مرگ سالانه حدود 5000 نفر در ایران براثر خودکشی

براساس آمارهای جهانی سال 2012، سالانه حدود 800 هزار نفر در جهان در اثر خودکشی جان خود را از دست می دهند، تا جایی که خودکشی دهمین علت مرگ و میر در دنیا را به خود اختصاص داده است؛ هرچند احتمال خودکشی در میان مردان حدود 3 تا 4 برابر بیش تر از زنان است اما براساس آمارهای جهانی اقدام به خودکشی در میان جوانان و زنان شایع‌تر است.

به گزارش ایسنا، روش‌های خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت است و اغلب با دسترسی های افراد به وسایلی که می‌توان با آن دست به چنین اقدامی زد، ارتباط دارد.

19 شهریور ماه،برابر با 10 سپتامبر «روز جهانی مبارزه با خودکشی» در تقویم جهانی نامگذاری شده است؛ ایسنا به بهانه این روز به بررسی مختصر وضعیت «خودکشی در ایران و جهان» پرداخته که مشروح آن در پی می‌آید:

مرگ سالانه حدود 5000 نفر در ایران براثر خودکشی

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان آنکه «خودکشی» یک پدیده جهان شمول است گفت: ممکن است این پدیده جهان شمول در برخی از کشورها فراوانی بیشتری را به خود اختصاص دهد. این در حالیست که موضوع اقدام به خودکشی و خودکشی کامل با یکدیگر تفاوت دارند. زیرا اقدام به خودکشی منجر به فوت فرد نمی‌شود اما در خودکشی کامل شاهد مرگ فرد هستیم.

چلک ادامه داد: بر اساس آمار پزشکی قانونی، آمار خودکشی در ایران سالانه حدود 5000 نفر است؛ به طوریکه نرخ خودکشی در ایران معمولا پنج تا شش نفر به ازای هر 100 هزار نفر است.

وی در ادامه با تاکید بر آنکه در زمینه ثبت آمار خودکشی، نظام ثبتی دقیقی نداریم، گفت: آمارهایی که در خصوص خودکشی مطرح می‌شوند تنها آمار مراجعه کنندگان به مراکز درمانی پزشکی قانونی، اورژانس اجتماعی، ناجا و ... هستند اما به علت آنکه این آمارها تجمیع نمی‌شوند و هر نهاد آمار خاص خود را منتشر می‌کند و نظام ثبتی دقیقی در این حوزه نداریم، آمار مشخصی را در خصوص میزان خودکشی در کشور نمی‌توان ارائه داد.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در ادامه با بیان آنکه در میان مراکز ارائه کننده آمار خودکشی در کشور، آمار پزشکی قانونی مستندتر از سایر مراکز است گفت: در مراکز درمانی نیز برخی مواقع موارد خودکشی ثبت نمی‌شود. به طوریکه برای مثال فرد پس از اقدام به خودکشی به جهت بهره مندی از خدمات بیمه علت مشکلات پزشکی خود را خودکشی اعلام نکرده و مسائلی دیگر را مطرح می‌کنند و یا به علت برچسب و قبح‌های اجتماعی پس از اقدام به خودکشی به دلایل دیگری به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند لذا نمی‌توانیم آمار دقیقی را بدهیم.

نرخ خودکشی در ایران نسبت به میانگین جهانی کمتر است

چلک افزود: به طور کلی نرخ خودکشی در ایران نسبت به میانگین جهانی کمتر است؛ به طوریکه بر اساس آمار سال 2012 در ایران در مقابل هر 100 هزار نفر، 5 تا 5.2 نفر نرخ خودکشی می کنند، این در حالیست که این نرخ جهانی 11 تا 12 نفر است.

وی ادامه داد: بر اساس آمار سال 2012 سالیانه حدود 800 هزار نفر در دنیا خودکشی می‌کردند که در این میان کره شمالی، هند، لیتوانی، ترکمنستان، بلاروس، روسیه و حتی ژاپن و ... آمار بالایی از خودکشی را به خود اختصاص داده بودند.

