده و کمک می‌کنند. از این فعالیت‌ها نهادهای دولتی هم حمایت می‌کنند و ما هم سعی کرده‌ایم که حداکثر مساعدت و همراهی را داشته باشیم. در حال حاضر اعتقاددارم با گرمخانه مردمی پایان کارتن‌خوابی امید آن تعامل کاری لازم هنوز به‌صورت قوی برقرار نشده که امیدواریم با تسهیل روابط بخش‌های دولتی و این تشکل مردمی شاهد تقویت و رونق فعالیت این گرمخانه باشیم.
در جلسه‌ای که اخیراً برگزار شد و مسئولین مختلف ازجمله دبیر شورای هماهنگی مواد مخدر و مدیر دفتر امور اجتماعی استانداری و معاون پیشگیری سازمان بهزیستی و غیره حضور داشتند، این صحبت هم مطرح شد که شهرداری مستقیماً نمی‌تواند به مسئله گرمخانهها ورود کند اما آنچه درخواست این گروه است قولی است که شهردار، آقای جمالی نژاد داد مبنی بر اینکه زمینی را در اختیار این گروه قرار می‌دهند تا خیرین اقدام به ساخت گرمخانه زنان کنند و ظاهراً این قول هنوز محقق نشده است. دلیلش چیست؟
واقعیت این است که راه‌اندازی گرمخانه در حال حاضر در بافت‌های مسکونی شهر اصفهان به دلیل تبعات فرهنگی اجتماعی و نارضایتی‌های محلی که ممکن است ایجاد کرده و حتی طبعاتی همچون کاهش منزلت یک محله در راستای جانمایی آن به همراه داشته باشد، کار سختی است. در حال حاضر برای تأمین چنین جایی چند محل را معرفی کرده و هرکدام را بررسی کردیم که یا در تملک دچار مشکل شدیم یا به دلیل نارضایتی‌های مردمی و ابعاد مردمی موفق به انتخاب آن نشدیم. این‌طور نبوده که اقدامی در این بحث نکرده باشیم. کما اینکه در تأمین مکان مددسرا و گرمخانه بانوان شهرداری همکاری داشت و دو سال از فعالیت آن می‌گذرد. آنچه سختی این کار را افزایش می‌دهد بحث نارضایتی‌های مردمی و مکان نمایی و جانمایی گرمخانه است؛ بنابراین پیشنهاد ما هم این است که از محدوده اراضی تحت تملک شهرداری باید برویم رفته و درجایی که نزدیک اصفهان باشد ولی در محدوده شهری اصفهان نباشد این مکان احداث شود. چیزی نظیر مکان کمپ ماده 15 که اشاره کردم که به شهر اصفهان و شهرهای اطراف استان اصفهان سرویس می‌دهد ولی در شهر اصفهان نیست؛ بنابراین تبعات اجتماعی هم ندارد؛ بنابراین برای گرمخانه هم همین معقول است. جایی که خالی از سکنه است یا خارج از محدوده اراضی شهر اصفهان که البته خیلی هم بعد مسافتی نداشته باشد باید گرمخانه را راه‌اندازی کنیم و در حال جستجو هستیم که محل مناسب این امر را تعیین و تملیک کنیم.
یکی از دلایل موفقیت این گرمخانه مردمی نحوه برخوردی بوده که به این افراد عزت‌نفس داده و در مسیر درمانشان بسیار تأثیرگذار بوده است. کمک بسیاری از افرادی که در این محل اسکان داده‌شده و درمان شدند، بازهم توانسته‌اند به دل خانواده‌های خود یا به آغوش جامعه کار برگردند. این اتفاق را کمتر در کمپ‌های دیگر شاهد بوده‌ایم که افراد را به‌زور نگه می‌دارند و آن‌ها غالباً فرار می‌کنند یا مجدد دستگیر می‌شوند. به نظر شما چه ایرادی در این بخش وجود دارد که این بخش مردمی توانسته آن را برطرف کرده و موفق‌تر از دیگر کمپ‌ها عمل کند؟
بله در حقیقت بحث اختیاری بودن در فرآیند درمان معتادان و اصولاً در هرگونه اقدامی اختیاری، نتیجه حاصل بهتر است. اگر اختیار و عزت‌نفس افراد و تمایل فرد در مراحل درمان لحاظ نشود شاهد کار موفقی نخواهیم بود. در کمپ‌های ماده 15 پروتکل اشاره‌شده که افراد باید به‌صورت داوطلبانه برای فرآیند درمان و ترک اعتیاد به کمپ‌های ماده 15 مراجعه کنند. ولی مراجعه به این مکان‌ها بیشتر توسط خانواده و یا اهالی محل با روش‌هایی که عنصر اراده و اختیار در افراد نیست تحویل داده می‌شوند. یکی از کارهایی که در این گرمخانه انجام می‌شود این است که افراد به‌صورت اختیاری در آنجا می‌مانند. محیط انتظامی و زندان گونه نیست و رفت‌وآمد به‌صورت اختیاری است. نکته دوم استفاده از افراد دردآشنا است. کسانی که خودشان در این موارد آشنایی کامل نسبت به زوایای مسئله و نیازهای یک فرد در حال درمان دارند و این امر نقطه قوت این گرمخانه است. سومین مسئله که خیلی مؤثر بوده و ما در سایر روش‌های درمانی کمتر می‌بینیم حفظ عزت‌نفس و تأمین نیازهای افراد تحت درمان است. به نظر من این‌ها کمک می‌کند که افراد ارزشمندی خودشان را بیشتر پیدا می‌کنند و می‌توانند درمان شده و مجدداً توانمند شوند. لذا جای تشکر و تقدیر از مسئولان این گرمخانهها باشیم و در دیگر محل‌ها نیز از همین سازوکارها استفاده کنیم.
در حال حاضر همچنان باید منتظر اختصاص زمین از سوی شهرداری اصفهان برای ساخت گرمخانه بانوان باشیم؟
این از آرزوهای ما است که بتوانیم در اسرع وقت یک مکان مناسب را پیدا کنیم؛ اما نکته اینجاست که زمین تأمین‌کننده نیاز امروز گرمخانه نیست و تا مراحل ساخت آن طی شود یک پروسه دو الی سه‌ساله را طی می‌کند. لذا درعین‌حال که دنبال زمین هستیم باید به فکر رهن و یا اجاره یک مکان باشیم؛ بنابراین در کوتاه‌مدت باید حمایت انجام دهیم و اعلام آمادگی می‌کنیم که بتوانیم در تأمین بخشی از هزینه‌های مکان کنونی کمک کرده و در آینده برای تأمین زمین‌ساخت این گرمخانه اقدامات لازم را پیگیرانه به انجام برسانیم.