درمان آب سياه چشم چیست؟
دکتر نیما کوشا، جراح و متخصص چشم و فلوشيپ قرنيه درباره یکی از اختلالات چشمی و درمان آن توضیحات لازم را بدین ترتیب می‌دهد: آب سياه يا گلوكوم يكى از علل اصلى نابينايى در بالغين است و مهم‌تريـــن علت نابينايى قابل پيشگيرى محسوب مى‌شود. علت اصلى نابينايى در آب سياه، آسيب عصب بينايى است كه معمولا در اثر فشار بالاى داخل چشم ايجاد مى‌شود. عصب بينايى مجموعه‌اى از حدود يک تا يک و نيم ميليون رشته عصبى بسيار ظريف است كه كار انتقال پيام‌هاى عصبى را از شبكيه چشم به مغز برعهده دارد.
اصفهان زیبا: دکتر نیما کوشا، جراح و متخصص چشم و فلوشيپ قرنيه درباره یکی از اختلالات چشمی و درمان آن توضیحات لازم را بدین ترتیب می‌دهد: آب سياه يا گلوكوم يكى از علل اصلى نابينايى در بالغين است و مهم‌تريـــن علت نابينايى قابل پيشگيرى محسوب مى‌شود. علت اصلى نابينايى در آب سياه، آسيب عصب بينايى است كه معمولا در اثر فشار بالاى داخل چشم ايجاد مى‌شود. عصب بينايى مجموعه‌اى از حدود يک تا يک و نيم ميليون رشته عصبى بسيار ظريف است كه كار انتقال پيام‌هاى عصبى را از شبكيه چشم به مغز برعهده دارد.
چشم انسان به‌صورت يک كره بسته است كه براى حفظ عملكرد طبيعى خود بايد سطحى از فشار(فشار داخل چشم) را حفظ كند. در قسمت قدامى چشم ما به‌طوردايمى مايعى به نام مايع زلاليه ترشح می‌شود كه وظيفه تغذيه عناصر قدامى چشم ما را برعهده دارد.اين مايع پس از گردش در چشم از محل زاويه بين عنبيه و قرنيه كه زاويه اتاق قدامى ناميده شده، از چشم خارج مى‌شود. تعادل بين ميزان توليد مايع زلاليه و ميزان خروج آن از چشم مهم ترين عامل تعيين‌كننده فشار داخل چشم است. درصورتىكه ميزان خروج مايع از ميزان توليد مايع كمتر باشد، فشار داخل چشم بالا رفته و باعث ايجاد آسيب به عصب بينايى مي‌شود.در اكثر افراد ميزان طبيعى فشار داخل چشم بين ١٠ تا ٢٠ ميلی متر جيوه است.آسيب عصب بينايى در بيمارى آب سياه به‌صورت افزايش حالت فنجانى در ناحيه سر عصب بينايى و تحليل و رنگ‌پريدگى عصب بينايى ظهور مى‌كند. در مراحل اوليه بيمارى رشته‌هاى مسئول ديد محيطى آسيب مى‌بينند و اعصاب مربوط به ديد مركزى تا مراحل آخر تغييرى نمى‌كنند. به همين علت افراد تا مراحل پيشرفته بيمارى ممكن است متوجه كاهش ديد خود نشوند.
انواع آب سیاه
آب‌سياه به دو نوع اوليه(بدون بيمارى زمينه‌اى قبلى)و ثانويه (ناشى از ساير بيمارى‌هاى چشم يا بيماری‌هاى سيستميک)تقسيم مى‌شود. همچنين براساس نوع اختلال به دو نوع زاويه باز و زاويه بسته تقسيم مى‌شود.
آب سياه زاويه باز: شايع‌ترين نوع بيمارى آب سياه
در افراد، بيمارى آب سياه زاويه باز اوليه است كه طى آن آسيب پيشرونده عصب بينايى و در نتيجه كاهش ديد محيطى و نهايتا نابينايى اتفاق مى‌افتد.در معاينه اوليه افراد مبتلا فقط در نيمى از موارد فشار بالاى چشم تشخيص داده مى‌شود كه به دليل نوسان فشار داخل چشم در طى ساعات شبانه‌روز، ميزان آب بدن، فعاليت فرد و... است. در‌صورت معاينه مكرر و اندازه‌گيرى فشار چشم در فواصل مختلف و در ساعات مختلف روز در بسيارى از اين افراد مى‌توان فشار بالاى چشم را تشخيص داد.علت اصلى افزايش فشار چشم در اين بيمارى، افزايش مقاومت در راه خروج مايع زلاليه از چشم است كه باعث بالا رفتن فشار داخل چشم مى‌شود.از عوامل خطر براى ايجاد آب سياه زاويه باز، علاوه بر فشار بالاى داخل چشم می‌توان از سن بالا، نژاد سياه پوست، مصرف كورتون‌ها، عيب انكسارى نزديک‌بينى، سابقه خانوادگى، ابتلا به ديابت و... را نام برد.
