دستاوردهای دیپلماتیک حج 96

اصفهان زیبا: صبح 23 فروردین بود که محمدی، سرپرست سازمان حج در گفت و گو با برنامه روی خط شبکه خبر از آغاز ثبت نام اولیه از حجاج داوطلب تشرف به حج تمتع خبر داد و اعلام کرد که هزار و سیصد نفر در انتظار تشرف به حج هستند. البته او به غیر از خبر از سر گیری سفر حجاج ایرانی به مکه از افزایش سهمیه ایران به بیش از 86 هزار نفر نیز خبر داد و آغاز اعزام داوطلبان حج عمره به عربستان را منوط به رفتار این کشور با زائران ایرانی در حج تمتع سال ۹۶ اعلام کرد.

با انتشار نخستین خبرها از آغاز از سرگیری حج و برقراری روابط دیپلماتیک با عربستان، بازار انتشار خبر انصراف از حج امسال بیش از هر زمان دیگر داغ بود و اولین آتش این شایعات به دامان زائران یزدی و تبریزی افتاد. خبری که کمی بعد قاضی عسکر، نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت آن را کذب دانست و گفت: این اخبار در حالی مطرح می‌شود که هنوز ثبت‌نامی صورت نگرفته است. به نوشته خبرآنلاین، خبر انصراف حجاج ایرانی اما به همین جا ختم نشد و پایش به جلسه علنی مجلس نیز کشیده شد.

جلسه‌ای که با حضور سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی عسکر نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت برگزار شد تا از اخباری که در شبکه‌های مجازی درباره انصراف جمعی از زائران یزدی و تبریزی از حج تمتع، سخنان فردی در فضای مجازی که خود را سفیر سابق ایران در عربستان نامیده و شایعات درباره قرار نداشتن پرچم کشورمان روی میز وزیر حج عربستان در مذاکرات طرف ایرانی و سعودی، منتشر می‌شود، توضیح داده و ابهام زدایی شود.

در همین گیر و دار بود که رضا صالحی امیری، وزیر وقت ارشاد حکم سرپرستی حمید محمدی را به ریاست سازمان حج و زیارت تغییر داد تا این سازمان با مشکل تشکیلات روبه‌رو نباشد.مذاکره وقت گیر با عربستان از یک سو و مخالفت برخی نمایندگان مجلس با حج ۹۶ به خاطر اطمینان از عدم برقراری امنیت برای حجاج سبب شد تا برخی از امور مقدماتی از جمله رزرو هتل و مکان اقامت حجاج به تاخیر افتد. با تمام این مناقشات اما ساز و کار حج یک به یک تکمیل و مقدمات سفر حجاج به عربستان فراهم شد. ۱۱ اردیبهشت رئیس سازمان حج و زیارت اعلام کرد که با تلاش کارشناسان اعزامی به عربستان کار اجاره هتل های اسکان زائران ایرانی در مدینه پایان یافت و با توجه به اجاره نزدیک به 80 درصد منازل مورد نیاز در مکه انتظار می‌رود که موارد باقی‌مانده هم در روزهای آینده تکمیل شود. چند روز بعد یعنی ۲۴ اردیبهشت ثبت نام در کاروان های حج تمتع ۹۶ به صورت همزمان در همه استان ها به مدت پنجروز آغاز شد.تجربه تلخ حادثه منای سال ۹۴ باعث شد که این بار پیش از اعزام حجاج تمهیدات ویژه‌ای از جمله ارائه آموزش‌های لازم،دوره‌های آموزشی کمک‌های اولیه و مدیریت بحران برای زائران، مدیران کاروان‌های ثابت در هتل‌ها و پزشکان پیش از اعزام داده شود. استفاده حجاج از مچ بندهای الکترونیکی نیز یکی دیگر از تمهیداتی بود که شایعات و خبرهای زیادی درباره پشت پرده استفاده از آنها در فضای مجازی پخش شد.