وضعیت کشور بحرانی نیست

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران تاکید کرد: نمی‌توانیم وضعیت خودکشی در ایران را بحران اعلام کنیم. هر چند در کشور اسلامی ایران با توجه به اینکه قتل نفس بر اساس دین و مذهب ما حرام است، پس، حتی یک مورد آن هم جایز نیست اما در استان‌های ایلام، کرمانشاه، لرستان، خوزستان آمار خودکشی نگران کننده‌تر از سایر نقاط کشور است.

چلک خاطرنشان کرد: به طور کلی عمده خودکشی‌ها در کشور بیشتر جنبه «تهدیدی» داشته به همین دلیل استفاده از قرص و دارو و موادی از این قبیل رایج‌ترین روش خودکشی در کشور است. در حالیکه روش‌های خشن‌تری همچون حلق آویز کردن کمتر در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند.

میانگین سنی اقدام کنندگان به خودکشی در ایران

وی در خصوص میانگین سنی اقدام به خودکشی در کشور نیز گفت: در برخی از کشورهای دنیا اقدام به خودکشی و همچنین خودکشی دربزرگسالان بیش از سایر افراد صورت می‌گیرد. این در حالیست که در ایران میانگین سنی افرادی که اقدام به خودکشی و یا خودکشی کامل می‌کنند کمتر از 30 سال است. این در حالیست که نمی‌توان مدعی شد که زنان بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند اما به طور کلی خودکشی در جامعه شهری بیش از جامعه روستایی است.

به گفته رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران معمولا در محیط‌های شهری و در میان افراد مجرد، آمار خودکشی بیش از سایر افراد جامعه است.

چلک در خصوص علل خودکشی در کشور نیز گفت: خودکشی علت‌های متعددی دارد و علل فردی، اقتصادی و حتی در برخی مواقع «اعتراض» می‌تواند علت خودکشی باشد. با این حال شکست‌های عشقی و شغلی نیز از جمله دلایل خودکشی هستند. نرخ خودکشی در افراد مبتلا به افسردگی بیش از سایرین است. به طور کلی «دلایل فردی» از جمله علل قالب گرایش افراد به خودکشی است اما مسائل اقتصادی نیز می‌تواند تا حدی در این زمینه تاثیرگذار باشد.

وی در ادامه با بیان آنکه عدم نهادینه کردن باورهای دینی در افراد نیز در گرایش آنها به خودکشی بسیار تاثیرگذار است، گفت: به طور کلی خودکشی در افراد شهری، مجرد و لامذهب بیش از سایرین است.

راه‌اندازی خطوط تلفنی ویژه خودکشی در برخی کشورها

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در خصوص باید و نبایدهای اطلاع رسانی در زمینه خودکشی نیز گفت: باید سیاست اطلاع رسانی مناسبی در زمینه خودکشی در کشور اتخاذ کنیم. همانطور که در سایر کشورهای دنیا نیز جزئیات خودکشی‌ها را منتشر نکرده و بیشتر بر آموزش‌های پیشگیری تاکید می‌کنند. این در حالیست که در ایران شبکه‌های مجازی از رسانه‌های رسمی پیشی گرفته و رسانه‌های رسمی نیز برای عقب نماندن از این غافله گاهی به انتشار جزئیات چنین اخباری می‌پردازند که رویکرد مناسبی نیست، زیرا رسانه باید علاوه بر انتشار چنین مواردی با رعایت عدم ورود به جزئیات، آموزش‌های لازم جهت پیشگیری از این آسیب‌ها را نیز منتشر کنند اما متاسفانه در ایران در این زمینه هیچ سیاست رسانه‌ای وجود ندارد.

چلک در ادامه بر توسعه آموزش‌های پیشگیرانه و تسهیل دسترسی افراد به خدمات در حوزه خودکشی تاکید کرد و گفت: اورژانس اجتماعی خدمات موثری را در زمینه پیشگیری از خودکشی و مداخله دراین موضوع می‌تواند ارائه کند. این در حالیست که در برخی از کشورهای دنیا خط تلفنی ویژه‌ای برای موارد خودکشی پیش بینی شده است. در ایران نیز افراد با شماره گیری 123 (اورژانس اجتماعی) و در برخی موارد با شماره گیری 1480 می‌تواند از خدمات روانشناسی و مددکاری و همچنین مداخله در بحران بهره مند شود.

