ژلاتین و خواص شگفت انگیز آن

وقتی به غذاهای سالم فکر می‌کنیم، ممکن است ژلاتین یکی از اولین چیزهایی نباشد که به ذهن‌مان می‌رسد. اما ژلاتین، چیزی فراتر از یک اسنک ژله‌ای کودکانه یا یک ماده‌ی پُر مصرف بیمارستانی است. بیشتر افراد با ژلاتین طعم‌دار و رنگی آشنا هستند، اما شاید تعجب کنید اگر بدانید ژلاتین، اساسا از پروتئین ساخته شده است. استخوان و غضروف و پوست جانور جوشانده شده و کلاژن آن عصاره گیری می‌شود. کلاژن، پروتئین رشته‌دار یا فیبری است که عضلات، استخوان‌ها و پوست جانداران را به هم مرتبط می‌کند. وقتی کلاژن، فرآوری می‌شود، تبدیل به ماده‌ای بدون طعم و رنگ و بو به نام ژلاتین می‌شود.



ژلاتین بعد از خنک شدن، بافتی ژله مانند پیدا می‌کند. ژلاتین، بر خلاف کلاژن، در آب گرم حل شده و بافت آن به گونه‌ای است که قابل استفاده در انواع سس، سوپ و دسرهاست. فوایدی که این ماده برای سلامتی دارد، مشابه فواید کلاژن است زیرا ژلاتین، حاوی همان اسیدهای آمینه است.

اسید آمینه‌های موجود در ژلاتین
ژلاتین حاوی اسید آمینه‌های گوناگونی است. اسیدهای آمینه، ترکیباتی هستند که پروتئین می‌سازند و برای عملکرد مناسب اندام‌های متعدد و همچنین تامین انرژی ضروری‌اند. هر چند بدن انسان، تعدادی از اسیدهای آمینه را می‌سازد، اما بیشتر افراد نیاز دارند تا اسیدهای آمینه‌ی بیشتری از راه تغذیه دریافت کنند.

اسیدهای آمینه‌ی موجود در این ماده هم معمولا در استخوان‌ها و ارگان‌های یک سری از جانداران خاص، پیدا می‌شود. از آنجایی‌که بیشتر افراد، این قسمت‌ها از بدن جانوران را نمی‌خورند، افزودن این ماده به رژیم‌های غذایی متنوع، می‌تواند سودمند باشد.



اسیدهای آمینه‌ی خاصی که در ژلاتین یافت می‌شوند، بسته به روش تهیه و آماده سازی و بافت‌های جانوری مورد استفاده، تنوع دارند.معمولا فراوان‌ترین اسید آمینه‌ی ژلاتین شامل گلیسین، پرولین و والین می‌شود.

این ماده همچنین حاوی اسید آمینه‌‌های لیسین، آلانین و آرژنین نیز هست. والین، یک اسید آمینه‌ی ضروری است که بدن انسان قادر به تولید آن نیست، یعنی باید از راه تغذیه تامین شود.

ژلاتین چه کاربردهایی دارد؟

ژلاتین ممکن است در محصولات غذایی، داروها و لوازم آرایشی به عنوان یک عامل ژله مانند استفاده شود. ژلاتین معمولا در آبنبات‌های کِشی، مارشمالو و پوشش کپسول‌های دارویی پیدا می‌شود. این ماده به عنوان براث استخوان هم خورده شده و یا به عنوان مکمل هم مصرف می‌شود.



۱. تقویت سلامت پوست

کلاژن همان ماده‌ای است که به پوست، ظاهری سالم و جوان می‌دهد. با افزایش سن، طبیعتا پوست کلاژن خود را از دست می‌دهد که می‌تواند موجب از دست رفتن استحکام و انعطاف پذیری پوست شود، در نتیجه چین و چروک‌هایی در پوست ظاهر خواهند شد.

ژلاتین از آنجایی که منبع قابل توجهی از کلاژن است، می‌تواند راهی طبیعی برای بهبود ظاهر و افزایش زیبایی پوست شما باشد.


۲. تامین پروتئین

یکی از فواید ژلاتین این است که می‌تواند به ازای یک دوم فنجان، تقریبا ۲ گرم پروتئین در اختیار شما بگذارد. پروتئین، درشت مغذی‌ای است که بدن شما به مقادیر زیادی از آن نیاز دارد. برخی از منابع حیوانی پروتئین یز حاوی مقادیر قابل توجهی از چربی‌های ناسالم هستند اما ژلاتین، منبعی از پروتئین است که چربی ندارد.

۳. تسکین درد مفاصل

کلاژن موجود در این ماده می‌تواند درد مفاصل ناشی از التهاب را کاهش دهد. بنابر اعلام U.S. National Library of Medicine، برخی از مطالعات بالینی نشان داده که این ماده می‌تواند در افراد مبتلا به ورم مفاصل، درد را تسکین داده و عملکرد مفاصل را بهبود بدهد.


