سعید کیانی؛ فرزند هنر کهن ایران

شیما خزدوز/اصفهان امروز: حوالی این راسته قدیمی، پای مناره ‏های بازارچه دردشت در زیرزمین خانه تاریخی جواهری، یک کارگاه کوچک فلزکاری است که می‏توان به جرئت آن را دانشگاه هنر فلزکاری ایران برشمرد. یگانه استادش، حسن کیانی است و دو فرزندش صادق و سعید، نخبگان این دانشگاه هنر هستند. استاد حسن کیانی، نه فقط برای پسران که برای تاریخ هنر فلزکاری این اقلیم هم پدری می کند، آثار
فلز کاری شده به جامانده از دوره سلجوقی و صفوی که روزگاری از ایران غارت شده و امروزه در موزه های شاخص دنیا مثل موزه دوحه نگهداری می شود را هم مرمت می کند.
سعید کیانی، متولد دهه 60 است با این‏حال به هنر کهن اما گرانمایه این سرزمین تعلق دارد، او درباره شروع به کارهنرآموزی در این رشته و ادامه آن می گوید: «از سنین بسیار کم به همراه برادرم لحظه به لحظه با کار پدر زندگی کردیم و قد کشیدیم. ما شاگرد پدری هستیم که شاید بتوان گفت جزءتنها کسانیست که هنر فلز کاری را 6 دهه در ایران با کیفیتی متفاوت حفظ کرده و ادامه داده است؛ کسی که از سن 10 سالگی بدون داشتن هیچ استادی در این حرفه فعالیت کرده و با نوآوری‏هایش در ساخت قفل‏های قدیمی و هنری، و قفل هایی به شکل حیوانات با مکانیزم های مختلف، مدار سفارشاتش به ناسا هم رسید و ساخت آثاری فلزی چون اسطرلابِ کریدور ناسا برای موزه ادوات نجوم آمریکا را نیز انجام داد. آثاری دیگری از او در موزه هنرهای تزئینی اصفهان و هنرهای معاصر تهران هم نگهداری
می شود.»
سعید می گوید: «هفت ساله بودم که نخستین اثر فلزکاری که یک قاشق بود را در کارگاه پدر ساختم که البته به فروش هم رسید. مثل بقیه جوانان سیر تحصیلاتی را طی کرده‏ام و تحصیل در رشته مهندسی برق صنعتی را ادامه دادم اما در تمام این دوران یعنی از 6 یا 7 سالگی تا امروز این هنر و حرفه را در اولویت کاری زندگی‏ام قرار داده‏ام. هنری که فقط باید عاشقانه و صبورانه به آن فکر کنی والبته پایبند فرهنگ و تاریخی باشی که سکان دار این هنر دیرینه است.»
این هنرمند جوان ادامه می‏دهد: «اصول اولیه ساخت آثار فلزی، کاری که اغلب فولادیست و تلفیق شده با چند شاخه دیگر، یعنی حکاکی، چکش‏کاری و سوهان‏کاریست را زیر نظر پدر آموختم و مبانی کار را فرا گرفتم، حتی قبل از یادگیری کامل هم خودم وهم برادرم ایده‏های بسیاری برای این هنر در سر داشتیم.»
او فکر می‏کند که هنر برای زندگی کردن است نه صرفا تفریح وتماشا: «از یک جایی به بعد سعی کردیم ضمن حفظ تکنیک، محصول متفاوت تولید کنیم که هم گویای تاریخ ساسانی و صفوی باشد و هم نو باشد و متفاوت و هم استاندارد و موافق با نیاز امروز، پس سعی کردیم در این هنر به سمت تحول قدم برداریم چرا که در این حرفه جای خلاقیت وتنوع هم زیاد است، نتیجه اینکه آثار توانست نشان‏های هنری را در سطح جهانی کسب کند، حتی برخی آثار به شکل دوره‏ای در موزه لوور پاریس نیز به نمایش گذاشته شده است.»