رتبه ایران در جهان

روش‌های پیشگیری از خودکشی

حسین اسدبیگی، رییس اورژانس اجتماعی کشور نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص میزان خودکشی در ایران اظهار کرد: گاهی به اشتباه رتبه ایران در زمینه خودکشی در مقایسه با سایر کشورهای جهان در رتبه‌های بالا قملداد می‌شود؛تاجاییکه برخی مدعی می‌شوند که ایران در رتبه دوم خودکشی در میان کشورهای جهان قرار دارد.

وی در ادامه در خصوص رتبه ایران در زمینه خودکشی بر اساس تحقیقات انجام شده گفت: ایران در میان سایر کشورهای جهان در زمینه خودکشی رتبه 108 را به خود اختصاص داده است.

رئیس اورژانس اجتماعی کشور همچنین عنوان کرد: در سال 94 تعداد 4029 نفر و در سال 95 تعداد 4405 نفر خودکشی منجر به فوت در ایران داشتند.

اسدبیگی در خصوص اقدامات اورژانس اجتماعی جهت جلوگیری از خودکشی نیز گفت: در اثر فعالیت‌های اورژانس اجتماعی (123) از طریق خدمات سیار و همچنین مراکز مداخله در بحران در سال 94، 4400 نفر و در سال 95، 5250 نفر در حوزه خودکشی پذیرش و از مرگ آنها جلوگیری شده است.

درحالیکه چلک،رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران،استفاده از قرص و دارو و موادی از این قبیل را رایج‌ترین روش خودکشی در کشور دانست و عنوان کرد که روش‌های خشن‌تری همچون حلق آویز کردن کمتر در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اسدبیگی معتقد است: رایج‌ترین روش خودکشی در ایران که منجر به خودکشی کامل و مرگ فرد می‌شود «حلق آویز کردن» است و پس از آن استفاده از سموم همچون قرص برنج و ... در رتبه دوم قرار می‌گیرند؛ این در حالیست که رایج‌ترین روش اقدام به خودکشی که معمولا منجر به فوت افراد نمی‌شود نیز «مصرف قرص و دارو» است.

رئیس اورژانس اجتماعی کشور در ادامه با بیان آنکه رایج‌ترین روش خودکشی در کشور چین از طریق مصرف سموم است نیز گفت: در ایران نیز در نواحی روستایی و کشاورزی افراد دسترسی بیشتری به سموم دارند تعداد موارد خودکشی از این طریق بیش از سایر نواحی کشور است به همین دلیل بهتر است در ایران این سموم به صورت رقیق شده در اختیار روستاییان قرار گیرد.

به گفته اسدبیگی، در کشورهایی همچون آمریکا که سلاح گرم در دسترس مردم است، بیشترین روش خودکشی استفاده از این سلاح به شمار می‌رود.

وی در ادامه تاکید کرد: بنابراین روش خودکشی به میزان دسترسی افراد با ابزار خودکشی ارتباط مستقیم دارد به همین دلیل یکی از روش‌های پیشگیری از خودکشی آن است که این ابزار از دسترس مردم دور یا خارج شود به طور مثال بارها درخواست کرده‌ایم که قرص برنج از عطاری‌ها جمع آوری شود زیرا ضرر وجود این قرص بیشتر از سود آن است.

خودکشی از طریق «پرتاب از ارتفاع» بیشتر جنبه نمایشی دارد

رئیس اورژانس اجتماعی کشور در خصوص خودکشی از طریق پرش از ارتفاع نیز گفت: خودکشی از طریق «پرتاب از ارتفاع» به دلیل آنکه جنبه نمایشی بیشتری نسبت به سایر روش‌های خودکشی دارد باعث می‌شود افراد گمان کنند که تعداد موارد خودکشی از این طریق زیاد است؛ این در حالیست که افرادی که در تنهایی دست به خودکشی می‌زنند توجه کمتری به خود جلب کرده و احتمال فوت آنها بیش از سایرین است و به همین ترتیب تعداد موارد خودکشی منجر به فوت از طریق روش پرتاب از ارتفاع نیز کمتر از سایر روش‌های مرسوم خودکشی است.

