سفر مارکوی کتاب‌خوان در شهر
همیشه طرح‌های مردمی و خودجوش، بیش از طرح‌های دولتی و حکومتی توانسته‌اند نیازسنجی کنند. طرح «کافه کتاب سیار مارکو» یکی از آنها است. طرحی که شش ماه است به همت رضا ترابی در نقاط مختلف شهر اجرا می‌شود و کتاب‌های اهدایی گروهی از مردم را به گروهی دیگر امانت می‌دهد.
الهام باطنی/اصفهان امروز: چند ماهی است که می‌شود فولکس‌واگنی سیاه‌رنگ را در نقاط مختلف اصفهان دید. فولکسی که داخل آن کتابخانه و فضای پشتی‌اش کافه است. داخل این کتابخانه سیار، می توان بر روی صندلی‌های آن نشست و کتاب‌های موجود در آن را مطالعه کرد و هم‌زمان نوشیدنی‌های کافه آن را نوشید. یک کافه کتاب سیار که به نقاط مختلف شهر سفر می‌کند.
رضا ترابی، مجری این طرح که آن را با الهام از نام مارکوپولوی جهانگرد که قرن 13 میلادی، به اصفهان سفر کرد، «کافه کتاب مارکو» نامیده، از این می‌گوید که کافه کتاب سیار، تجربه نویی برای شهروندان اصفهانی است و استقبال زیادی هم از آن شده و مردم، کتاب‌های زیادی به آنها هدیه داده‌اند.
او برای ترویج کتاب‌خوانی به مناطق حاشیه‌ای اصفهان و محلاتی مثل دارک و زینبیه هم سر می‌زند. کتاب‌ها را امانت می‌دهد و بعدتر برای پس گرفتنشان برمی‌گردد. جالب است که به گفته او، بیشتر بچه‌های این محله‌ها، علاوه بر علاقه به کتاب داستان، نیاز مبرمی به کتاب‌های درسی دارند.
او طرح‌های تشویقی هم دارد: «کسانی که در کافه کتاب سیار مارکو مطالعه کنند و کسانی که روزهای سه‌شنبه با دوچرخه به چهارباغ بیایند، یک نوشیدنی رایگان، مهمان کافه کتاب سیار مارکو خواهند بود. نتیجه اهدای یک کتاب به کافه کتاب سیار مارکو هم یک نوشیدنی رایگان خواهد بود.» طرح دیگر او این است که تاریخ تولد مراجعین به کافه کتاب را ثبت می‌کند و روز تولد آنها، یک کتاب برایشان هدیه می‌فرستد.
امانت کتاب از این کافه کتاب هم بسیار ساده است و همه می‌توانند با ارائه یک شماره تلفن، کتاب امانت بگیرند، بدون پرداخت هزینه یا ارائه کارت شناسایی و تنها بر مبنای اعتماد و تعهد اخلاقی افراد. ضمن اینکه 15 درصد از درآمد کافه این کافه کتاب، صرف خرید کتاب برای کتابخانه‌اش می‌شود.
این طرح خودجوش، سه‌شنبه‌ها در خیابان چهارباغ عباسی، مهمان طرح «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» می‌شود و ترابی شنبه و چهارشنبه ها برای امانت کتاب به مناطق محروم می‌رود.
زهرا، یکی از مشتریان او می‌گوید که کافه کتاب مارکو، برای او یادآور نوستالژی سریال «کتاب‌فروشی هدهد» با بازی امیرحسین صدیق است که در دوران کودکی‌اش از تلویزیون پخش می‌شد. او از این می‌گوید که همیشه دوست داشته یکی از این کتاب‌فروشی‌ها در شهر خودش داشته باشد و بتواند از آن کتاب بخرد.
فربد می‌گوید که این کافه کتاب سیار می‌تواند کمک کند تا مردم برای فرار از روزمرگی کسل‌کننده، کمی هم کتاب بخوانند.
اصفهانی‌ها آنقدر از این طرح استقبال کرده‌اند که به گفته ترابی، الهام فروزنده که دکترای زبان انگلیسی دارد، بعد از اعلام فراخوان این کافه کتاب برای اهدای کتاب به بچه‌های بی‌سرمایه، کتابخانه شخصی خود را به آنها اهدا کرد.
این کافه کتاب، شعارهای ویژه خود را هم دارد: «مارکو برای سلامتی جسم و روح شما آمده است.»، «بدون هیچ مدرکی کتاب به امانت ببرید، اما قول بدهید بخوانید و برگردانید.» یا «کتاب‌های اضافه و خاک خورده حتی درسی و کمک‌درسی خود را برای ما بیاورید تا به دست محرومان برسانیم».
آنها به‌جز مناطق محروم از دیگر مناطق شهر هم غافل نشده‌اند، از مستقر شدن در نزدیکی تالار رودکی در ملک شهر گرفته تا فرهنگسرای کوثر در خیابان جی و مجموعه فرهنگی و تفریحی باغ غدیر. از پل شهرستان تا دروازه شیراز و سپاهان شهر. نوع استقبال هم در مناطق مختلف متفاوت بوده، به گفته ترابی، کتاب‌های داستان در باغ غدیر با اقبال روبرو شده و کتاب‌های آموزشی و داستانی در خیابان چهارباغ، اهالی زینبیه و جی هم از کتاب‌های کمک‌آموزشی استقبال کردند و اهالی دروازه شیراز، کتاب‌های زیادی به آنها اهدا کردند.
ترابی که از شش ماه پیش، کارش را با 10 جلد کتاب شروع کرد، اکنون بیش از 4 هزار جلد کتاب در کتابخانه‌اش دارد. او تاکنون 1500 جلد کتاب امانت یا هدیه داده و 2500 جلد کتاب در مجموعه‌اش باقی‌مانده، کتاب‌هایی که همه آنها اهدایی است و از موضوعات درسی و کمک‌آموزشی گرفته تا روانشناسی، ادبیات، دینی، مذهبی، رمان، داستان و کتاب کودک را شامل می‌شود. اهدای کتاب‌های کمک‌درسی به کودکان مناطق کم سرمایه هم از برنامه‌هایی است که آنها به شکل مداوم اجرا می‌کنند.
او می‌گوید که وقتی کودکان در کتابخانه داخل این فولکس سیاه‌رنگ کتاب می‌خوانند، حال و هوای خوبی ایجاد می‌شود و پدر و مادرهای آنها را ترغیب می‌کند که بچه‌ها را مرتب به این کافه کتاب ببرند و برایشان کتاب بگیرند.
او هرروز از ساعت 6 عصر تا 12 شب، هر بار در یک منطقه مستقر می‌شود و محل استقرارش را هم معمولاً در صفحه «کافه کتاب مارکو» در اینستاگرام اعلام می‌کند.
به گفته ترابی، داستان‌نویسانی مثل مهناز طباطبایی هم از این طرح استقبال کرده‌اند و خیران اجتماعی فعال در مناطق محرومی مثل دارک هم با آنها همکاری کردند. ترابی به گسترش طرح کافه کتاب سیار هم‌فکر می‌کند، این گسترش البته قرار نیست با ماشین باشد، اما قرار است فراگیرتر از این چیزی باشد که اکنون هست و همه‌جا حضورداشته باشد، طرحی که در این قدم‌های ابتدایی‌اش به قول ترابی توانسته از چهارساله‌ها تا افراد بزرگسال را به خود جذب کند.