کیانی ادامه می دهد: «به نظر من دورنما و آینده‏ای که برای هنر در نظر داریم باید انسانی و فارغ از یک جغرافیا و مرز و بوم باشد چراکه اگر هنر را محدود به جایی کردیم از رشد و پیشرفت آن جلوگیری کرده‏ایم و از تحولات هنر در سطح جهانی عقب مانده‏ایم. نگاه ما به هنر باید ضمن احترام به اصالتش و حفظ
ارزش های آن باشد طوری که در این زمینه درجا هم نزنیم و با نیاز زمانه به احیای دوباره برسیم. امروزه کشورهایی مثل فرانسه، بلژیک و انگلستان در زمینه فلزکاری و کار برروی فولاد به تولیدات بسیار پیشرفته‏ای رسیده‏اند اما ما یک اصالت‏ها و پتانسیل‏هایی در کشور داریم که باید ضمن توجه به آن دست به نوآوری وخلاقیت بزنیم. ما در این‏باره سعی کرده‏ایم که در کنار پدر که روال کاری قدیم را کار می‏کند سبک‏های جدید و ایده‏های نو را با فلزکاری سنتی تلفیق کنیم، برای نمونه اشیاء مشبک که نمونه اش در بازار نیست.»
این هنرمند جوان در سال 91 یک سرمه دان با طرح یک هما ساخت که درجه اول نشان ملی یونسکو را گرفت، به این شکل که اثر زیر نظر داوران یونسکو با معیار های اصالت، سنت و سازگاری با محیط زیست تطبیق داده می شود. در پی آن از سال 92 به درخواست دکتر عبدالمجید شریف زاده، رئیس وقت دفتر توسعه و ترویج صنایع دستی ایران سفارش ساخت تندیس همای هنر که مربوط به همایش هنرمندان برتر ایران است به او داده شد.
سعید کیانی که به همراه برادر و زیر سایه استادی پدر سال هاست با هنر فلزکاری کار و زندگی کرده است و سال گذشته به عنوان هنرمند برتر شناخته شده، می‏گوید:«من در این مدت سعی کردم اطلاعاتم را در زمینه هنر و تاریخ رشته فلزکاری را غنی‌تر کنم و به مطالعه جدی در این زمینه پرداختم و سیر تاریخ تطور هنر را خواندم. البته در این میان لازم دیدم این هنر را کامل تر به جلو ببرم که در این خصوص به تهران رفتم و زیر نظر استاد پرویز تناولی برجسته‏ترین استاد مجسمه سازی ایران که البته بزرگترین کلکسیون دار قفل‏های قدیمی هم هستند کار کردم.»
او می‏افزاید: « کتاب های ایشان را مطالعه کردم و هنر مجسمه‏سازی، حجم فلزات و ریخته‏گری را به طور کامل از استاد آموختم. در ضمن این کلاس‏ها با همکاری و همفکری یکی از شاگردان استاد تناولی، شادی سمیعی کارگاهی را در زمینه هنر فلزکاری راه اندازی کردیم که با 7 کارگر در حال تولید سالانه 200 اثر هستیم. البته از آن جایی که این حرفه زودبازده نیست و به زمان و صبوری نیاز دارد و یک روند یادگیری 10 ساله، اغلب جوانان کمتر به فعالیت در این زمینه روی خوش نشان می دهند به همین خاطر ما سعی کردیم در این کارگاه به شیوه خط تولید، کار را ادامه دهیم و از تولیدات تزئینی به سمت تولیدات کاربردی تر مثل وسایل منزل یعنی چراغ و میز و غیره حرکت کنیم.»
او ادامه می دهد: «بازار کار این گونه هنرها در درجه اول به شناخت و نگرش مردم از این هنر
برمی گردد و در درجه بعدی سطح اقتصادی آنها. بازار داخلی را اکثرا کلکسیون دار ها پوشش می دهند و بازار خارجی به کشورهای اروپایی و توریست ها برمی گردد. صادرات به کشور های انگلستان آلمان و آمریکا داشته ایم البته به این صورت که استاد دانشگاه ایرانی این کار را در اروپا به نمایش می گذارد و از این طریق مشتری های جذب می شوند.بازار داخلی اغلب طرح های جدید وبازار خارجی بیشتر طرح های قدیمی وسنتی را می پسندد.» کیانی در خصوص رقابت با بازار های جهانی
می گوید: «برای پیش رفتن و جلوزدن هنر فلزکاری از کشور های دیگر نیاز به حمایت هایی است، چرا که بازار جهانی صنایع دستی باید استاندارد اروپا را داشته باشد و بعد از برداشتن تحریم ها این مسیر کمی سخت تر شده و ما با هزینه گزافی روبه‌روییم که مجبور شدیم شرکتی در شهر ژنو پیدا کنیم که استاندارد ایران را از سوییس به ما بدهد.»