رئیس سازمان حج و زیارت، درباره استفاده حجاج از این مچ بند گفت: بحث استفاده حجاج از مچ‌بند را ایران دنبال می‌کند نه دولت عربستان چرا که با توجه با بالا بودن میانگین سنی حجاج ما، استفاده از این مچ بندها کمک خواهد کرد که مشکلی برای حجاج ما ایجاد نشود و در صورت بروز مشکل به سرعت وارد عمل شویم. این دست بندها حاوی اطلاعات پزشکی و هویتی حجاج هستند. این مچ بند کمک می کند در صورتی که هر یک از حجاج بر اثر ازدحام مفقود شوند به آسانی مشخصات آنها به وسیله گوشی‌های تلفن همراه هوشمند مدیران کاروان‌ها و راهنمای زائران قابل مشاهده باشد.شایعه سازی و تکذیب کاری بود که مدام در فضای حج امسال پشت سر هم به وقوع می پیوست. روزی شـــایعه ســـاخت کعبه برای تمریـــن زائران در قزوین در فضای مجازی می پیچید و روزی دیگر تکذیب می‌شد. کمی بعد دوباره خبر انصراف حجاج و لغو سفر به گوش می رسید و ساعاتی بعد مقامات مسئول آن را کذب می خواندند.

با تمامی این حاشیه‌ها بالاخره ۱۲ تیر ثبت نام کاروان‌ها به پایان رسید و قاضی عسکر ازتکمیل ظرفیت کاروان‌های حج ۹۶ خبر داد. شناسایی ۱۰ جســد باقی مانده شهدای منا در حج امسال نیز خبر بسیار مهمی بود که نماینده ولی فقیه در امور حج به رسانه‌ها داد و از اعزام یکی از اعضای خانواده ۱۰ تنی که اجسادشان شناسایی نشـــده به حج ۹۶ خبـــرداد و گفت: با اعزام خانواده شهدای منا که شناسایی نشده اند، سعی می کنیم ابدان این افراد در حج امسال شناسایی شود. با تمامی این ماجراها بالاخره حج آغاز شد و کمی بعد در ۱۵ شهریور با پایان یافتن مراسم حج و پس از عید سعید قربان اولین کاروان حجاج ایرانی به ایران بازگشتند و روند بازگشت حجاج تا پنجم مهر ادامه خواهد داشت.

حج ۹۶ البته یک حادثه تلخ داشت. غروب چهارشنبه ۱۴ شهریور خبر حمله نافرجام عوامل تکفیری به روحانی کاروان حجاج ایرانی همه را شگفت زده کرد. به حجت الاسلام والمسلین حسین اسماعیلی روحانی کاروان شماره 13005 اصفهان که در حال تردد به سمت هتل محل اقامت خود بود حمله ور شده و پس از مجروح کردن وی با استفاده از موتورسیکلت از محل حادثه گریختند. در این حمله، حجت الاسلام و المسلمین اسماعیلی از ناحیه کتف و پهلو مجروح شد که با کمک عوامل امدادی ایرانی و سعودی به سرعت به بیمارستان سعودی منتقل شد و تحت درمان قرار گرفت. کمی بعد تازه‌ترین جزییات از وضعیت روحانی مضروب شده ایرانی در مکه حکایت از آن داشت که حال عمومی او مناسب است و نیاز به جراحی هم وجود ندارد و به‌زودی از بیمارستان مرخص می‌شود. در ادامه پیگیری‌ها برای امنیت حجاج و شناسایی ضاربان رئیس سازمان حج و زیارت اعلام کرد که پلیس عربستان سه نفر را در ارتباط با این حادثه دستگیر کرده و تحقیقات درباره این حمله ادامه دارد. در هر حال، رضایت حجاج ایرانی از سفر به عربستان تنها نتیجه مذاکرات ایران و عربستان نبود. حج ۹۶ گامی مثبت برای از سر گیری روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان بود. این اتفاق مثبت در سخنان بسیاری از مسئولان از جمله قاضی عسکر، نماینده ولی فقیه در امور حج نیز دیده می‌شد. او در روزهای پایانی حج به رسانه ها اعلام کرد: با توجه به برگزاری موفقیت‌آمیز حج تمتع، زمان مذاکره ایران و عربستان برای حل مسائل دوجانبه فرا رسیده است. با این وجود اما او ترجیح داده تا مواضع شفاف ایران را درباره‌ حج عمره اعلام نکند. حالا باید منتظر بود و دید آیا برگزاری موفقیت آمیز حج ۹۶ می‌تواند مسیر را برای برقراری دوباره حج عمره و سایر روابط با کشور عربستان هموار کند.