۴. کمک به عملکرد گوارش

ژلاتین می‌تواند به شیوه‌های متفاوتی به گوارش کمک کند. مثلا گلیسین موجود در ژلاتین، وضعیت سلامت مخاط معده را بهبود می‌دهد. همچنین ژلاتین باعث افزایش تولید آنزیم‌های گوارشی شده که در نتیجه هضم مناسب را آسان‌تر می‌کند.
اگر آنزیم‌های گوارشی به میزان کافی تولید نشوند، مشکلات معدی و روده‌ای مانند ریفلاکس را به دنبال خواهند داشت. همچنین ژلاتین با آب ترکیب شده و می‌تواند به حرکت موثرغذا در سیستم گوارشی کمک کند.


۵. کمک به کنترل قند خون

هر چند به تحقیقات بیشتری برای نتیجه‌ گیری‌های قطعی در این مورد نیاز است اما مطالعه‌ای نشان داده که گلیسین که یکی از اسیدهای آمینه‌ی موجود در ژلاتین است، می‌تواند در افراد مبتلا به دیابت نوع دوم، به کنترل قند خون‌شان کمک کند.



۶. حفظ سلامت استخوان‌ها

لیسین که در ژلاتین وجود دارد، برای تقویت استخوان‌ها کمک مفید است.این ماده به بدن کمک می‌کند تا کلسیم مورد نیازش برای حفظ استحکام استخوان‌ها و پیشگیری از کاهش چگالی استخوانی را جذب کند.بدن نمی‌تواند لیسین تولید کند بنابراین لازم است مقدار کافی از آن را از راه تغذیه تامین کنیم.

افزودن این ماده به یک رژیم غذایی سالم، یکی از راههای دریافت لیسین و در نتیجه حفظ سلامت استخوان‌هاست.

پوکی استخوان

۷. بهبود کیفیت خواب

ژلاتین می‌تواند در بعضی از افراد، باعث افزایش کیفیت خواب‌شان شود چون گلیسین زیادی دارد. چند قاشق غذاخوری ژلاتین حدود ۳ گرم گلیسین در اختیارتان می‌گذارد.


۸. کمک به کاهش وزن

ژلاتین به دلیل پروتئینی که دارد و کم کالری بودنش، برای کاهش وزن سودمند باشد. پروتئین کمک می‌کند احساس سیری کنید در نتیجه احتمال پُرخوری کاهش خواهد یافت. این ماده در کنترل هورمون‌های مرتبط با گرسنگی نیز نقش دارد.

اما مشکل اینجاست که ٓژلاتین معمولا در آبنبات‌ها و مارشمالوهایی پیدا می‌شود که حاوی قند فراوانی هستند. بهتر است از منابع سالم‌تر ژلاتین استفاده کنید که قند کمی داشته باشند.


چند توصیه

سلامت جانوری که از آن برای ساختن ژلاتین استفاده می‌شود، بر کلاژنی که در بدنش ذخیره می‌کند تاثیرگزار است. اما همیشه هم این امکان وجود ندارد که بدانیم جانورانی که برای ساخت ژلاتین به کار برده می‌شوند، چگونه رشد و پرورش یافته‌اند.

جانورانی که در شرایط راحت‌تری رشد کرده‌اند، تحرک خوبی داشته‌اند و به طور مناسب پرورش یافته‌اند، کلاژن باکیفیت‌تری خواهند داشت که در نتیجه کلاژن بهتری از آنها تولید خواهد شد. عوارض جانبی این ماده تا کنون مورد مطالعه‌ی گسترده‌ای نبوده است اما احتمال بروز عوارض جدی، وجود ندارد.



بعضی‌ها به راحتی می‌توانند با پختن و جوشاندن باقیمانده‌ی گوشت و استخوان ماکیان یا گاو و گوساله به مدت چند ساعت، ژلاتین درست کنند. اگر عصاره‌ی بدست آمده را خنک کنید، ماده‌ی ژل مانند روی سطح آن را خواهید دید که همان کلاژن است.

ضمنا ژلاتین را می‌توانید به راحتی به انواع غذاها مانند سوپ، آبگوشت و غذاهای آبکی اضافه کنید.

برای درست کردن انواع سس، موس‌ها و اسموتی‌ها نیز می‌توانید از ژلاتین استفاده کنید. آنهایی که نمی‌خواهند خودشان ژلاتین تهیه کنند، می‌توانند از کپسول و مکمل آن استفاده کنند.

البته این مکمل‌ها تحت نظارت سازمان غذا و داروی آمریکا نیستد، بنابراین حتما باید با پزشک‌تان مشورت کرده و تنها به میزان دوز ِ توصیه شده، مصرف کنید.