آب سياه زاويه بسته: در اين نوع بيمارى معمولا
به دليل تنگ بودن زاويه اتاق قدامى چشم يا تحدب عنبيه يا ايجاد چسبندگى بين قسمت محيطى عنبيه و قرنيه راه خروج مايع زلاليه در داخل چشم مسدود مى‌شود و باعث بالا‌رفتن فشار داخل چشم مى‌شود. اين حالت مى‌تواند به‌صورت حاد يا مزمن اتفاق بيفتد. در آب‌سياه زاويه بسته حاد فشار داخل چشم با سرعت بالا رفته و ممكن است تا حدود 50 و حتى ٦٠ ميلی‌متر جيوه نيز برسد. اين افراد به‌صورت ناگهانى دچار درد چشم، سر درد، حالت تهوع و استفراغ،تارى ديد
و ديدن هاله نور اطراف چراغ مى‌شوند.عوامل خطر ابتلا به اين نوع از آب سياه شامل سن بالا، جنسيت زن، نژاد آسيايى، عيب انكسارى دوربينــــى و سابقه خانوادگى آب سياه است. در افراد با عيب انكسارى دوربينى به خصوص خانم‌ها، به علت كوچک تر بودن كره چشم، فاصله بين قرنيه و عنبيه كمتر از حد معمول بوده و در نتيجه زاويه اتاق قدامى چشم اين افراد تنگ است. با افزايش سن و بزرگ تر شدن عدسى داخل چشم، اين زاويه تنگ‌تر هم مى‌شود و اين حالت مى‌تواند در مواجهه با ترس يا اضطراب، نور كم يا مصرف برخى داروها باعث انسداد كامل زاويه و ابتلا به آب‌سياه زاويه بسته حاد شود. متخصصين چشم می‌توانند با معاينه، اين افراد مستعد را شناسايى كنند و با انجام ليزر بر روى عنبيه از ايجاد آب‌سياه پيشگيرى كنند.
آب سياه با فشار طبيعى: در معدودى از افراد آسيب عصب بينايى برخلاف فشار داخل چشم طبيعى اتفاق مى‌افتد. اين افراد نيازمند انجام معاينات پيگيرى هستند و در‌صورت مشخص شدن پيشرفت آسيب تحت درمان قرار مى‌گيرند.
تشخيص
كليه افراد بالاتر از چهل سال به معاينه كامل چشم‌پزشكى همراه با اندازه‌گيرى فشار چشم نياز دارند. در‌صورت هر‌گونه شک به بيمارى توسط چشم پزشک، معاينات و انجام تست‌هاى تكميلى توصيه مى‌شود كه شامل اندازه‌گيرى فشار چشم در فواصل مكرر و ساعت‌هاى مختلف روز، اندازه‌گيرى ضخامت قرنيه، تصويربردارى از سرعصب بينايى و انجام تست ميدان بينايى است.در افرادى كه سابقه خانوادگى آب‌سياه دارند يا مبتلا به بيمارى‌هاى زمينه‌ساز ديگر هستند، اين معاينات زودتر انجام مى‌شود.
درمان
درمان آب‌سياه نيازمند همكارى كامل بين بيمـــار و چشم‌پزشک است. در بسيارى از موارد، بيمارى با مصرف صحيح و به موقع قطره‌هاى موضعى كنترل مى‌شود. درمان آب سياه زاويه باز: در مراحل اوليه از قطره‌هاى موضعى كاهش‌دهنده فشار چشم استفاده مى‌شود. درصورتى كه فشار مطلوب با اين داروها حاصل نشود، بيمار كانديد انجام عمل جراحى مى‌شود. شايع‌ترين نوع اين عمل، ترابكولكتومى بوده كه طى آن منفذ جديدى جهت خروج مايع زلاليه از چشم ايجاد مى‌شود. درصورتى كه فرد به صورت همزمان دچار آب مرواريد باشد اين عمل معمولا همراه با عمل آب مرواريد انجام مى‌شود. درمان آب سياه زاويه بسته: همان‌گونه كه در بالا ذكر شد در صورت شناسايى فرد مستعد، ليزر عنبيه تحت عنوان ليزرPI براى جلوگيرى از ابتلا انجام مى‌شــود. در صورت ابتلا فرد به آب‌سياه زاويه بسته حاد، ابتدا فشار داخل چشم با كمک داروها كنترل شده و سپس ليزر PI انجام می‌شود. درصورتىكه فرد مبتلا به آب‌مرواريد باشد، درمان شامل انجام عمل آب مرواريد است. درصورتىكه زاويه به‌دليل ايجاد چسبندگى مسدود شده باشد يا بيمارى‌هاى التهابى چشم همزمان وجود داشته باشد، عمل جراحى گذاشتن شانت براى فرد انجام مى‌شود.