چگونه ابریشم‌دوزی کنیم؟

اصفهان زیبا: یکی از هنرهای بسیار زیبا و پر کار، هنر ابریشم دوزی است. درباره این هنر دستی نسرین کاردانی اصفهانی توضیحات لازم را بدین ترتیب می‌دهد:هنر ابریشم دوزی یکی از هنرهای بومی و ملی در ایران است که با نقاط قوت خود همیشه رو به رشد و دگرگونی بوده است. استفاده از نخ ‌های ابریشم خام و طبیعی سیر دوخت را در سال های قبل به انواع دوخت های تاریخی کشانده و در حال حاضر این دوخت ها هم به صورت دوخت با نخ طبیعی و هم به صورت دوخت با نخ مصنوعی مرسوم است.

جایگاه
دوخت ابریشم دوزی در اغلب استان ها و مراکز هنری از جایگاه ویژه ای برخوردار است و این نوع دوخت با انواع نخ ابریشمی انگیزه دوزنده را دو چندان می کند. به خصوص در سالیان اخیر این دوخت توجه عام و خاص را به خود جلب است. از جمله در مامقان تبریز می توان این دوخت را بر روی ممقان دوزی و در سیستان بلوچستان جزیی از ابریشم دوزی با نام ساتن دوزی که از دوخت های فرهیخته یاد می شود، دید.

رانواع دوخت
همان طور که می دانید پیله کرم ابریشم منبع به دست آوردن نخ ابریشم خام است که اصولا در اغلب استان ها از نوع نخ طبیعی برای دوخت ابریشم دوزی استفاده می شود. این نخ از ظرافت و براقیت خاص برخوردار است و به صورت نازک و ضخیم در دسترس است ولی نخ ابریشم مصنوعی با نام های نخ دمسه، نخ عمامه، نخ ابریشم هندی و... به صورت عادی به فروش می رود. دوخت ابریشم دوزی را می توان با دوخت های کاربردی همچون ساقه دزی، ساتن دوزی، تو پر دوزی کوتاه و بلند و نیز دوخت منحصر به فرد نخ گلابتون شاهد باشیم. البته گاه گره فرانسوی و گره آلمانی از دوخت های ترکیبی در ابریشم دوزی به شمار می آید. در دوخت ابریشم دوزی با شیوه تو پر دوزی می توان بر طول دوخت بخیه از ترمینال تا وعدگاه از بست استفاده کرد. از بست ها به دو صورت ممکنه دوخت بر البسه نوزادی یا دوخت حاشیه‌ای برای صدا و سیما می توان استفاده برد ولی دوخت کوتاه و بلند نیز می توانند در دل دوخت های متفاوت جای بگیرند. دوخت توپر ابریشم دوزی به دو صورت بست مورب و بست افقی با کاربردهای متفاوت هیکله طرحی را زیبا می سازد.

شیوه دوخت
استفاده از نخ های ابریشمی در دوخت طرح های متفاوت نیاز به یادگیری فنونی است که نخ در وسط کار گره نخورد، صاف بر روی پارچه قرار گیرد و براقیت نخ هنگام دوخت از بین نرود.ساقه دوزی از جمله دوخت هایی است که برای دور دوزی نشان دادن خطوط اصلی یا خطوط ظریف و باریک به کار می رود. گاه از کنار هم دوختن این تکنیک دوخت توپردوزی هم پدید می آید. ساتن دوزی دوختی است که حدفاصل دو خط موازی پر می شود. غالبا دوخت ساتن دوزی در قسمت روی پارچه و پشت پارچه یکسان است. از این دوخت می توان برای نشان دادن خطوط موازی و با پهنای نسبتا کم استفاده کرد. دوخت ابریشم دو‌زی از بالا به پایین یک طرح دوخته می شود. این دوخت به همراه یک بست بر دوخت اول حاصل می‌شود. از دوخت ابریشم دوزی می توان برای فضا و طرح های بزرگ استفاده کرد. بعضا از دوخت توپردوزی کوتاه و بلند هم استفاده می شود. زیبایی در ابریشم دوزی بسیار مهم است که آن حاصل اجرای صحیح تکنیک های ابریشم دوزی رنگ براق نخ و زدن سوز ن ریز است. رنگ ابریشم دوزی بر دو اساس انتخاب می شود یکی برحسب نوع سلیقه و دیگری بر حسب نوع طبیعی ابریشم دوزی در اغلب استان ها انجام می گیـــرد و نام هر کدام از سوزندوزی ها متفاوت می شود. برای مثال ممقان دوزی نوعی ابریشم دوزی است که در یکی از شهرهای نزدیک تبریز به نام مامقان انجام می گیرد.

نکته ها
برای دوخت ابربشم دوزی حتما باید از نخ های ابریشمی خام یا مصنوعی استفاده کنند. استفاده ضخامت نخ بستگی به طرح و نوع پارچه دارد بعضا از پارچه های ابر یشمی‌ طبیعی یا مصنوعی استفاده می کنند. در ایران نوع پارچه طبیعی آن بسیار اندک است و نوع مصنوعی ازکیفیت خوبی برخوردار نیست؛ اما باز می توانید با تحقیقات پارچه را تهیه کنید.ضمنا بهتر است بدانید زدن لایی چسب بر پشت پارچه ظرافت و لطافت پارچه را کم می کند و به کارگاه بستن پارچه باید طوری باشد که به سطح پارچه آسیب نرساند؛ اما اســتفاده از کارگاه سنتی اصفهان باعث دوخــت مناسب‌تر خواهد شد. ابریشم دوزی اغلب بر پارچه های روشن انجام می‌گیرد و نخ روی کار منتخب رنگ های زنده و شاد است و استفاده از تونالیته رنگی جذابیت طرح را دو چندان می سازد.