اسدبیگی در ادامه خاطرنشان کرد:‌ بیشترین روش خودکشی در موارد ارجاع شده به اورژانس اجتماعی (123) نیز همین روش پرتاب از ارتفاع است؛ زیرا به علت ایجاد جلب توجه گسترده در این روش افراد زودتر از آن مطلع شده و اروژانس اجتماعی را سریعتر در جریان قرار می‌دهند.

وی همچنین تاکید کرد: از تمامی هموطنان خود می‌خواهیم که چنانچه شاهد اقدام به خودکشی فردی بودند سریعا با شماره 123 تماس گرفته تا کارشناسان اورژانس اجتماعی در اسرع وقت خود را به محل رسانده و اقدامات مددکاری روانشناسی را برای این افراد جهت جلوگیری از خودکشی آنان به انجام برسانند.

رئیس اورژانس اجتماعی کشور در ادامه با اشاره به آنکه دهم سپتامبر برابر با نوزدهم شهریور ماه روز جهانی مبارزه با خودکشی است گفت: طی این روز و یک هفته پس از آن اورژانس اجتماعی در تمامی استان‌های کشور برنامه‌های ویژه‌ای را همچون برگزاری نشست‌های تخصصی، کلاس‌های آموزشی، آگاهی رسانی از طریق رسانه‌ها، تولید و توزیع بروشور و ... را به انجام خواهد رساند.

اسدبیگی همچنین خاطرنشان کرد: طی این هفته کارشناسان و متخصصان اورژانس اجتماعی با افرادی که در ارتباط اولیه با افرادی هستند که در معرض خودکشی قرار داشته و یا اقدام به خودکشی می‌کنند همچون پزشکان، پرستاران، معلمان، نیروی انتظامی و ... جلساتی را به منظور تبادل اطلاعات و ارتقای سطح آگاهی‌ها برگزار خواهند کرد.

هشدار نسبت به نحوه اطلاع رسانی و پخش فیلم‌های «نهنگ آبی»

وی در ادامه با اشاره به آنکه چند روزی است که در فضای مجازی اخبار و فایل‌هایی در خصوص یک بازی کامپیوتری که در نهایت منجر به خودکشی فرد می‌شود دست به دست می‌شود گفت: چند روزی است که در فضای مجازی اخبار و کلیپ‌های مربوط به بازی کامپیوتری که در نهایت منجر به آن می‌شود که فرد خود را از ارتفاع به پایین پرتاب و خودکشی می‌کند منتشر می‌شود که در ظاهر بیننده را در مورد این بازی هشدار می‌دهند و بر مراقبت از نوجوانان در مقابل این بازی تاکید می‌کند. این در حالیست که معتقدم این روش‌ها یکی از روش‌های تبلیغ غیر مستقیم است که باعث مشارکت بیشتر نوجوانان در چنین بازی‌هایی خواهد شد.

رئیس اورژانس اجتماعی کشور تصریح کرد: تا کنون هیچ گونه خودکشی به علت شرکت در این بازی به اورژانس اجتماعی گزارش نشده است، این در حالیست که از افراد می‌خواهیم اخبار مربوط به این بازی را در فضای مجازی منتشر نکنند زیرا انتشار اخبار و فایل‌های مربوط به این بازی باعث می‌شود که ذهن کنجکاو نوجوانان به سمت آن رفته و به نوعی تبلیغ غیر مستقیم برای این محصول ایجاد شود. حتی ممکن است تهیه‌کنندگان این بازی به صورت تعمدی به منظور افزایش مشتریان خود این گونه مطالب را در فضای مجازی منتشر کنند، همانطور که در خصوص مواد مخدر و محرک و جدید نیز می‌بینیم که یک مرتبه موجی در خصوص یک ماده مخدر جدید در فضای مجازی به راه افتاده و ضمن توصیف آن ماده، مضرات آن نیز به افراد گوشزد می‌شود، غافل از آنکه هدف از دست به دست کردن اطلاعات و اخبار این مواد تبلیغ غیر مستقیمی است در جهت افزایش گرایش جوانان به مصرف ماده مذکور؛ به این ترتیب باید از این روش‌ تبلیغاتی در فضای مجازی جلوگیری شود.