آیینهای حمام، میراث ناملموس
این نگاه که کاربری یک بنای تاریخی مثل حمام عمومی باید حفظ شود، درست است، ولی باید توجه کرد که اجرای این ایده به پیشبینیهای اولیه و ایجاد زیرساختهای عمرانی نیاز دارد و اگر قرار باشد کاربرد امروزی این بناها حمام باشد، باید استفاده از آب در مرمت دیده شود.
اصفهان امروز- محمدعلی صرامی:
این نگاه که کاربری یک بنای تاریخی مثل حمام عمومی باید حفظ شود، درست است، ولی باید توجه کرد که اجرای این ایده به پیشبینیهای اولیه و ایجاد زیرساختهای عمرانی نیاز دارد و اگر قرار باشد کاربرد امروزی این بناها حمام باشد، باید استفاده از آب در مرمت دیده شود. در دو حمام علیقلی آقا و دردشت این موضوع دیده نشده و تغییر کاربری آنها به حمام نیاز به زمان و هزینه زیادی دارد. کاربری حمام میتواند در طرح مطالعاتی مرمت بقیه حمامهای تاریخی اصفهان در نظر گرفته شود، ازجمله حمام شاه زیر نظر اداره میراث، حمام قاضی زیر نظر شرکت مسکنسازان و حمام شازده زیر نظر سازمان نوسازی شهرداری. حفظ کاربری حمام این بناهای تاریخی، میتواند به احیای فضای اجتماعی و فرهنگ عمومی حمام که ازلحاظ انسانشناسی، مردمشناسی و میراث ناملموس مهم و در حال از بین رفتن است، کمک کند. در مرحله بعد، این طرح موجب رونق گردشگری هم خواهد شد.
حمام شاهعلی، مالک خصوصی دارد و مرمت‌شده و این موضوع در آن دیده نشده است. حمام شیخ بهایی را به تازگی از نزدیک ندیدهام، ولی شنیدهام برخلاف بیشتر حمامها که وقفی بوده و امکان دخل و تصرف در آنها وجود نداشته، مالک خصوصی داشته و برای کسب درآمد تغییراتی در آن داده‌شده و گویا به‌تازگی مرمت این حمام شروع‌شده است.
متأسفانه در زنده کردن آیینهای سنتی حمام، ترکیه گوی سبقت را از ما ربوده و حمامهای ترکی در ترکیه و اروپا جای خودش را بازکرده و حتی به ایران هم رسیده و یکی از هتلهای اصفهان هم حمام ترکی راه انداخته است. آیینهای سنتی حمام، عمومی و چندفرهنگی است و ترکیه نمیتواند آن را مصادره به مطلوب کند. ما درزمینه فرهنگ و معماری گرمابه گاه حتی جلوتر از ترکیه بودهایم و کتاب «نگارههای گرمابه» که چندی پیش درباره فرهنگ عمومی حمام چاپ شد، این پیشینه را نشان میدهد. به دلیل ماهیت ناملموس این آیینها، تأثیر فراموش‌شدن پنهان و خزنده آنها بر فرهنگ سنتیمان را بعدها میفهمیم.
مدیر حمام موزه علیقلی آقا